Жегусов Михаил Иванович (1929-2011 гг.)

Мин хос эһээм Жегусов Михаил Иванович 1929 сыллаахха күһүөрү Хамньас алааһыгар Аһыы Кымыска күн сирин көрбүтэ. 8-9 сааһыгар Чычымахха ийэтин быраата илдьэн 3 кылааһы үөрэттэрбит. Таайа 1941 сыллаахха бала5ан ыйыгар Армия5а баран баран эргиллибэтэх. Онон үөрэнэн бүппүт. 8-9 сааһыттан колхозка үлэлээбит. Сайын аайы, сэрии бүтүөр диэри 4 сыл устата сайынын Амма5а окко сылдьыбыт, кыһынын сүөһү көрбүт. Сэрии сылларыгар 12-13 саастаах о5о эбит. Ол сылдьан Ытык-Күөлгэ саһаан охсоллор, ол кэнниттэн куйуурдаан-балыктаан аһыыллар. 4-с кылааһы Чөркөөххө интернакка ыланнар, кыһын ортотуттан үөрэнэн бүтэрбит. Сут-кураан, сэрии, тулаайах буолан олу сыарахан оло5у олорбуттар. Сэрии бастакы сылыгар үчүгэй улэһитин иһин чэй бириэмийэ, 2-с сылыгар ыстаан танаһа бириэмийэ биэрбиттэр. Сэрии буола турда5ына 2 сыл үөрэммэтэх. 5-с кылааһы бүтэрэригэр кыайыы буолбут. 6-с кылааска интернакка ылбаккалар 5-с кылааһынан үөрэнэн бүппүт. Интернетка мас диэҥҥэ 5*5 см мастары эрбээн хайытан газогенераторнай маһынан оттуллар трактордар мастарын бэлэмнээһин олус сыралаа хэтэ, ону бэлэмнииллэрэ. Маны таһынан сэрии огдооболоругар отторугар-мастарыгар көмөлөһүү, өҥнөөх металл хомуйуу, оскуола -интернат дьиэлэрин кыһын оройугар мууһунан сыбааһын эмиэ бу эһэлээх үлэлэрэ этэ. 1943 сылтан акка сыһыамах буолан ат айааһыыра, бурдук ыһыытыгар бастыҥ сеялкаһыт буолбута. Хаар түһүөр диэри оту атынан оҕустарара. Аммаҕа эр дьону солбуйан сүөһү көрүүтүгэр кыстаан үлэлэлэтэлээбитэ. Ити сэрии сылларыгар күүстээх үлэтин иһин государственнай наҕараадаҕа түһэриллибитэ.

1947 сыллаахха Сталин төбөлөөх, кэлин улахан суолталаммыт «1941-1945 сс. А5а дойду Улуу сэриитигэр килбиэннээх үлэтин иһин» о5олортон аан бастакынан сэрии сылларыгар үтүө суобастаах үлэтин иһин мэтээлинэн на5араадаламмыт. Сталин колхоһуттан төрдүс киһинэн комсомол кэккэтигэр киирэр. Сүрүн үлэлэрэ партия КК обком таһаарбыт тыа хаһаайыстыбатын өрө көтө5уугэ анаммыт уураахтары үөрэтэллэр, колхозтаахтарга агитация онороллор. Бюро чилиэнинэн үлэлээбитэ. Сэрии кэнниттэн хаһан да үүммэтэх бурдук үүммүт. Ынырыы таһааран куүҥҥэ 1000 түүтэ5и баайара. Кэлин 1500 түүтэ5и баайан «Боевой листок» хаһыакка тахсыбыт.

1948 с. кыһын өрүстэр турбуттарын кэннэ Ааллаах Үүнҥэ ыраах көмүс хостооччуларга бириис кэлэргэ таһаҕас таһыытыгар сылдьыбыта. 4- түү атынан айаҥҥа сарыы этэрбэстээх, быстар мөлтөх таҥастаах 7 дабааны-дабайан, эрэй-буруй бөҕөн үкөрсөн, тарыҥ бөҕөҕө түбэһэн 101 хонон саас муус устарга ыран да буоллар дойдуларын булбуттара.1951 сыллаахха таһаарыылаах үлэтин түмүгүнэн Саха сиринээ5и комсомол Обкомун Бочуотунай грамотатынан, хаста да харчынан, саҥа оскуоланы тутуспутугуар Үөрэх министерствотыттан, арыы собуотун тутуспутугар Ас-үөл министерствотыттан, Культура министерствотыттан пилорамщик-тутааччы грамотатынан на5араадаламмыта. Ону таһынан улуус, нэһилиэк бочуотунай грамоталарын аа5ан сиппэккин. Чөркөөххө саҥа саһыл фермата аһыллыбыта. Саҥа тэриллэр ферма5а салайааччынан 2 сыл үлэлээбитэ. Онтон тутуу биригээдэтигэр үлэлээбитэ, ол сылдьан тырахтарыыстар курстарыгар үөрэнэн траксторист идэтин ылбыта. Тырахтарыыстаан пятилетка кыайыылаа5а буолбута. 1953 сыллаахха партия кэккэтигэр киирбитэ. Аан бастаан хонууга араас үлэ5э, 17 сааһыттан колхоз кладовщигынан, 2,5 сыл сылгыһытынан, тутуу үлэтигэр, саһыл ферматыгар, 8 сыл тракторист, хонуу биригэдьииринэн, фуражиһынан үлэлээбит. Биригэдьиирдии сылдьан хас да сайын Дьиэбэгэнэ5э бастын охсооччу буолбута, Кладкин аатынан окко улахан куулэйдэри тэрийэн ыыппыта. Пенсия5а тахсан баран 60 сааһыгар дылы кладовщигынан үтүө суобастаахтык үлэлээбитэ. Ол туоһутунан элбэх ахсааннаах этээллэрэ, бочуотунай грамоталара туоһулууллар.

Сэбиэскэй кэмҥэ 20-чэ сыл солбуллубат булт обществотын бэрэссэдээтэлэ, элбэх 100-нэн киһилээх куобах күрэхтэрин Дьиэбэгэнэ сирин уотун, тоҕойдорун билэрэ бэрт буолан салайан-бултатан дьон махталын бөҕө ылбыта. Хайҕаан убаастаан Дьиэбэгэнэ генерала дииллэрэ.

На5араадалара: Медаль Сталина «Наше дело правое. Мы победили», «Ветеран тыла», Участнику трудового фронта «ХХХ лет Победы в Великой отечественной войне 1941-1945 гг.», Участнику трудового фронта «40 лет Победы в Великой отечественной войне 1941-1945 гг.», «50 лет Победы в Великой отечественной войне 1941-1945 гг.», «Ветерану великой отечественной войны 1941-1945 гг.» РС (Я), «60 лет Великой Победы 1945-2005 гг.»,  «60 лет Победы в Великой отечественной войне 1941-1945 гг.», «65 лет Победы в Великой отечественной войне 1941-1945 гг.», «Ветеран труда».

 

 

Автор: А.Алексеев, 6в кыласс