Семен Романович Заровняев (1926 г.р.)

 

Биһиги аҕабыт Семен Романович Заровняев 1926 сыллаахха Уус Алдан улууһун Найахы нэһьилиэгэр төрөөбүтэ. Ийэтэ Кондратьева Мавра Нестеровна 1904 сыллаахха Балыктаах эбэ куулатыгар 7 оҕолоох Кондратьев Нестор Семенович дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Мавра Нестеровна Кэли алааһыгар олорор Заровняев Роман Васильевичка кэргэн тахсыбыта, кинилэр “Саҥа тахсыы” колхозка иккиэн үтүө суобастаахтык үлэлээбиттэрэ. Мавра Нестеровна ыанньыксытынан үлэлээн, бастыҥ ыанньыксыт буолан, оройуон, республика тыатын хаһаайыстыбатын быыстапкаларыгар ситиһиилээхтик кыттыбыта. Үчүгэй, сыралаах үлэтин иһин 1940 сыллаахха тимир көлөнөн – велосипедынан наҕараадалламмыта уонна Москва куоракка тыа хаһаайыстыбатын быыстапкатыгар барарга путевка биэрбиттэрэ. Заровняевтар дьиэ кэргэн  5 уол, 1 кыыс оҕоломмуттара. Кыыстара 7 сааһыгар оһолго өлөөхтөөбүтэ. Эдьиийдэрин оҕото  Дмитрий 3 сааһыгар тулаайах хаалбытын иитэ ылбыттара.

Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии ыар содула хас биирдии саха ыалын таарыйбыта. Биһиги аймахтан эмиэ ол саҕанааҕы кырыыктаах сэриигэ эдэр сүүрбэччэлээх, ити саастарын саҥа ааспыт уолаттар төрөөбүт алаастарыттан, ийэлэриттэн-аҕаларыттан араҕан барбыттара. Ол курдук, аҕабыт  убайдара 24 саастаах Михаил, 34 саастаах Дмитрий, 20 саастаах Алексей, хомойуох иһин, сэрии хонуутугар охтубуттара. Убайа Лэгэнтэй Дьоппуон сэриититтэн 1947 сыллаахха эргиллибитэ.

Биһиги аҕабыт милитаристкай Япония утары сэриигэ ыҥырыллан сборга Читаҕа 5 сыл устата сулууспалаабыта, буочара үчүгэй буолан онно аҕыйах кэмҥэ суруксуттаабыт эбит. Ол кэми кини биһиэхэ элбэхтик кэпсээбэт этэ. Хайдах курдук уһуннук айаннаан тиийбиттэрин, элбэх нуучча доҕордоммутун, хаппыыста быһыытыгар, хортуоппуй хостооһунугар үлэлээбиттэрин, байыаннай үөрэҕин туһунан ахтара. Кэнники сылларга Найахы нэһилиэгэр 2 эрэ сэрии бэтэрээнэ хаалбыт этэ, ону  Кыайыы бырааһынньыга буолла даҕаны оскуолаҕа кылаас чаастарыгар ыҥыраллар диирэ. Онно оҕолор араас боппуруоһу ыйыталлар этэ дии дии күлэрэ: «хас ньиэмэһи өлөрбүккүнүй?”, “тааҥка иһигэр олорбутун дуо?” диэн арҕаа сэриигэ сыһыаннаах боппуруостары. Ону оҕолорго быһаарар этим, мин уоттаах сэриигэ сылдьыбатаҕым диэн аҕабыт кэпсиирэ.

50-с сыллар саҕаланыыларыгар Нам оройуонугар кэлэн Маймаҕаҕа руданы көрдүүр изыскательскай үлэни ыытар экспедицияҕа үлэлээбитэ. Бадаҕа онно сылдьан  ийэбитин Галина Алексеевна Ильинаны көрсөн ыал буолбуттар. 1954 сыллаахха трактористар курстарын үөрэнэн бүтэрэн баран Намнааҕы МТСка 3 сыл устата тракториһынан, ол кэнниттэн араас кэмнэргэ Райпоҕа, стройучастокка араас улэлэргэ үлэлээбитэ. Онтон 1974 сылтан 1982 сылга пенсияга тахсыар диэри Найахы кулуубугар кочегарынан үлэлээбитэ. Ол үлэлии сылдьан уонна пенсияҕа тахсан баран өр кэмҥэ диэри мас кэрдиинэн дьарыктанар этэ, Намтан «Дружбатын» сүгэн кэлэн Дружбист Сэмэн аатыран омуннаабакка эттэххэ Найахыга тутуллубут дьиэлэр мастарын үгүс өттүн кини кэрдиспитэ буолуохтаах.

