Яковлева Мария Константиновна (1932-2021 гг.)

Арыылаах нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, тыыл, үлэ, эргиэн бэтэрээнэ, сэрии сылларын оҕото.

Хос эбээм Мария Константиновна 1932 сыллаахха ыам ыйын 1 күнүгэр Арыылаах нэһилиэгэр дьадаҥы колхозтаах кэргэнигэр төрөөбүтэ. Аҕата Яковлев Константин Трофимович, ийэтэ Яковлева Ульяна Афанасьевна, түөрт бииргэ төрөөбуттэр – эдьиийэ Ольга, бырааттара Никандр уонна Юрий. Бастаан колхозка холбоһоллоругар 2 ынаҕы, 2 субайы, 1 сыарҕалаах аты кыттыһан колхозка киирбиттэр. Ийэтэ 16 ыанар ынахха ыанньыксыттаабыт, аҕата эмиэ кохозка үлэлии сылдьан 1942 сылга ыалдьан өлбүт. Аҕата суох хаалан ийэтигэр көмөлөһөн «III пятилетка» колхоз Дьааһына ферматыгар сылдьыбыттар. Эдьиийэ Ольга сэрии саҕаланарыгар 12 саастаах эбит, аҕаларын солбуйан кустаан-куобахтаан, оттоон-мастаан балтытын, бырааттарын иитиһэн, эр киһи курдук буола улааппыт, Кулуһуннаах оскуолатын үһүс кылааһын эрэ бүтэрбит. Кыра быраата Юрий аҕата өлбүтүн кэннэ ыам ыйыгар төрөөбүт. Ийэлэрэ уопсайа тоҕус оҕоломмутуттан биэстэрэ кыра саастарыгар ыалдьан өлбүттэр. Ульяна Афанасьевна 1971 сыллаахха кыыһыгар олорон ыалдьан өлбүтэ.

Аҕата сэрии сылларыгар суох буолан эдьиийинээн Ольгалыын икки быраатын көрөн-харайсан ийэтигэр күүс-көмө буолан сэрии сылларын оҕото буолан, оҕо эрдэҕиттэн улахан дьону кытта бииргэ үлэлээн, кыһалҕалаах оҕо сааһа ааспыта. Үөрэнэр сирэ ыраах буолан начаалынай оскуоланы эрэ бүтэрэн баран колхоз үлэтигэр миккиллэн борбуйун көтөхпүтэ.  Оччолорго икки интернат баар эбит, биирэ колхознай, биирэ государственнай, кыралары государственнайга, улахаттары колхознай интернакка ылаллар эбит. Кини быраатын интернакка ыланнар, бэйэтин интернакка ылбатахтар, дьүөгэтэ Федоралыын  Кэҥэрииттэттэн Кулуһуннаах оскуолатыгар саҥа дьылга диэри хааман үөрэнэ сатаабыттар. Тобуктарыгар, эмэһэлэригэр куобах түүтүн сирийэн биэрэллэр эбит, үтүлүктэрэ бэргэһэлэрэ эмиэ куобах эбит да син биир аһара тоҥоллор эбит, киэһэ хараҥарбытын кэннэ биирдэ дьиэлэригэр кэлэн көмүлүөк оһох уотун сырдыгар уруоктарын үөрэтэллэр. Ол курдук сылдьа сатаан баран оскуолатыттан уурайан колхозка үлэлии барар. 1947 сылга Тойбохойго киирэн үөрэнэн иһэн эмиэ интернакка миэстэ суох буолан уурайан хаалар. Колхозка молотилкаҕа, ньирэй көрүүтүгэр үлэлиир.

Хос эбээм бастаан колхозка ньирэй көрөөччүнэн, осеменаторынан, онтон колхоз, онтон рабкооп Арыылаахтааҕы маҕаһыыныгар пенсияҕа барыар диэри атыыһытынан үлэлээбитэ. 4 оҕону, 11 сиэни, 11 хос сиэни иитэн-улаатыннаран, дьиэлээн-уоттаан, үөрэхтээн, онтон сиэннэрин, хос сиэннэрин харайталаан 90 сааһыгар  5 ый тиийбэккэ бу дойдуттан барбыта.

Арыылаах нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, тыыл, үлэ, эргиэн бэтэрээнэ, сэрии сылларын оҕото, элбэх мэдээл кини түөһүн толору киэргэтэрэ, онтуттан олус киэн туттан мэдээллээх бинсээгин бырааһынньыкка эбэһээт кэтэрэ. Кини миэхэ үтүө холобур буолар, мэлдьи хос эбээбин өйдүү ахта-саныы сылдьыа5ым.

 

Автор: К.Даянова, ученица 1 класса.