Жирковтар – совхоз сайдарыгар кылааттарын киллэрбит  утуе-мааны улэьит дьон

Ленин   орденнаах  Элгээйи  совхоз  тэриллиэгиттэн  улэлээбит утуе-мааны улэьит тереппуттэрбит  Люция Алексеевна  уонна Михаил Михайлович  Жирковтар тустарынан кэпсиэхпитин багарабыт.

Ийэбит Люция  Алексеевна  Тобохова , Булуу куоратыгар 1930 сыллаахха  учууталлар дьиэ кэргэттэригэр кун сирин корбутэ,  агабыт Михаил Михайлович  Жирков  Уус Алдан оройуонугар  Еспех нэьилиэгэр колкуостаах дьиэ кэргэнигэр 1930 сыллаахха тереебутэ. Сэрии  сылларыгар тогурук  тулаайах хаалан ыарахан  олохтон  Булуц улууьугар улахан дьону батыьан  балыктыы  барар.

Саккырыыр боьуолэгэр улэлии с ылдьан 1955 сыллаахха  ийэбин , саца уорэгин сельхозтехникуму ветфельдшер идэтин баьылаан кэлбит кыыьы булан таптал уота умайбыт. Икки сыл устата хоту дойдуга  олорбуттара. Манна улахан уоллара Алексей кун сирин корон толору дьоллообута. Иллээх дьиэ кэргэн 1957 сылга диэри Кустуур нэьилиэгин  Ленин аатынан колхозка  улэлээбиттэрэ.

Бу кэмнэ дойду урдунэн уларыйыылар, улахан сайдыылар барбыттара. 1957 сыллаахха республикабыт билигин киэн туттар Мииринэй куората торуттэммиэ. Алмаас хостуур, инникигэ улахан кэскиллээх куорат туьунан элбэхтик радионан кэпсииллэрэ, хаьыакка суруйаллара.Мииринэй куорат улэьиттэригэр анаан сибиэьэй ас онорор сыаллаах Сунтаар улууьугар Элгээйи совхоьун тэрийбиттэрэ. Сопхуос тигинэччи улэтин сагалаан эдэр эрчимнээх дьону тумэн эрэрин истэн ийэлээх агам тыа хаьаайыстыбатын Министиэристибэтин  н ецуе улэлии коьон бараллар.

Совхоз директора Семен Максимович Журавлев уерэ–кете керсен, уопсайга хос биэрэн, эдэр дьону тэрийэн  Кундээйэ отделениетыгар улэлэтэ ыытар.  Биир сыл улэлэрин тумугун корон, хайгаан  ийэбитин  Элгээйи  совхоз ветеринарнай лабораториятын  сэбиэдиссэйинэн  аныыр. Бу кэмтэн харыс да хамсаабакка бочуоттаах сынньалацца тахсыар диэри ийэм утуе суобастаахтык ветлабораторияга улэлээбитэ

Ветеринарнай лабораторияга улэлиир кэмнэригэр суеьу араас ыарыыларын утары улахан улэни ыыппыттара. Ол курдук  1961-1964 сылларга совхоз кылаабынай ветеринарнай бырааьа Георгий  Курбатовтыын сыралаах улэ тумугунэн  чесотка курдук ол кэмнэ киэцник тэнийбит ыарыы суох буолуутун  ситиспиттэрэ.

1965 сыллаахха сурун специалиьынан Иван Асапович  Ордахов кэлэн, биир санаанан куускэ улэлээн суеьугэ бруцеллез  ыарыыны тердуттэн  суох оцорорго былаан  туруоран,. анализ  бегетун  оцорон, анал эмтээьини ыытан бу ыарыы тердуттэн суох буолбута.

Улэлээбит сылларын тухары суеьу араас ыарыытыгар  эмп  бегену , тканевай  препараттары  оцорон  совхоз  алта отделениетын  хааччыйаллара.  Ийэм олус  эппиэтинэстээх, чиэьинэй, ыраас  улэьит  этэ.

