Соров Михаил Герасимович (1928 г.р.)

Мин хос эһэм Соров Михаил Герасимович II-й 1928 с. Татта5а Күүнээйи диэн сэлиэнньэтигэр (билиннитэ Октябрьскай нэhилиэк) кун сирин көрбүтэ.  Кини кыра эрдэҕиттэн колхозка улэлээбитэ. Сэрии саҕаламмытыгар убайа фронҥа ыҥырыллыбыт. Кини сааһын ситэ илик буолан дьонугар көмө буолан колхозка үлэлии киирбит.

Уус-Майаҕа Ааллаах-Үүннэ көмүс хостонуута 1932 сыллаахтан саҕаламмыт. Онно суол-иис суох буолан таһаҕас таһыы боппуруоһа улаханнык турбут. Малы-салы, таһаҕастары Охотскайга эрэ дылы аҕалаллар эбит, онтон Ааллаах-Үүҥҥэ дылы 250 килэмиэтир тэйиччи, ону тэнэ тыйыс тымныыга тоҥмот үрэхтэр, уустук хайалаах сирдэр бараллар эбит. Таhа5асчыттарынан колхоз үлэhиттэригэр анаабыттар. Сэрии сылларыгар дьон чулуулара кыргыс толоонугар барбыттарын кэннэ, Ааллаах Үүн таһаҕаһын таһыы обургу, сааһын ситэ илик уолаттар, дьахталлар, кырдьаҕастар санныларыгар сүктэриллибит.

Бу ыраах айаҥҥа биригээдэҕэ хас да киһи айанныыра. Биир киһи түөрт аттаах уонна 350 киилэ таһаҕастаах буолара. Онно аттарыгар сиэтэр отторун тиэнэ сылдьаллара. Барыахтарын иннинэ эрдэттэн сыарҕаларын бэлэмнээн, күүстээх сылгылары талаллара. Иистэнньиттэр айанньыттарга анал халыҥ тирии таҥастары, этэрбэстэри, үтүлүктэри тикпиттэр. Хас биирдии киһи икки комплект халыҥ таҥастаас буолара. Бу курдук тэринэн, өктөөб быраһынньыктарын кэннэ туруналлара уонна муус устар ый саҥатыгар биирдэ кэлэллэрэ. Охотскайтан Ааллаах-Ууннэ дылы 10 симиэбийэ баара. Тохтуур сирдэрэ 30-35 км тэйиччи эбит. Сэттис симиэбийэ кэнниттэн уустук айаннара дьэ са5аланара. Ол сирдэрэ Силлиэмэн диэн эбит. Онно киhи аргыый сыыйан айанныыра. Киhи кэпсэтиэ5инээ5эр буолуох кыратык эмэ сөтөлүннэҕинэ даҕаны үрдүк хайаттан хаар, хаамыска түhүөн сөп эбит. Бу айан суолугар араас түбэлтэлэр, ороспуонньуктар да туhэллэр, кыргыhыы да буолар эбит.

Биирдэ күөлу туораан иhэн, чараас муус уйбакка ууга туспуттэр. Таҥастарын уларыттан салҕыы айаннаабыттар. Ол баран иhэн биир доҕордоро эмиэ күөлгэ түспүт. Аныгыс симиэбийэҕэ дылы хас да биэрэстэ ыраах эбит. Атын кураанах таҥаhа суох буолан киhилэрэ тоҥон токуруйан киирэн барбыт. Ыксал буолбут. Аара суолга симэбийэ5э от тиэйээччи татаар оҕонньор испит. Кини оҕуhун киhилэрин быыhаары, ыксалтан өлөрбуттэр. Оҕус иhин хайытан баран киhилэрин иhигэр укпуттар уонна ол оҕус тиэйэр сыарҕатыгар икки аты көлүйэн салҕыы аныгыс симиэбийэлэригэр дылы тиийбиттэр. Доҕордоро оннук гынан тыыннаах хаалбыт. Онно тиийэн эттэрин астаан, аhылыктанан, дьоннорун кытта үллэстэн сэниэ киллэрбиттэр. Табаарыстарын атаҕар туруоран салҕыы айаннаабыттар.

Бу курдук эдэр о5олор күүстэрэ-уохтара, хорсун быhыылара киhини сөхтөрөр, долгутар.

Кэлин хос эһэм, хос эбээбин көрсөн 8 оҕону төрөтөн, быр бааччы олорбуттара. Мин хос эhэбинэн киэҥ туттабын.

 

Автор: Хос сиэннэрэ Л.Мокрощупова