Захарова Вера Гаврильевна (1928 г.р.)

Мин хос эбэм Захарова Вера Гаврильевна 1928с Амма оройуонун Эмис нэhилиэгэр холкуостаах дьиэ кэргэҥҥэ тѳрѳѳбүтэ.

Аҕа дойду сэриитэ саҕаламмытыгар хос эбэм 4 кылааһы бүтэрбит сыла эбит.

Хос эбэлээх эhэм 2009 сыллаахха ахтыы суруйаннар о5олоро кинигэ бэчээттээн кэлэр келуенэ5э ейдебунньук хаалларбыттара. Ол кинигэттэн быьа тардыы “…Биhигини, оҕолору кыра сааспытыттан туох баар холкуос үлэтигэр барытыгар улахан дьону, оҕонньоттору, дьахталлары кытта тэҥҥэ сарсыарда эрдэттэн киэhэ хойукка диэри үлэлэтэллэрэ. От үлэтин бары кѳрүҥүн, бурдук ыhыытыттан саҕалаан, үүннэҕинэ туораах бурдук буолуор диэри үлэлэрин барытын үлэлэhэрбит. Аны саhаан, уокка оттор мас бэлэмнээhинигэр илии эрбиитинэн эрбээн саhаан туруорарбыт..

Күһүн оскуола, сэрии буола турар буолан, алтынньы маҥнайгытыттан улэлиир. Оскуолабыт син биир тымныы. Ампаар дьиэ, халхаанка оһохтоох. Үөрэнэр кинигэ, тэтэрээт, уруучука, бөрүө, чэрэниилэ диэн ханна да суох. Урут дьоммутуттан хаалбыт бөрүөну, харандаас курдук маһы кыһан, онно сабынан кэлгийэн уруучука, оһох курунньугунан чэрэниилэ оностобут. Хантан эмэ эргэ кинигэ илииһин булан суруйбута буолабыт. Оскуолабытыгар истээх сонноох, үтүлүктээх олорон үөрэнэбит. Чэрэниилэбит тоҥон хаалар. Оччолорго кыраадыс хаһын билбэт этибит.

Сэрии буола турдаҕына 1941-43 алдьархайдаах умайар уот кураан буолбута, сир барыта хара буорунан бүрүллүбүтэ, туох да сиртэн быкпат, үүнүү олох суоҕун кэриэтэ. Суолунан хааман истэххэ этэрбэһин иһэ тобус толору аһыҥка бөҕөтө буолар, ону сүөкэнэ-сүөкэнэ сылдьаҕын. Ол кэмҥэ дьону үрэххэ ыытан оттоппуттара…

Онтон 1943 сыллаахха Эмистэр ыһыахтаатылар. Ол ыһыах кэмигэр бэс ыйын ортотуттан улахан уон хонуктаах ардах түспүтэ. Онно биһиги атах сыгынньаҕын сылдьабыт. Кырыска да буоллар хаамтахха ньап-ньаллырҕас уу буолбута. Ол ардахха колхозтаахтар наһаа да үөрбүттэрин билиҥҥэ дылы олох умнубакка өйдүүбүн. Сайын уунээйи, сир аһа бөҕөтө үүммүтэ, бурдук , от өрө анньан кэбиспитэ. Биһиги сир астыыр кыахпыт суох. От, бурдук үлэтигэр умса түһэн сылдьабыт. Миигин окко улэлэппиттэрэ…

От үлэтин кэнниттэн аны бурдук быһыыта, бурдук сынньыыта диэн кэлэр…  Аны бурдук үлэтэ буттэҕинэ бааһынаны паардыыбыт, ол аата хорутабыт. 1943с. сайын бырааппынаан биир улахан бааһынаны хорутарбытыгар булууктаах оҕус биэрбиттэрэ. Байбал оччоттон мындыр өйдөөх буолан булуукпут сууллубат, олоро сылдьар гына оҥорон, оҕуспутун эрэ сиэтэбит, уочаратынан. Биирбит ол кэмҥэ быталыы барар, кутуйах кыстыырыгар хаһааммыт бурдугун көрдүү. Кутуйах куолаһы соломото суох сүрдээх үчүгэйдик ампаарыгар дьаарыстыыр, син элбэҕи. Биһиги уһуктаах үөрбэ маһы оҥостобут, ол маспытынан манан баара буолуо диэн тобулута анньабыт. Кыр гына түстэҕинэ, хаһан ылан бытатын ороон куулга кутабыт. Дьиэбитигэр илдьэн биэрэбит, ханна гыналларын билбэппит…»

Хос эбэм суруйан хаалларбыт ахтыы кинигэтин аахтым уонна сэрии кэмин о5олоро хайдах курдук ыарахан усулуобуйа5а олорбуттарын биллим.

Сэрии тумуктэнээтин кытта хос эбэбэр «1941-45сс Аҕа дойду улуу сэриитигэр үлэҕэ килбиэнин иһин» мэтээли 1948с биэрбиттэр.

Кэлин хос эбэм Сир салаата (райзо) диэн тэрилтэҕэ статистик дуоhунаһыгар, семенной лабораторияҕа лабараанынан улэлээбит. Ол кэнниттэн Госбааҥҥа 14 сыл, Гострах инспекциятыгар 19 сыл бухгалтерынан үлэлээн пенсияҕа тахсыбытым. 1955с хос эhэбэр Яковлев Константин Алексеевичка кэргэн тахсан 5 оҕону тѳрѳтѳн дьон оҥортообуттар. 1968с «Ийэ буолуу иһин», 1979с «Үлэ ветерана» мэтээллэр, 1975с «Отличник финансовых работ СССР» знак ылбытым. Минфин «Кыһыл кинигэтигэр» киллэрбиттэрэ. «СССР-ка 1976с. социалистическай куоталаһыы кыайыылааҕа” знагынан, РСФСР, СР Үбүн министерствотын, СР Госстрах Управлениятыттан элбэх бочуотунай грамоталарынан наҕараадаламмыт.

Автор: К.Яковлева, 2б кылаас үөрэнээччитэ.