Семенов Дмитрий Иванович

Мин хос эһэм- Семенов Дмитрий Иванович

      Мин хос эһэм- тыыл, үлэ, холкуоhунай-сопхуоhунай тутул бэтэрээнэ, СӨ тыатын хаhаайыстыбатын бэтэрээнэ, Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии сылларыгар килбиэннээх үлэтин иһин, Владимир Ильич Ленин төрөөбүтэ 100 сыллаах үбүлүөйүнэй мэтээллэрдээх, Дьиикимдэ нэһилиэгин Бочуоттаах гражданина, Улуу Октябрьскай революция 100 сыллаах үбүлүөйүнэй мэтээллээх, 1970 с. Октябрьскай нэһилиэк Бочуотун кинигэтигэр киллэриллибит- Семенов Дмитрий Иванович.

Семенов Дмитрий Иванович, 1923 сыллаахха Хорула нэһилиэгэр, Ньурба улууһугар бэһис оҕонон төрөөбүт. 1925 сыллаахха, кини икки саастааҕар ийэтэ испанка ыарыыга ыалдьан өлөр. Аҕалара- Иван Семенович, 5 оҕотунаан огдообо хаалан, аҥардас бултаан-балыктаан иитэлиир. Ол кэмнэ тууларын, куйуурдарын, илимнэрин кыайан оҥостубат, көрүммэт киһи кыайан бултаан аһаабакка, хоргуйан өлөр кэмэ этэ. Уйбаан булдун сэбин дьаһанар буолан, кэм оҕолорун аһатан-сиэтэн улаатыннартаабыт. Сорох түгэҥҥэ булт мэлийэн, мас субатынан хоноллоро да ханна барыай…

Ийэлэрэ эрдэ өлөн хаалбыт буолан, дьиэ кэргэн алта киһи сүөһү, сылгы, бултаммыт тайах, кыыл таба тириилэрин, тыстарын имитэн үтүлүк, бэргэһэ, этэрбэс тигэр киһи суох буолан, буор муостаҕа атах сыгынньах оҕолор улааппыттар.

Уйбаан уолаттара-Ньукулай, Миитэрэй оҕо саастарыттан холкуос үлэтигэр улахан дьоннуун, сарсыарда халлаан сырдыаҕыттан күн киириэр диэри: саас ыһыыга, сайын от үлэтигэр, оҕус сиэтэн үлэлэрин саҕалаабыттара. Аһылыктара сүнньүнэн холбуй үүттэн оноһуллубут суорат, куйааска уута арахсан ас да дьүһүнэ суох, ону аччыктыыр кыьалҕатыттан барытын иһэн, онон үссэнэн уһун күнү бүтэрэллэрэ. Улахан дьон төһө да аччык сырытталлар, хойут баҕайы омурҕаннарыгар тахсаллара, оннук дьүккүөрдээхтик үлэлииллэрэ.

1941 сыллаахха бэс ыйын 22 күнүгэр, немецкэй Германия Сэбиэскэй Сойууска уоран саба түспүтүгэр, сэриигэ кинилэр «Социализм суола» холкуостарыттан 76 үлэһиттэн, 21 саамай чулуу эдэр эрчимнээх үлэһиттэрэ уоттаах сэриигэ ыҥырыллан барбыттара. Олор истэригэр эһэм убайа-Семенов Николай Иванович барбыта. Эһэбин, Дмитрий Ивановиһы доруобуйатынан сыыйан, холкуоскар тахсан үлэлээ диэн төнүннэрбиттэр. Ньурбаттан Хорула урэҕин баһыгар отучча көстөөх сири сатыы баран, холкуос үлэтин аччык аҥардаах хараҥаттан -хараҥаҕа диэри үлэлээн, кыайыы туһа диэн ис сүрэхтэриттэн дьаныһан үлэлээбиттэрэ. Аны эбиитин ойуур баһаардара үгүстүк тураннар, күнүскү түбүктээх үлэ кэнниттэн түүнүн уоту умуруорууга утуйар түгэн кэлиэ дуо? Онно бараллар.

