Рожин Алексей Михайлович

Румянцева Мария Федотовна

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кинилэр кыайыыны уһансыбыттара.
Быйыл Саха сиригэр Үлэ сыла биллэриллибитинэн, тыылга бэйэлэрин кылааттарын киллэрсибит күндү төрөппүттэрим туһунан билиһиннэриэхпин баҕарабын. Үлэ инники кирбиитигэр сылдьыбыт, ыарахаттары турууласпыт күндү дьоммут сэрии кэмигэр, түүнү-күнүһү билбэккэ, үлэлээбиттэр бары «Аҕа дойду сэриитин кэмигэр үлэҕэ килбиэнин иһин» мэтээлинэн наҕараадаламмыттар. Олор истэригэр мин ийэм Румянцева Мария Федотовна эмиэ наҕараадаламмыта.

Аҕам Рожин Алексей Михайлович 1917 сыллаахха Уус Алдан улууһун Дүпсүн нэһилиэгэр колхуостаах дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Оҕо эрдэҕиттэн хара үлэни, тыа сирин кыһалҕалаах олоҕун этинэн-хаанынан билэн улааппыт киһи буолар. Мэҥэ-Хаҥалас Төҥүлүтүгэр техникумҥа үөрэнэн бухгалтер идэтин ылбыта. Бастаан Дүпсээҕэ колхуоска суоччутунан үлэлээбитэ. Аҕабыт бастыҥ комсомол, кэлин коммунист буолбута, онон ханна анаан ыыталлар да онно үлэлиирэ, инники күөҥҥэ сылдьара. Тустаах үлэтигэр сүрдээх эппиэттинэстээх, бэриниилээх үлэһит быһыытынан биллэрэ. Ол үлэлии сырыттаҕына математикаҕа дьоҕурдааҕын билэннэр ыаллыы олорор Найахы нэһилиэгэр оскуолаҕа математика учууталынан анаан ыыталлар. Саҥа үлэлээн истэҕинэ Аҕа дойду сэриитэ саҕаланар. 1941 сыл күһүнүгэр учууталынан үлэлии сырыттаҕына армияҕа бэбиэскэ кэлэр. Анал быраастар хамыыһыйаларын быһаарыытынан, доруобуйатын туругунан тыылга үлэҕэ ананар. Донбасска таас чох хостооһунугар ыыталлар. Күүстээх хара үлэҕэ, аас-туор олоххо, кыайыы туһугар диэн күүскэ үлэлииллэрэ. Кэлин хайдах сылдьыбытын ыйыттахха олох кэпсээбэт этэ, туох үчүгэйин истээри гынаҕыт диирэ.

Ол гынан баран тылын тамаҕыттан иһиттэххэ балачча ыарахан кэмҥэ олох уустук кэрчигин ааспыта сабаҕаланара. 1946 сыллаахха төннөн кэлэн колхуоһугар салгыы бухгалтерынан үлэлиир.

Ол сылдьан ийэбин Румянцева Мария Федотовнаны көрсөр. Ийэбит Дүпсүн нэһилиэгин Бээди учаастагар Алексеевтар диэн элбэх оҕолоох ыалга 1930 сыллаахха төрөөбүтэ. Ийэбитин оҕото суох аймахтарыгар Румянцев Сөдүөт (Куутук) уонна Кэтэриинэ диэн ыалга иитиэххэ биэрбиттэр. Сэрии сылларын оҕолоро… Эмиэ бары ол саҕанааҕы оҕолор курдук, аас-туор олох, аччыктааһын, тоҥуу-хатыы, күүһү таһынан үлэ… Сэрии сылын оҕолоро барахсаттар оонньооботох оҕо саастара, аан дойдуга сэрии кутаата күүдэпчилинэ турдаҕына ааспыта. Кырдьаҕастар, дьахталлар уонна кыра оҕолор сэриигэ барбыт оҕолорун, убайдарын, урууларын, биир дойдулаахтарын солбуйбуттара. Онон уончалаах оҕотуттан ытык кырдьаҕаһыгар диэри бары дьаныардаах үлэҕэ туруммуттара. Ама ааспытын иһин ынырык сыллар эбиттэр. Сэриигэ дьону сааннан -сэбинэн өлөрөр эбит буоллахтарына, улахан дьон, ол иһигэр кыра оҕолор манна төрөөбүт дойдуларыгар-сирдэригэр олорон, хоргуйан өлөллөрө-сүтэллэрэ. Кыайыыны уһансыыга тыа сиригэр тыыл үлэтигэр оҕолор сүрүн күүс буолбуттара. Сэрии сылларыгар кыра саастаах оҕолор үлэлэрин тыа сирин оройуоннарыгар олус күүскэ туһаммыттара, барыта, Кыайыыга туһуланара. Кырдьаҕас оҕонньоттор уонна дьахталлар салалталарынан, 10-ча саастаах оҕолору кытта, хонуу уонна бааһына үлэлэригэр кытаанах режиминэн үлэлээбиттэрэ. Сэрии кэмигэр ийэбит улахан дьону кытта тэҥҥэ бары үлэҕэ сылдьыбыт. Кыайыы туһугар харыстаммакка, сыралаһан бэйэлэрин кыахтарынан үлэлээбит, ол кэм ыар, сут сылларын дьарамай санныгар сүкпүт, тулуурдаахтык аһарбыт оҕолортон биирдэстэрэ кини буолар.