Агабыт 1960 сыллаахха дылы Элгээйи совхоз Кундэйэтээги салаатыгар искусственнай осеменение пуунугар сэбиэдиссэйинэн  утуе суобастаахтык улэлээбитэ. Совхоз биэс отделениетын  осеменатордарын  огус сиэмэтинэн  хааччыйара.

1962 сыллаахха совхозка Тубэй Дьаархан нэьилиэгэр сылгынан дьарыктанар  туспа салаа тэриллибитэ. Салаа управляющайынан Прокопий Семенович Антонов, сурун  зоотехнигынан Василий Павлович Меркурьев улэлээбиттэрэ. Кинилэр агабын бэйэлэригэр ветеринарынан ыныран элбэх улэни кыайа туппуттара. Барыны барытын  кыайа тутар, туохтан да толлон турбат, киирбит – тахсыбыт барытыгар актыыбынай  эдэр уолу олус диэн себулээбиттэрэ.

1965 сыллаахха Элгээйи сэлиэнньэтигэр совхоз уотун хааччыйар саца электростанция  тэриллибитэ. Манна начальнигынан Гаврил Иннокентьевич Алексеев анаммыта. Сана улэьиттэри тумпутэ. Онно Семен Максимович Журавлев   рекомендациятынан агабын ынырбыта.

Агам  собулэспитэ.  Семен Максимович совхоз  сайылык фермаларын барытын электрическай уотунан  хааччыйарга, трансформатордары уонна уот линиятын тардарга проводтары буларга, туруорсарга  сорудах биэрэн ыыппыта. Семен Максимович «Якутскэнерго» генеральнай директора Николай Петрович Вашенины  кытта быьа кэпсэтэн, заявка суруйан  биьиги агабытын командировкага ыытара. Онно кинилэр туруорсар  боппуруостарын барытын быьаара сатыыллара, материал бегетун быьа тиэйэн илдьэллэрэ.Инньэ гынан  совхоз сайылыктара уксэ уоттаммыттара.

Бу курдук тороппуттэрибит сопхуоска туох баар дууьаларын, кыьамньыларын биэрэн туран улэлээбиттэрэ. Улэ уоьугэр да сырытталлар, тогус огону теретен , уерэхтээн, ыал оцортоон, сиэн, хос  сиэн бегетун корсон наьаа учугэйдик  54 сыл бииргэ олорбуттара. Ийэбит Люция Алексеевна олус  кене, сэмэй  майгылаах буолан Элгээйи сэлиэнньэтин дьоно- сэргэтэ  биир  ытыктыыр мааны Далбар хотуна буолбута. Агабыт тарбахха  баттанар утуо  мааны дьонтон биирдэстэрэ этэ ,булчут бэрдэ,  художественнай самодеятельность  актыыбынай кыттыылаага,спортсмен,общественник.

Кэлин  бочуоттаах сынньалацца тахсан баран,Бэрдьигэстээх сайылыгын сыьыытыгар икки этээстээх дьиэ туттан коспуттэрэ. Суеьулэрин мэччитэн , куурусса иитэн бэрт хаьаайыстыба  тэринэн олорбуттара. Сайын аайы сиэннэрин барыларын онно мунньан уут суегэй урдугэр сайылаталлара, улэгэ уерэтэллэрэ.

Ийэлээх агам Люция Алексеевна, Михаил Михайлович Элгээйи совхоз саца тэриллиэгиттэн улэлээн хамсаан, совхоз Ленин орденын ыларыгар бэйэлэрин  кылааттарын киллэрбит  утуе-мааны улэьит дьон  буолаллар.

Биьиги  тогус ого бары кэриэтэ Оскуола –Производство –ВУЗ диэн ,ол кэмнээги эдэр ыччат девиьыгар сеп тубэьэн фермага улэлээн, тереебут терут туелбэбитигэр, совхозпут сайдарыгар бэйэбит сэмэй кылааппытын киллэрбит курдук сананабыт.

Автор: Надежда Михайловна Яковлева