Шадрина Клара Григорьевна

 

«Ньурба улууhуттан торуттээх Россия утуолээх учуутала,

 РСФСР уорэ5ин туйгуна Клара Григорьевна Шадрина сэрии сылларын туhунан ахтыыта…»

Оонньооботох о5о сааhа

Биhиги А5а дойдуну комускуур улуу сэриигэ Кыайыы 65-сылыгар анаан  Ньурба улууhуттан торуттээх Россия утуолээх учуутала, РСФСР уорэ5ин туйгуна Шадрина Клара Григорьевнаттан ахтыы ыллыбыт. Кини, 45 сыл ыстаастаах учуутал, тыыл, улэ ветерана, сэрии ыар  сылларыгар онньооботох о5о сааhын туhунан санаан уйадыйар.

Самаан сайын орогойо са5аланан, сибэкки арааhа тэтэрэн, оту-маhы ситэрэн тэлээрэр кэмигэр уордаах сэрии  куннэрэ-дьыллара са5аламыттара.  Дойду урдунэн байыннай балаhыанньа олохтонон, 13-14 саастаах о5олортон биригээдэ тэрийтэлээн, Ньурба орто оскуолатын салалтата колхозтарга хомуур улэтигэр ыыталаабыта. Онон Клара Григорьевна сайынын конул-босхо оонньоон буппутэ, о5о сааhа сарбыллыбыта.

Клара Григорьевна салгыы кэпсиир.

— Биhиги алта о5о буолан  Киров аатынан колхозка улэлии барар буолбуппут. От ыйын ортотугар 1941 с. сарсыарда эрдэ биhигини сирдээн илдьыиэхтээх колкозтаах Ылдьаа о5онньор кыра тыылаах кэлэн ыраас, киэн Булуубут оруhун иккитэ кырынан туораппыта. Бары улахан сугэhэрдээхпит: куулга угуллубут утуйар, таннар танаспыт, куннээ5и аhылыкпыт. Орус сыырын тахсан, ача куох оттоох, араас дьэрэкээн сибэккилэрдээх алааhы туораан, 17 биэрэстэлээх Илин Эбэ ар5аа оттугэр икки эрэ дьиэлээх кыhынны ферма5а сылайан-элэйэн кэллибит. Биhиги биригээдэбит о5олоро сахалыы билбэт этилэр, кинилэр Ньурба боhуолэгэр улэлиир сулууспалаах дьон о5олоро. Онон мин колхозтаахтар тугу этэллэрин боробуоттээн биэрэрим.

Сэрии кэмэ буолан аhыыр астара кычым эбит. Куннэ 300 грамм мэлии нэчимиэн бурдугу биэрэллэрэ, ферматтан холбуллубут ууту ылан иккилии хоно-хоно киэhэ лэппиэскэ оностоллоро. Куйааhа бэрт буолан, элбэх ууну иhэллэрэ. Олорор дьиэлэрэ былахылаах буолан туунун кыайан утуйбакка эрэйдэнэн баран бары субэлэhэн, кыhынны ферма хотонугар от, соломо тэлгэтэн, орон оностон, утуйан абыраммыттара. Ону санаан о5олор хойут да корсон кулсэр этилэр.

1950 сыллаахха педагогическай институту бутэрэн, история учуутала буолан дойдубар Ньурба орто оскуолатыгар учууталлыыр сылларбар до5отторбун корсон, кэпсэтэн уорбуппут-коппуппут.

1944 сыл уунуулээх куhун колхоз правлениета биригээдэ о5олорун ыныртаан улахан махтал тылы этэн туран, 15 киилэ бурдугу, 1,5 киилэ арыыны, табах, хаппыыста, хортуопуй, 2 сыар5а оту, 28 солкуобай харчыны биэрбитэ. Сэрии сылыгар бу улахан дохуот этэ.

Ситэ оонньооботох о5о сааспын санаан кэлэбин: о5олор тугу кыайбатахпытый, тугу онорботохпутуй? Саас, куhун оскуола оттор маhын 3-4 кун устата кэрдэн, эрбээн саhаан туруорарбыт. Оскуолабытын оромуоннээн бутэрэрбит. Тимуровскай хамаанда тэриллэн фронтовиктар кэргэннэригэр  улэ арааhын толорорбут. Куhунун фронт сакааhынан мунха5а кыттарбыт. Кыhынын фронна ичигэс танаhы куобах тириититтэн тигэрбит, кылаастарынан куотуhарбыт. Бу барыта биhиэхэ улэ оскуолата буолбута. Хойут учууталлыырбар о5олору салайан элбэх походтарга сылдьарым, Ньурба5а икки сайын, Дьокуускай 2-с оскуолатыгар 9-с кылааспын кытары биир сайын Мэнэ-Ханалас «Горькай» холхуоhугар улэ-сынньалан лаа5ырыгар окко улэлээбитим.

О5о эрдэхтэн улэ5э эриллии, тыа оло5ун билии, сиэри-туому ылыныы — общество5а эппиэттээх буолуу тордо.

Бу истин иhирэх ахтыы А5а дойдуну комускуур улуу сэрии сылларыгар норуот фронна уонна тыылга кыайыы туhугар буттуун туруммутун туоhулуур. Тыйыс айыл5алаах Саха сирин ыраах, уhук оройуонугар Ньурба5а, бары атын оройуоннарга курдук, тыылга хаалбыт дьахталлар, о5олор, кырдьа5астар бэйэлэрин харыстаммакка тууннэри-кунустэри, кыhыннары-сайыннары кыайыыны уhансыбыттара уонна адьыр5а остоо5у кыайбыттара. Уруй айхал, махтал буоллун улуу кыайыыны а5албыт сэрии уонна тыыл ветераннарыгар!

 

 

Автор: П.Андросова