Аҕалаах ийэбит 1949 сыллаахха сүрэхтэринэн сөбүлэһэн ыал буолан 9 оҕону төрөтөллөр, улаатыннараллар. Кинилэр оҕону иитиигэ уопуттарын туһунан «Норуот педагогикатыгар тирэҕирэн» Үөһээ Бүлүү улууһун 2008 сыллааҕы Чиряевскай ааҕыылара кинигэҕэ «Олох дьолун түстээбит-мин төрөппүттэрим» дакылаат 2013 сыллаахха бэчээттэнэн тахсыбыт кинигэтигэр ааҕыаххытын сөп. (автор суруйуутугар).

1965 сыллаахха аҕабын Уус Алдан оройуонун «Найахы» отделениетыгар кылаабынай бухгалтерынан анаан ыыталлар. Манна пенсияҕа тахсыар диэри үтүө суобастаахтык үлэлээбитэ.

Төрөппүттэрбит дьоллоох, эйэлээх олоҕу түстээн хаалларбыттарын кэнчээри ыччаппытыгар кэпсиир, кинилэринэн киэн туттарбытын, таптыырбытын, махтанарбытын биллэрэр — биһиги ытык иэспит буолар — диэн ийэлээх аҕатын тустарынан кэпсээнин түмүктүүр орто кыыстара Чукрова (Рожина) Галина Алексеевна-Саха өрөспүүбүлүкэтин Үөрэҕириитин туйгуна, Саха өрөспүүбүлүкэтигэр Учууталлар учууталлара, Үөһээ Бүлүү Дүллүкү нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, Уус Алдан улууһун Найахы нэһилиэгин социальнай-экэнэмичэскэй сайдыытыгар кылаатын иһин бэлиэ хаһаайката, Саха өрөспүүбүлүкэтигэр уопсастыбаннай түмсүүлэр үлэлэрин сайдыытын өйүүр «Эйгэ» уопсастыбаннай тэрилтэ бырабылыанньатын чилиэнэ, «Норуот билиниитэ» бэлиэ хаһаайката, Саха өрөспүүбүлүкэтигэр “Дууһабытынан эдэрбит” эрэгийиэн киинин “үрүҥ көмүс” волонтера, Найахытааҕы “Утум” уопсастыбаннай түмсүү салайааччыта.

Рожиннар оҕолоро бары үөрэхтээх, үлэһит дьон буолан, Сахабыт сирин араас улуустарынан, Найахынан ыал буолан түөлбэлээн олороллор. Күн бүгүн 8 оҕолоро, отучча сиэннэрэ, биир оччо хос сиэннэрэ кинилэр олохторун салгыыллар, Кыайыыны уһансыбыт, эйэлээх олоҕу тутуспут төрөппүттэрин, эһэлэрин, эбэлэрин Алексей Михайлович уонна Мария Федотовна ааттарынан киэн тутталлар. Сырдык ыллык үктэллэнэн, күүстээх санаа үрдэллэниҥ-диэн баҕа санаам бастыҥын тиэрдэбин.

Бэчээккэ бэлэмнээтэ Валентина Сартаева-Васильева – Саха сиринээҕи эригийиэн “үрүҥ көмүс” доброволецтарын «Дууһабытынан эдэрбит» киинин салайааччыта.

 

 

Автор: А.Павлова 8 а кылаас үөрэнээччитэ