Ийэбитинээн ыал буолан олорон биһиэхэ, 4 оҕоҕо күн сирин көрдөрбүттэрэ. Улахан уол Клим Семенович учуутал идэлэнэн Нам улууһун 2 Хомустаах, Бөтүҥ оскуолаларыгар үлэлээбитэ, билигин пенсияҕа олорор. Кэргэнинээн Зинаидалыын 5 оҕоҕо күн сирин көрдөрбүттэрэ, элбэх сиэннээхтэр. Улахан кыыс Надежда Семеновна идэтинэн французскай тыл учуутала, республикаҕа биллэр элбэх оҕо ырыаларын автора, Саха республикатын мелодистарын уонна композитордарын Союһун чилиэнэ, Саха республикатын культуратын туйгуна. Кэргэнинээн Алексейдыын 4 оҕоломмуттара, элбэх сиэннээхтэр. Иккис кыыс Любовь Семеновна үйэ чиэппэрин устата государственнай гражданскай сулууспаҕа үлэлээн баран пенсияҕа тахсан билигин “Саха – игра “Мин Сахам сирэ” диэн тэрилтэ тэринэн настольнай оонньуулары оҥоруунан дьарыктаналлар. Кэргэнинээн Иннокентийдыын 3 кыыс оҕолоохтор, 4 сиэннээхтэр. Кыра уол Алексей Нам улууһун Бөтүҥ нэһилиэгэр олорор, ветеринарынан үлэлиир, кэргэнинээн Екатериналыын 4 оҕолоохтор, 3 сиэннээхтэр. Ити курдук, Сэмэн Романович аҕа ууһа тэнийэн силигилээн элбэх кэнэҕэски ыччаттанан иһэр. Төһө даҕаны аҕабыт оскуолаҕа үөрэнэр сааспытыгар биһигиттэн туспа, дойдутугар Найахыга баран олордор, биһиги ийэҕэ уонна аҕаҕа убаастабыл, таптал, ийэ, аҕа таптала диэни билэн улааппыппыт, билэбит даҕаны. Ийэбит даҕаны, аҕабыт даҕаны дьоҥҥо убаастанар үлэһит, үлэнэн сылдьар дьон этилэр. Дьоҥҥо-сэргэҕэ эйэҕэс сыһыаннаах уонна мас курдук көнө, боростуой майгылаахтара.

Аҕабыт сааһырдаҕын аайы бииргэ төрөөбүт убайдарын, ийэтин – аҕатын, төрөөбүт алааһын туһунан ахтара – саныыра. Кэли алааһыттан 5 ини-бии Заровняевтар Аҕа дойду Улуу сэриитигэр барбыттарын туоһулуур бэлиэни туруоруон баҕарарын уолаттарыгар Климҥэ, Алексейга эппитэ. Кини ити баҕа санаатын толорон биһиги уонна аҕабыт убайа Иннокентий Алексеевич оҕолоро, сиэннэрэ буолан  2017 сыллаахха “Кэли” алаас умнуллубат ааттара” диэн Мэҥэ таас туруорбуппут. Бу тэрээһиҥҥэ уонна атын да түгэннэргэ биһиги аҕабытыгар Найахы нэһилиэгин муниципальнай тэриллиитин дьаһалтата, нэһилиэк бэтэрээннэрин сэбиэтэ куруутун көмө-өйөбүл буолбуттарыгар биһиги махталбыт муҥура суох. Аҕабыт Семен Романович Заровняев туһунан үтүө өйдөбүл биһиэхэ, оҕолорго эрэ буолбакка сиэннэригэр сүппэттии саас үйэ тухары өйбүтүгэр-санаабытыгар хаалла.

 

Авторы: С.Р. Заровняев оҕолоро.