Трофянов Алексей Васильевич (1930 г.р.)

 

1941 сыллаахха  бэс ыйыгар фашисткай халабырдьыттары утары А5а дойду сэриитэ са5аламмыт. Эр дьон кыанар етте бары бэбиэскэ тутан А5а дойдуну кемускуу, сэриигэ ынырыллан барбыттар. Тыылга уксун дьахталлар, о5олор уонна кырдьа5ас о5онньоттор, эмээхситтэр хаалбыттар. Кинилэр сэриигэ барбыт буойуннары солбуйууга икки бук ыар сугэhэри керсубуттэрэ. Сэрии уонна уот-кураан ыар сылларыгар бэйэлэрин чэрдээх илиилэринэн тыылга биир бэйэлэрэ 2-3 киhи улэтин толуйан тууннэри-кунустэри улэлээбиттэрэ.

Ол курдук мин эhээм, Трофянов Алексей Васильевич, о5о сааhа сэрии ыар сылларыгар ааспыт.

Мин эhээм, Трофянов Алексей Васильевич, 1930 сыллаахха муус устар ыйыгар колхозтаах дьиэ кэргэнигэр бастакы о5оннон кун сирин кербут. Кини тереппуттэрэ: а5ата, мин хос эhээм Трофянов Василий Алексеевич,  ийэтэ, мин хос эбээм, Трофянова Мария Алексеевна диэннэр. Хос эhээм улахан сорсуннаах булчутунан биллэр эбит. Эhээм бииргэ тереебуттэрэ алтыалар: Алексей, Марина, Евдокия, Ирина, Домна, Прокопий.

А5а дойду сэриитэ са5аланарыгар, эhээм 11 саастаах. Кини  сэрии иннинэ оскуола5а уерэнэн ус кылааhы бутэрбит. Онтон сэрии са5аламмытыттан сиэттэрэн ситэ уерэммэтэх. Эhээм ыал улахан о5ото буолан улахан киhи курдук сананан колхозка улэhит буолбут. Сайынын от улэтигэр о5ус сиэтээччинэн, саас ыhыы кэмигэр, куhун буола оноруутугар, тракторга горючай таhааччынан сылдьыбыт. Оттон кыhын еттугэр чугас эргин туhах иитэн, сохсо туруоран куобахтыыр, куруппааскылыыр эбит. Сэрии ыар, аччык кэмнэригэр бултаан айахтарын ииттиммиттэр. Оччолорго аhылыгы ким теhе улэлээбитинэн, келеhун кун аахсан ылаллар эбит. Куннээ5и нуорма 1 лиитэрэ суорат эбэтэр тар уонна тооромос лэппиэскэ буолар.

13 саастаа5ар а5атын батыhан тай5а5а бултаhа барсыбыт. Ол сыл булт элбэх буолан, тай5аттан элбэх бултаах-алтаах киирбиттэр. Бу булт этэ уонна тириитэ госудаарыстыба5а туттарыллыбыт. Онно оройуонтан, республикаттан, онноо5ор Кыhыл Армия Кылаабынай Командующайыттан И. В. Сталинтан махтал сурук туппуттар. Дьэ ол курдук сэрии сылларыгар о5олор улахан дьону кытта тэннэ, сэриигэ барбыт убайдарын, а5аларын солбуйан улэлээбиттэр.

Сэрии буппутун кэннэ Алексей Васильевич оннук ситэ уерэммэтэх, кыра балыстарын, быраатын уерэттэрээри колхозка улэhитинэн хаалбыт. Сайын еттугэр оттоон, куhун, саас араас улэлэргэ (хотон тутуутугар, ходуhалары куруелээhиннэ, мас кэрдээhинигэр уо.д.а. улэлэргэ) сылдьыбыт. А5атын туйа5ын хатаран булка сыста5аhа, сырыыта сыыдама биллэр эбит. Бастакы кэмнэ а5ата хаалларбыт булдун сэбин санардан бултаабыт. «Сохсо оччолорго бултаах тэрилинэн аа5ыллара, биhиги ити тэрилбитин ыйга биирдэ эргийэн керер этибит. Мин биирдэ биир кун ити сохсолорбуттан 98 куоба5ы, 30 куртуйа5ы уонна 18 ыалыкыны ылбыппын олох умнубаппын. Дьэ кырдьык да5аны байам булт уеруулээх тугэн этэ.» — диэн эhээм кэпсиир эбит. Кэлин государствоны кытта дуогабар туhэрсэн, элбэх кылааннаах туулэ5и туттарар эбит. Ол курдук кини Саха республикатын чулуу булчуттарыттан биирдэстэрэ буолар. Кини тохсус пятилетка5а 4500 солкуобайдаах туулээ5и бултаан туттарарга эбэhээтилистибэ ылыммыта. Онтун 6394 солкуобайынан толорбута. 1952 сыллаахха «Республика чулуу булчута» диэн бочуоттаах аат инэриллибит уонна бочуот дуоскатыгар тахсыбыт. Маны таhынан республика, оройуон Бочуотунай грамоталарынан, В.И.Ленин тереебутэ 100 сылын сибээстээн юбилейнай медалынан на5араадаламмыт. Ити кини сылын ахсын кунду кылааннаах туулээ5и елгемнук бултаан Ийэ дойдутугар туттарбытын урдук сыаналааhын буолар.

Мин эhээм соргулаах сонордьут эрэ буолбакка, колхоз, кэнники совхоз биир тутаах улэhитэ эбит. Ол курдук кыhын бултуур, сааhыгар суеhугэ улэлээн, сайыныгар отчуттар звеноларын салайара.

2006 сыллаахха «Трудовая слава Якутии» диэн саха сирин бочуоттаах улэhиттэрин кердере кэпсиир Мемориал кинигэ иккис томугар мин эhээм, А.В. Трофянов, аата тахсыбыта.

Эhээм Алексей Васильевич, о5о сааhа сэрии кэмигэр тубэhэн, эрдэттэн улэ5э уерэнэн, ыарахаттартан ча5ыйбакка, уйэтин тухары улэлээн-хамсаан, тереебут дойдутугар туhалаах оло5у олорон ааспыт. Биhиги онон киэн туттабыт уонна ытыктыыбыт.

 

 

Автор: С.Веригина, ученица 10 класса.