Яковлев Павел Яковлевич
              (1914-1985)

Яковлев Павел Яковлевич – 1914 сыллаахха бэс ыйын 13 күнүгэр  Бэс аҕатын ууһуттан төрүттээх Бурку Дьаакып дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Байбаллаах аҕалара Дьаакып улахан сытыы киһинэн биллэрэ. Модукка киниэхэ тиийэр сытыы киһи үөскээбитэ биллибэт. Дьаакып биир эрэ ынахтааҕа, ньирэй төрөөтө да өлөн иһэрэ, ону атын дьон „ити ынаҕа өллө да, сүөһүтүттэн эстэрэ буолуо“ дииллэрин истэн олорон, Ылдьаана эмээхсин: „Дьаакып биир ынаҕын кутуругун саппайын ахсаанын ситэн аахпаппын, оһоҕуттан сатайданан тахсар кыымын үрдүгүн мин кыайан көрбөппүн. Кэбис оҕолоор, ону мэнээк тыллаһымаӊ,“-диирэ үһү. Байбал орто уӊуохтаах, „тэп“ курдук туттан кыараҕас-кыараҕастык хардыылаан, атаҕын төбөтүнэн дугунар курдук үктэнэн, түргэн баҕайытык хааман битигирэйэрэ. Сорсуннаах булчут, көстүүтүн таһынан кыайыгас-хотугас, улахан кыахтаахтык сүгэр-көтөҕөр киһи этэ. Байбал Балаҕаччыттан Үөдэй Дьөгүөр кыра кыыһа Өрүүнэни кэргэн ылан,элбэх оҕоттон икки уол, түөрт кыыс киһи-хара буолбуттара. Өрүүнэ холкуоска асчытынан, Байбал үүт табаарынай ферматын сэбиэдиссэйинэн үлэлээбиттэрэ.

Павел Яковлевич сэрии ыар сылларыгар Муустаах байҕал кытылыгар Лена эбэ хотун төрдүгэр балыктааһыӊӊа сылдьыбыта. Ити барарыгар балтын уончалаах Таанньаны аймахтарыгар Уус Сэмэннээххэ хаалларбыта. Сэрии бүтүүтүгэр үлэ фронугар Булуӊӊа тиийбит быраата Прокопьев Иннокентий Семенович ахтыыта: „Үлэҕэ тиийэн биригэдьииринэн үлэлии сылдьан күүскэ ыалдьаммын, сыл кэриӊэ буолан баран дойдубар нэһиилэ эргиллэн кэлбитим. Дойдум дьоно убайдарым Байбаллаах Баһылай Дьаакыбылаптар көрөн-истэн, ыарыылаан тыыннаах хаалбыт махталлаахпын диирэ“.

Сталин аатынан холкуос бастыӊ кадровай булчута Павел Яковлевич социалистическай куоталаһыыга киирсэн, 1950 сыллаахха тохсунньу ыйыгар  I квартал суотугар биир кыһыл саһылы, онтон да атын түүлээҕи государствоҕа туттарбыта. Айылҕа көтөрүн-сүүрэрин, отун-маһын кэтээн көрөр, үөрэтэр, харыстыыр, ахсааныгар тиийэ ааҕара-билэрэ. 1987 сыллаахха тахсыбыт кыраайы үөрэтээччи РСФСР, Саха АССР үтүөлээх учуутала Б.Н.Андреев „Птицы Вилюйского бассейна“ диэн кинигэтин иккиһин бэчээттэппитэ. Кинигэҕэ „Модут нэһилиэгин олохтооҕо П.Яковлев 30-с сылардаахха Муӊурдаах күөлгэ биир ытыыннан үс кыталыгы өлөрбүтэ“- диэн суруллубут. Аҕабыт бу бэлиэтээһини букатын сөбүлээбэтэҕэ. „Үс туруйаны өлөрбүт буолуохпун сөп. Айыы кыылларыгар сааламматаҕым. Бу сурук көннөрүллүөн наада.“-диэхтээбитэ. Ону түгэнинэн туһанан көннөрөбүт. 70-с сылларга улахан оҕолоро ыал ийэлэрэ буолбуппут. Дьон үрүӊ-хара түүлээҕи таӊас гынан таӊнар кэмнэрэ кэлбитэ. Эдэр ийэлэр саһыл бэргэһэлэниэхпитин баҕарарбыт. Аҕабыт өлөрбүт түүлээҕин биири да бычалыппакка „Судаарыстыба баайа“-диэн туттаран иһэрэ. Үлэтигэр оннук бэриниилээҕэ.

Кини сылгыһыт, булчут, отчут ааттааҕа этэ. Окко звено тэрийэн эдэр дьону үлэҕэ көҕүлүүрэ. Кэлин, кырдьан баран үлэ­ — сынньалаӊ лааҕырын оҕолоругар элбэх сыл наставнигынан үлэлээн, тэриллэрин көрөн-истэн, балыктаан-бултаан аһатан, оҕо айылҕаны кытта алтыһарыгар үлэҕэ-хамнаска уһуйсубут ыччакка биир үтүөлээх. Краевед Афанасьев Н.И. салайбыт походтарыгар дойдутугар Модукка, Тимирдээх, Чыыртыыр түөлбэлэринэн сирдьитинэн хаста да сылдьыспыта, онон кыраайы үөрэтээччилэр өйдөрүгэр-санааларыгар үтүө санаалаах, сээркээн сэһэнньит, чулуу булчут, тайҕа сирдьитин быһыытынан умнуллубат киһи. Павел Яковлевич 1985 сыллаахха бэс ыйын 15 күнүгэр ыалдьан өлбүтэ.

 

Авторы: Каратаева Л. П. ахтыыта, Каратаева Ч. 11 „г“ кылааһын үөрэнээччитэ.