Семенова Пелагея Алексеевна

1931 сс.

Биhиги эбээбит, Семеновна Пелагея Алексеевна, 1931с. От ыйын 22 күнүгэр Бэстээх нэһилиэгэр (билиҥҥитэ Чаппанда) орто сэниэ ыалга төрөөбүтэ. Аҕата Телляев Алексей Егорович, ийэтэ Екатерина Алексеевна диэннэр. Бииргэ төрөөбүттэр иккиэлэр эбит, Валентина диэн эдьиийдээх.

Кыра Пелагея сэрии саҕаланыыта 10-наах кыысчаан эбит. Аҕата 1942с. от үлэтэ үгэннээн турдаҕына, Аҕа дойду сэриитигэр ыҥырыллан барар. Сэрии саҕаланан, оҕо-дьахтар бары холкуос үлэтигэр умса түһэллэр, инньэ гынан эбээбит, үөрэҕин 4-с кылаастан быраҕан, холкуом үлэһитэ буолар. 1942с. 11 саастаах Пелагея Стаханов аатынан холкуоска от мунньуутугар, бурдук быһыытыгар сылдьар. Ол сылдьан сиэрпэнэн тарбаҕын төбөтүн быһан тыҥыраҕа суох хаалбыт, кэлин илиитэ үтүөрэн, фермаҕа сүөһү уулатааччынан сылдьар. Фермаҕа буочуканан уу баһар, бааһынаҕа балбаах таһар. Кэлин син улаатан баран, оҕуһунан буор хоруттарыытыгар, бурдук ыһыытыгар сылдьыбыт. Ол курдук сэрии бүтүөр диэри, ыарахан диэбэккэ, толлон турбакка, үлэҕэ барытыгар үлэлэһэн испит.

Сэрии кэннэ атынан от оҕустарар, от мустарар, үлэ арааһын үлэлиир эбит. Улаатан баран, 14-15 сааһыгар, саһаан охсон, кыһынын оскуолаҕа уонна учууталларга таһаллар эбит. Үлэлиир кэмнэригэр көннөрү көлөһүн күнүн аахсан сылдьыбыттар. Күһүн бурдук быстахтарына, атынан ыскылаакка таһар эбит. Оччолорго Чаппанда таҥаратын дьиэтэ ыскылаат эбит, үрдүк кирилиэһинэн 50-60 киилэлээх кууллаах бурдугу сүгэн-соһон сүһүөххэ кутара үһү.
Аҕата Алексей Егорович 1946с. сэрииттэн эргиллэн кэлэр. Эбээбит сэрии кэннэ холкуоска арыыһытынан, учуотчугунан үлэлиир, комсомол актыыбыный чилиэнэ. Арыыһыттыы сылдьан холкуос үлэһиттэригэр ыҥырыы таһаарбыт: «Былааны толордоххо, дохуот үксүүр» диэн. Ол кэмнэргэ холкуос үлэһиттэрэ дохуот диэн аахсан арыынан, этинэн ылаллара. Ол сыл былааннарын толорон син ботуччу дохуот ыланнар, өлгөмнүк арыы, эт үллэстибиттэр. Ас кырыымчык кэмигэр ол үөрүу этэ.

Сэрии бүппүтүн кэннэ аны кураан дьыл буолан, от үүммэтэх. Инньэ гынан көлүнэр оҕустарын, сиэхтээх сүөһүлэрин үүрэн ыраах айаҥҥа туруналлар. Үөһээ Бүлүүгэ «Бааһынай» холкуостан сир ыланнар, ууну тэпсэ сылдьан, маар кытыыларын оттууллар. Ыраах соһон таһааран отторун кээһэллэр. Оннук хаар түһүөр диэри оттообуттар. Ол сыл холкуос сүөһүлэрин үүрэн илдьэн, онно кыстаппыттар.
1954с. биһиги эһээбитинээн, Семенов Семен Константиновичтыын, ыал буолан, Ворошилов аатынан холкуоска көһөн киирбит. Холкуоска араас быстах үлэҕэ үлэлээбит. 1958с. Антоновкаҕа көһөн киирбиттэр.

Автор: Д. Семёнов