Слепцов Андрей Григорьевич (1929 г.р.)

 

Мин Слепцов Андрей Григорьевич 1929 сыллаахха Таркаайы нэһилиэгэр «Күнү көрбүт » диэн алааска дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ иккис оҕонон төрөөбүтүм. Убайбынаан иккиэбит. Убайым, Слепцов Мефодий Григорьевич, сэрии ветерана, хапсаҕайдаһан тустууга спорт маастара, миигиттэн биэс сыл аҕа. Аҕа дойду сэриитэ саҕаламмыта үһүс сайыныгар 19 саастаах убайым сэриигэ барар повестка туппута. Ийэм барахсан онно уйадыйбыт, долгуйбут сырайын отой умнубаппын. 1943 сыл от ыйын 29 күнүгэр сэриигэ барааччылары дьон-сэргэ улаханнык айманан атаарбыта. Ийэм эрэйдээх кистээн хараҕын уутун сотторо. Оҕолор эмиэ тэҥҥэ ытаспыппыт.

Сэрии саҕаланыытыгар мин 12-лээх уол этим. Кыанар-хотунар эр дьон сэриигэ бараннар кырдьаҕастар, дьахталлар уонна оҕолор ол алдьархайдаах, алдьатыылаах аас-туор сылларга, кыайыы туһа диэн, аччык аҥаардаах, сыра-сылба быстар холкуос үлэтигэр күнүһүн-түүнүн аахсыбакка үлэ күөстүү оргуйара. Сэрии бастакы сылларыгар уот-кураан сатыылаан, эбиитигэр аһыыка ыам кумаарыныы элбээн, от-бурдук кыайан үүммэккэ, сутааһын саҕаламмыта.

Миигин саас бүтүүтүн аайы сылгы маныыһытынан ыыталлара. Биир сиргэ хааллан турар сылгылары күн аайы ахсааннарын ааҕан маныырбыт. Куттала диэн сэриигэ барымаары күрээн сылдьар дезертирдэр сэрэхтээх этилэр. Ол иһин уочаратынан түүннэри маныырбыт. Хата этэҥҥэ ааспыта.

Сайынын атынан от оҕустарыытыгар уонна мустарыытыгар улахан дьону кытта тэбис-тэҥҥэ сылдьыбытым. Өйүөбүт диэн ымдаан, суорат уонна лэппиэскэ оҕото буолааччы. Өссө мин ийэм үчүгэйдик иистэнэр буолан ыалларга кыра бурдукка мэнэһэйдэһэрэ. Киэһэ кэлэрбэр лэппиэскэ оҥорон кэтэһэн олорор буолааччы. Аҕабын бу диэн өйдөөбөппүн. Онтон кыһын аайы саас буолуор диэри икки атынан балыыһаҕа, оскуолаҕа саһаан тиэйэн киллэрэр этим. Саһаан тиэйэ сылдьан куобахха туһахтыырым. Куобах иҥиннэҕинэ үөрүүбүттэн өрө ыстаҥалаан ылааччыбын. Ийэм сып-сылаастык иэдэспиттэн сыллаан, хайҕаан ыллаҕына астынарым аҕай, өссө улааппыт курдук сананарым.

Холкуоспут бэрэссэдээтэлэ, арыт боломуочунай сэрии балаһыанньатын, оройуон сонунун кэпсииллэрэ. Уонна бэрэссэдээтэлбит үлэ былаана хайдах туолан иһэрин, сарсыҥҥы үлэ сорудаҕын билиһиннэрэрэ. Бэрэссэдээтэлбиттэн хаста да хайҕанан турабын.

Убайбыттан сурук кэтэһэрбит. Убайым Монголияҕа тиийбитин, 149 мотострелковай полкаҕа түбэспитин, үчүгэйдик сылдьарын уонна ол дойду ото-маһа кэмчитин, улаҕата көстүбэт истиэптэрин, бараан, сылгы, ынах сүөһү халыҥ үөрдэрэ халҕаһалыы хаама сылдьалларын сөҕөн-махтайан суруйбут суругун туппуппут. Убайым Японияны кытта сэриигэ инники кирбиигэ сылдьыбыта. 1947 с демобилизацияланан кэлбитэ.

1951 сыллаахха Ньурбаттан биэкэринэн үлэлии сылдьар Саввинова Матрена Николаевнаны кэргэн ылан Киирэпкэ акка мэҥиһиннэрэн сүгүннэрэн аҕалбытым. Кэргэним Киирэпкэ интернакка повардаабыта. Бэйэм булчутунан холкуоска үлэлиирим, инньэ Өҥөлдьө сиригэр — уотугар тиийэ сылдьарым.

Онтон 1951с Маардааҕы МТС-ка тырахтарыыс идэтигэр үөрэнэн 1953 сылтан 31 сыл устата тырахтарыыстаабытым. Үлэм уопсай ыстааһа 46 сыл. Үлэлиирим тухары элбэх знактарынан, мэтээллэринэн, хайҕал грамоталарынан наҕараадаламмытым.

1957 с МТС-ка үлэлии сылдьан Дьокуускай уобаластааҕы профсоюһун кэмитиэтин Президиумуттан, тыа хаһаайыстыбатын министерствотыттан Бочуотунай грамотанан, техниканы туһаныыга кыһамньылаахтык уонна аварията суох үлэм иһин «Коммунизм» холкуос салалтатын Бочуотунай грамотатынан, «1974-76 сс социальнай куоталаһыы кыайыылааҕа знагынан, В. И. Ленин төрөөбүтэ 100 сыла туолбутунан үбүлүөйүнэй мэтээлинэн,»Коммунистическэй үлэ ударнига» знагынан,»Марха» совхоз салалтатыттан элбэх Бочуотунай грамотатынан, сыаналаах бириистэринэн наҕараадаламмытым.

Сэрии сылларыгар эҥкилэ суох үлэм иһин тыыл ветерана буолбутум. Улуу Кыайыы 30,40,50,60 сылларыгар үбүлүөйүнэй мэтээллэринэн бэлиэтэммитим.
Үлэлиирим быыһыгар хапсаҕайдаһан тустуу күрэхтэһиитигэр элбэхтик кыттыбытым. 1969 с Дьокуускайга Манчаары Баһылай бирииһигэр хапсаҕайдаһан тустууга 80 кг 45 саастарыгар диэри 2-с миэстэни ылбытым. Бу күрэхтэһиигэ Үөһээ Бүлүүттэн сылдьара аатырбыт тустуук Серафим Саввиновы охторон маастарга кандитат буолбутум. Астма ыарыы буулаан маастарын толорботоҕум хомолтолоох.

1994 с нэһилиэк социальнай-культурнай үлэтигэр көхтөөхтүк кыттарым иһин Түмүк нэһилиэгин Бочуотунай кинигэтигэр киирбитим туһунан свидетельство туттарбыттара.

Кэргэмминээн, Матрена Николаевналыын, 10 оҕону төрөтөн, иитэн улаатыннартаан, билигин бэйэлэрэ туспа ыал буоланнар элбэх сиэннээхпит, хос сиэннээхпит.

Түмүктээн эттэхпинэ биһиги, сэрии кэмин оҕолоро, тыылга күүспүтүн харыстаабакка, көхтөөхтүк үлэлээн кыайыыны уһансыбыппытынан киэн туттабын.

 

Бэчээккэ бэлэмнээтэ Егорова Валентина Васильевна – Ньурба улууһун, Маар нэһилиэгин “Алгыс” добровольческай түмсүү салайааччыта,

Автор: А.Павлова, 8 а кылаас үөрэнээччитэ, А.Г.Слепцов