Саввина Елена Петровна (1926 г.р.-)

 

Хос эбээм Саввина Елена Петровна 1926 сыллаахха Чурапчы улууһун Хахыйах Харыйалааҕар Федоровтар диэн сэниэ ыалга үһүс оҕонон төрөөбүтэ.

   1934 с. эдьиийэ Агафья Болтоҥоҕо ыал буолан, бары ону батыһан Болтоҥоҕо көһөн тахсыбыттара. Эбээм эдьиийинээн «Кыһыл сиэмэ» холкуоска ыанньыксыттаабыттара, убайа Егор аҕатынаан от-мас тиэйиитигэр үлэлээбиттэр. 1942 с. Чурапчы улууһун холкуостарын күүс өттүтүнэн хоту көһөрүү биһиги аймаҕы тумнубатаҕа. Ол курдук хос эбээм дьиэ кэргэнинээн бары «Кыһыл сиэмэ» холкуостан Кэбээйи улууһугар көһүүгэ барбыттара. Баартыйа үрдүкү тойоннорунан сирэйдэнэн, байыаннай кэм ирдэбилинэн 1942 с. балаҕан ыйыгар биһиктээх оҕоттон саҕалаан кыаммат кырдьаҕаһыгар тиийэ аҕыйах хонук иһигэр хомунаат, оҕус көлөлөрүнэн Бэстээххэ айаннаабыттара. Бэстээххэ нэдиэлэ курдук айаннаан, аһаҕас халлаан анныгар олорон, борохуот күүппүттэр, кырдьаҕас, кыаммат өттө ол айаҥҥа тулуйбакка өлөөхтөөбүттэр.

      Борохуотунан нэдиэлэ курдук айаннаан, «Хатырык хомо» диэн туга да суох кытылга сүөкэммиттэр. Олохтоох сирдэригэр алтынньы саҕана хаар түспүтүн кэннэ тиийбиттэр. Балыкка биригээдэ тэринэн бултаан көрбүттэрэ да туһамматахтара, муҥха, илим суоҕун кэриэтэ эбит. Дьон ахсынньы, тохсунньу тымныыларыгар балаакканан тоҥон, аччыктаан олорбуттар, үлэлээбиттэр. Астара суоҕа, бултаабыт балыктарын сииллэрин көҥүллээбэттэр эбит. Эбээбит Өлөөнө эр дьону кытары муус алларыытыгар сылдьыбыт. Күөллэрэ устата-туората биллибэт киэҥэ, малларын салаасканан соһо сылдьаллара, арыт тумаҥҥа муналлара.

     Оннук үлэлии сырыттахтарына, Сангарга шахта эстэн, комсомольскай путевканан үһүө буолан илиинэн таас чох хаһыытыгар үлэлии бараллар. Шахтаҕа үлэлиир олус сылаалаах, ыарахан үлэ эбит. Сарсыарда 7 чаастан түүн 12 дылы эр дьону кытары тэҥҥэ чох таһаллара. Убайа Егор бэбиэскэ тутан, сэриигэ барбытын кэннэ, дьонугар төннөн салгыы балыкка үлэлиир. 1944 с.  дойдуларыгар этэҥҥэ төннөн кэлэллэр, аҕалара көһүүгэ сылдьыбыт аас-туор ыарахан олоҕо таайан, сотору буолаат өлөр. Эбэм ийэтинээн «Кыһыл бартыһаан» холкуоска ыанньыксыттыыр. Кыайыгас-хотугас кыыһы көлөнөн куоракка таһаҕас тиэйиитигэр ыыталлара. Сүөһү көрүүтүгэр үлэлээн, былаанын куруук толороро. 6 оҕолоох Саввин Василий Моисеевич диэн киһиэхэ дуруусканан эргэ тахсан, Мырылаҕа көһөн киирбитэ, 4 оҕону төрөппүттэрэ. Хос эһээбит Василий Моисеевич сэриигэ баран иһэн ыалдьан, Трудовой фроҥҥа Москваҕа метро тутуутугар үлэлээбитэ. Сэрии бүппүтүн кэннэ дойдутугар кэлэн ыал буолан үлэлии сырыттаҕына, ойоҕо Татьяна ыарахан ыарыыттан күн сириттэн күрэнэн, огдообо хаалбыт эбит. Хос эбээбит оҕолоро үөрэхтэнэн, ыал буолан, элбэх сиэн, хос сиэн бэлэхтээбиттэрэ. Оҕолорун, сиэннэрин, хос сиэннэрин сылаас сыһыаннарынан, тапталларынан угуттанан, уһун үйэлэнэн, 87 сааһыгар дылы олорбута. Пиэрмэҕэ үлэлээн, сопхуос, холкуос бастыҥ ыанньыксыта, оччотооҕу күүрүүлээх социалистическай куоталаһыы хас да төгүллээх кыайыылааҕа, кини аата Субуруусскай холкуос Бочуотун кинигэтигэр киирбитэ, Сталин мэтээлинэн наҕараадаламмыта, үчүгэй үлэтин иһин Москваҕа ВДНХ-ҕа баран кэлбитэ, Тыыл, үлэ бэтэрээнэ.

Автор: Е. Иванова