Холкуос салалтата -Дмитрий Ивановиһы үлэтигэр эппиэтинэстээҕин, кутугунаһын иһин сылгыһытынан аныыллар. 50 төрүүр биэттэн сорох сыл 50 кулуну ылан үрдүк көрдөрүүнү ситиспитэ.

Эһэм — Дмитрий Иванович, 1952 сыллаахха бэйэтин нэһилиэгиттэн холкуос ыанньыксыт кыыһын, эмиэ тулаайах-Степанова Варвара Николаевнаны кэргэн ылан, биэс оҕону төрөтөллөр. Дмитрий Иванович соҕотоҕун үлэлээн сэттэ киһи ахсааннаах дьиэ кэргэнин ииппитэ, үлэтин быыһыгар түүннэри оттоон, сүөһү иитэр буолан эт, үүт ас дэлэгэйэ. Булчута эмиэ бэрт.

Пенсияҕа тахсан баран сайынын от оттоон совхозка,»любитель» булчут буолан андаатардаан, тииҥнээн государствоҕа туттарара.

1990 сыллартан саҕалаан оройуоҥҥа от охсуутугар элбэх күүлэй тэриллибитэ. Онно хас сылын аайы бэтэрээннэргэ бастаан бочуотунай грамоталарынан, харчыннан бириэмийэлэнэрэ.

1988 с. — Диплом, бочуотунай грамота «Күүлэй-88» в честь 70-летия Ленинского комсомола.

1989 с. — 1 место по ручной косьбе. Почетная грамота, диплом профкома совхоза «Нюрбинский» за спортивное долголетие.

1990 с. — «Саамай кырдьаҕас охсооччу», анал бириис «Күүлэй 1990″, Акана сэлиэнньэтэ.

1991 с. — » Күүлэй 1991″ в возрастной группе старше 60 лет с. Одей.

1992 с. — «Күүлэй-1992», 3 место по ручной косьбе. Грамота, диплом.

2002 с. -1-2 места по ручной косьбе свыше 67 лет. Диплом 1 степени. Почетная грамота за спортивное долголетие «Күүлэй 2002» в первенстве ООО «Сюлинский».

2005 сыллаахха Улуу Кыайыы 60 сылыгар ыытыллыбыт күүлэйгэ 6 чаас устата 0,70 гектар иэннээх сири охсон бэтэрээннэргэ бастаабыта. Оройуон бирииһин таһынан тыа хаһаайыстыбатын миниистирэ Айаал Иванович Степанов анал бирииһин 10 тыьыынча уу харчынан бириэмийэлэммитэ. Ити кэмҥэ кини 82 саастаах.

2007 сыллаахха почетная грамота «Күүлэй-2007» за спортивное долголетие, личное первенство управления сельского хозяйства.

Сорох сыл күүлэйгэ кытта сырыттаҕына, давлениета тахсан, 200-тэн үрдүк диэн медиктэр тохтотон кээһээччилэр. Ону отой сөбүлээччитэ суох, кытыннарбатылар диэн дьиэтигэр хомойон кэлэр этэ.

Урут олох аҕыйах саҥалаах эбит. Онтон сааһыран син былыргытын кэпсиир буолбут. «Биһиэхэ ас-танас суоҕар, Хорула үрэҕин баһыгар, аҕабыт мындыр, сүрэхтээх, булчут буолан тыыннаах хаалбыппыт» диир. «Быа-туһах кэлиэ дуо?!» диир… «Сылгы кылын хатан, илим оностон, талаҕынан туу өрөн балыктаан, мундулаан, туһахтаан киһи хара буолбутун».  Билигин эдэр киһиэхэ үчүгэй олох кэллэ диэччи.

Мин хос эһэм уһун, дьоллоох олоҕу олорон ааспыта. 100 сааһын туолуоҕун 2 ый курдук тиийбэтэҕэ.

С. Бандерова, 3 кылаас, МОБУ «Саха гимназия»