Төрөөбүт сыла:  1923 сыл сэтинньи 8 кунэ

Төрөөбүт сирэ: Уус-Алдан оройуона,  Өспөх нэһилиэгэ.

 3 кылаас үөрэхтээх. Өспөх начаалынай оскуолата.

Сэрии сылларыгар ханна, тугунан үлэлээбитэ: Уус Алдан оройуонун

Өспөх  нэһилиэгэр «Үүнэр олох» колхоз кыладыапсыга, хонуу биригэдьиирэ.

Румянцев Дмитрий Яковлевич (1923 г.р.)

Сангаарга таас чоҕу хостуур рудникка бригадир.

Ахтыы

«Үүнэр олох» колхоз сүрүн дьарыга сүөһү иитиитэ, сир оҥоруута, сиэмэ ыһыыта, кылааннаах түүлээҕи бултааһын уонна балык булда этэ. Колхоз 50 гаҕа тиийэ хаһаайыстыбалааҕа.

Колхозтаахтар күүстэрин холбоон бэрткэ олорон, хаһаайыстыбаларын бөҕөргөтүнэн истэхтэринэ, 1941 сыллаахха Аҕа дойду уоттаах сэриитэ саҕаланар. Дмитрий Яковлевич Румянцев хараҕа мөлтөхтүк көрөр буолан сэриигэ ыҥырыллыбат. Онон 1941 – 1944 сыллардаахха Өспөх нэһилиэгин «Үүнэр олох» колхоһугар кыладыапсыгынан, онтон хонуу биригэдьииринэн ананан үлэлээбитэ.

Сэрии саҕаланыыта колхоһу балык хаһаайыстыбатыгар кубулуталлар. Фрону, дойдуну балык аһылыгынан хааччыйар сорук турар. Сүөһүлэрин үксүн Киров аатынан колхозка (Саккырыырга) атыылыыллар. Көмөлтө хаһаайыстыба курдук аҕыйах сүөһүну тутан хаалаллар. Сэрии сылларыгар «Үүнэр олох» колхоз Алдан өрүскэ элбэх балыгы бултаан  государствоҕа туттарбыта. Муҥхалаан сордоҥ, хатыыс, сыалыһар ылаллара. Соболоох күөллэргэ эмиэ балыктыыллара. Күһүнүн Тумара уонна Кэлэ диэн таас үрэхтэри быһыттаан бултууллара.

Колхозтаахтар төһө да ыарахан балаһыанньаҕа олордоллор, туох баар күүһү өстөөҕү үлтүрүтүүгэ диэн халбаннаабат санаалаах улэлииллэрэ. Сут-кураан сыллар ааһаннар, өҥ дьыл эргийэн, от, бурдук дэлэйдик үүммүтэ. Оту мунньууга күҥҥэ биир гектартан түспэттэрэ. Колхозтаахтар сыралаах үлэлэринэн кыайыыны түргэтэтэргэ бэйэлэрин кылааттарын киллэрбиттэрэ.

1945 сыллаахха бэс ыйыгар Дмитрий Яковлевич үлэ фронугар мобилизацияланан Сангаардааҕы таас чоҕу хостуур рудникка баран үлэлиир. Сангаарга 1940 сыллаахха 69,3 тыһыынча тонна чох хостоммут буоллаҕына, 1945 сыллаахха бу көрдөрүү 135 тыһыынча тоннага тириэрдиллибитэ.

Дмитрий Яковлевич Сангаарга тиийэн «Прибалтика» разрезка кыҺын хостоммут чоҕу вагоннарга тиэйэн, өрүс кытыытыгар борохуот баарсатыгар тиэйэргэ анаан бэлэмнээһиҥҥэ биир биригээдэни биригэдьииринэн ананан салайан үлэлэтэр. Түөрт киһилээх биригээдэҕэ үлэлэрин маннык үллэстэллэр эбит: вагоннары холбоон ыытарга икки киһи, тиэйиини бэрээдэктииргэ биир киһи, өссө биир киһи  биэрэккэ сүөкэһиҥҥэ сылдьара. Сарсыарда эрдэттэн киэһэ хойукка диэри үэлииллэрэ.

Эһээбит биригээдэтэ бастыҥнар ахсааннарыгар сылдьар буолан хайҕанар, дьон-сэргэ убаастабылын ылар. Салайбыт биригээдэтэ бэриллибит былааны аһары толорорун иһин американскай саппыкынан, саҥа телогрейка сонунан бириэмийэлэнэр. Үлэ болдьоҕо бүтүүтүгэр, Сангаардаагы чох хостуур рудник салалтата салгыы улэлии хааларга этии киллэрбитин, дьиэтин усулуобуйатынан туруорсан, күһүн алтынньы ыйга колхоһугар төннөн кэлэр.

Дмитрий Яковлевич Румянцев – Өспөх нэһилиэгин бочуоттаах гражданина, үлэ, тыыл ветерана. «Сэрии сылларыгар килбиэннээх үэтин иһин» мэтээллээх.

 

Автор: А.Эверстова, ученица 4 класса.