Соловьев Афанасий Андреевич (1927 г.р.)

 

МИН ХОС ЭhЭЭМ, ИККИ УОРДЬАННААХ ОХОНООhОЙ

Иккитэ Улэ Кыhыл Знамята орденынан набараадаламмыт, улэ, тыыл бэтэрээнэ хос эhээм Афанасий Андреевич Соловьев 37 сыл трактор уруулугар олорон, cyehy аhылыгын бэлэмнээhиннэ, от-мас тиэйнитигэр утуе суобастаахтык улэлээбит. Итиччэ уhун кэмнэ эhээ Охонооной теhелеех оту кыhын тиэйбитэ — таспыта, сайын теhелеех оту о5устабыта — кэбисторбитэ буолуой, аа5ан сиппэккин. Кини трактористаабытын былаhын тухары мэлдьи инники куеннэ сылдьыбыт, урдук кирбиилэри ситиhэрэ, уматыгы кэмчилээhиннэ совхоhугар, улууска да5аны рекордары олохтуура. Кини хара сарсыардаттан киhээ хойукка диэри, били, сахалыы эттэхха, «ус туман тууер диэри» улэлээбит. Сарсыарда эрдэ туран тракторын мэлдьи керунэ сылдьара, алдьаныы баар буоллабына эрдэттэн еремуеннээн ипэрэ. Кини техниката алданан-кээhэнэн улэттэн тохтоон турбута диэн суоба. Кэнники сылларга сайын аайы прессподборщик звенотун салайан улэлэппитэ. Кини салайар звенота 400 тонна оту киппэлээн ферма таhыгар тарар былааннаабын 510 тоннанан толорбута. Бу Уус-Алдан улууугар от аанньа ууммэтэх кураан кэмигэр улахан кердеруу этэ.

Афанасий Андреевич 1927 сыллаахха, тохсунну тоhуттар тымныыта аан туманынан турар кэмигэр, мин маннык тымныыны тулуйан улэлиэм диэбиттии, Тэбиик нэhилиэгэр Хайахтаах алааhыгар олорор Эндерей Соловьевтаахха тереебутэ. А5ата Ендерей политсыылынай Н.П. Странден сиэнэ, аатырбыт хоhуун кыайыылаах улэhит, стахановец, нэhилиэгин инигэр кими да иннигер туhэрбэтэх улахан хонностоох от охсооччу этэ. Ыраас туттуулаах уонна утуекэн мас ууhун быhыытынан биллэрэ. Охонооhой улэhит буоларыгар бастакы укулааты уурбут а5ата Ендерей кэнниттэн убайа, холкуос, сопхуос тутуутун бэтэрээнэ Петр Петрович Соловьев – нэhилиэккэ ытыктанан Буетускэ диэн ааттанар о5онньор буолар. Дьэ итинник дьоннор ииппит, улэ5э-хамнаска такайбыт, энчирээбэт эрчимнээбит, быстыбат былчыннаабыт уоллара холкуос, сопхуос туруу улэhитэ буола улааппыта. Охонооной техникаба сыста5аhын учуоттааннар холкуос салайааччылара Дупсун МТС-гар Найахыга трактористар куурустарыгар ыыппыттара. Бастаан сменщигинэн сылдыбыта, онтон тракториhынан «ДТ-75» тракторга улэлээбитэ. Онтон ыла еруу бастын тракторист ахсааныгар сылдьар, эдэр механизатордарга утуе субэhит, техника модун кууhун сатабыллаахтык туhанара, эдэрдэри еруу уерата сылдьара. Кини улэтин принцибинэн — туруоруллубут былааны бириэмэтигэр хаачыстыбалаахтык толоруу.

Куннээ5и олох туруорар ирдэбиллэрин Афанасий Андреевич, теhе да кыра уерэхтээх буоллар, хаhыатынан, сурунаалынан билэрэ, улэтигер да туhанара. Тугу аахпытын, билбитин, истибитин ыччаттарга еруу кэпсиирэ, ыччат наставнига буоларын быhыытынан, кинилэрдиин уопсай тылы булар, эппит тылын толотторор угэстээх. Ол иhин о5олор кинини, оттон кини о5олору таптыыра.

Охонооhой чиэстээх улэтин республикабыт правительствота урдуктук сыаналаан, Улэ Кыhыл Знамята уордьаны икки тегул туттарбыта. Пенсия5а тахсан баран таах быар куустан олорбото5о. Аны атын эйгэни батыhан туулээхсит буолбута. Сыллаа5ы былаанын мэлдьи аhара толорон кадровай булчут чулуута буолбута. Булт сыралаах, эккирэтиилээх, тонуулаах-хатыылаах ыарахан улэтин энкилэ суох толорбута.

Охонооhой сурдээх бэhиэлэй кер-кулуу кэпсээннээ5э, дьээбэлээх тылынан дьону сэргэхситэрэ, куллэрэр буолара. Кыыhырар диэни билбэт, олус аламадай майгылаада, киэн кебустээх, холку киhи этэ. Эдэр сылдьан тустуунан дарыктанан республика5а тустуу курэ5эр бэйэтин ыйааыныгар еруу миэстэлэhэрэ. Кини саахыматынан улуhуйбутэ. Ус табаарыстыылар: Михаил Сивцев (Тиэрэр Мэхээлэ), Николай Корнилов буоланнар киэhээ аайы саахыматтыыллара, бары да тэн баайыылаах оонньооччулар этилэр, ким да кимтэн да хаалсыбат улугэрэ этэ. Хотторбут сарсыныгар кыайара, ол уеруутун улластэн кулсуу-салсыы бебе буолаллара. Туун хойукка диэри Охонооhой дьиэтигэр мустан оонньууллара.

Афанасий Андреевич 8 о5о амарах а5ата. О5олор кыра эрдэхтеринэ тапталлаах ийэлэрэ, кэргэна Мария Васильевна Олесова елен, а5а эрэ керуутугэр хаалбыттара. Онон о5олор кыра эрдахтэриттэн улэлии уерэммиттерэ. Ол кэлин производство5а тахсыыларыгар туhалаах буолбута. Угустэрэ а5аларын курдук сопхуос, улуус киэн туттар механизатордара: Василий, Андрей, Ньургун улуус чемпион суоплардара. Афанасий Саха Республикатын утуелээх артыыhа, Галина Саха Республикатын культуратын туйгуна, Петр Саха Республикатын уерэ5ириитин туйгуна, Валентина, Мария о5о садын улэhиттэрэ. Афанасий Андреевич улэнэн чиэско-хай5алга тиксибит Уус-Алдан улууhун Дупсун нэhилиэгин бочуоттаах олохтообо Афанасий Андреевич Соловьев улэтинэн-хамнаhынан, майгытынан-сигилитинэн дьонно холобур буолара. Кини хана улэлиир да, онно ситинии!

 

 

Автор: Л. Егор, ученик 2 «а» класса