Потапов Иван Софронович (1928-2004)

Потапов Иван Софронович 1928 сыллаахха Балаҕан ыйын 17 күнүгэр II Тыыллыма нэһилиэгэр дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүт. Аҕата Потапов Софрон Егорович II Тыыллыма нэһилиэгин Дириҥ Күөл диэн сириттэн төрүттээх. Иван Софронович 1941 сыллаахха Хаатылыма 4 кыылаастаах оскуолатыгар үөрэнэрэ. Ити сайын сэрии буолбут. Аҕата 1942 сыллаахха фроҥҥа ыҥырыллыбыт. Үөрэҕэ суох, нууччалыы билбэт киһи үһү. «Аҕыйах хонук үөрэтээт сэриигэ киллэрбиттэрэ» — диэн аҕата Софрон Егорович уолугар кэпсиир эбит.

Сэрии кэмигэр убайдарын кытта колхозка үлэлээбит. Сут дьылларга бултаа, куобахтаан, балыктаан дьоннорун абыраабыт. Холкуоска үлэни кыайар киһи суох буолбут. Оҕолору саас оскуолаттан эрдэ ууратан, бурдук ыһыытыгар оҕус сиэттэрэ ыппыттар. Сайынын от үлэтигэр эмиэ оҕус сиэтэн, от мунньан, от охсон үлэлииллэрэ. 1943 сыллаахха 4 кылааһы бүтэрэн баран салгыы атын сиргэ үөрэнэ барар усулуобуйата суох буолан, холкуос үлэһитэ буолбут. Ити кэмҥэ олох наьаа ыараабыт, дьон хоргуйан өлүүтэ элбээбит. Ас- таҥас суох буолан, ордук кыһынын наһаа ыарахан эбит. Ол туһунан Иван Софронович ахтыытыгар ахтыытыгар маннык суруйбут: “Мин кыһынын ыраах баҕайы сиртэн икки оҕуһунан фермаҕа от тиэйэрим.Хамнас, харчы диэн олох ылбат этибит. 1944-45 сылларга от, бурдук кыратык үүммүтэ, онон дьыл түмүгүнэн арыы, бурдук биэрэллэр. Ол да олох кыра этэ. Харчынан хамнас син биир суоҕа. Сэрии кэнниттэн да олох көнүүтэ сүрдээх бытаан этэ. Ас –таҥас, хамнас кыра буолан, син биир тиийиммэт этибит.”

А5алара улаханнык бааһыран,  эмтэнэн, инбэлиит буолан, 1943 сыллаахха Алтынньыга икки баттыктаах  Хаатылымаҕа кэлбит. 1946 сыллаахха Майаҕа көһөн киирбиттэр. Аҕата нэһиилэ сылдьан ас-үөл комбинатыгар уһаат оҥоруутугар үлэлээбитин үрдүнэн дьиэ кэргэнин иитэр — аһатар, таҥыннарар – үөрэттэрэр кыаҕа суоҕа. Онон Иван Софронович убайын, балтын кытта 8лэлии барбыттар. Улахан убайа ас — үөл комбинатыгар үлэлээбит. Онтон Дьокуускайга иис курсугар үөрэммитэ. 30- ча сыл Майаҕа бытовойга ммскэ үлэлээн пенсияҕа тахсыбыт. Кыра балта Альбина СГУ- ну бүтэрбит. Үөрэнэн космофизикаҕа идэтийбит. Өр сылларга Аллараа Бэстээххэ ТУСМ- 4 тэрилтэҕэ инженеринэн үлэлиир. Иван Софронович эмиэ комбинакка үлэлээн, киэһээтин үөрэнэн һ кылааһы бүтэрбит. 1950 сыллаахха Якутскайга арыы заводун маастарын курсун б8тэрбит уонна ити сыл армия5а ыҥырыллыбыт. 1954 сыллаахха армияттан кэлэн баран арыы заводун маастарынан үлэтин саҕалаабыт. Онтон ыла ҥө сыл устата идэтинэн арыы заводугар үлэлээбит. Бэдьимэтээҕи арыы завода 1958- 59 сылларга тутуллубут. 1960 сыллаахха үлэҕэ киирбит. Ити сыл тохсунньу ыйга Иван Софроновиһы Төхтүүргэ үлэлии  олордоҕуна Бэдьимэҕэ маастарынан анаабыттар. Бу кэмҥэ заводка рабочайдарынан үлэлээбиттэр: Сергучева Варвара Евсеевна, Попова Акулина, Аргунова Анастасия Ивановна, Санников Иннокентий, Андреев Николай уо. д. а. 1960 сыллаахха Потапова Евдокия Егоровна Красноярскай кыраай Минусинскай куоратыгар лаборант идэтигэр үөрэнэн бүтэрэн, Бэдьимэҕэ лабранынан үлэлии кэлбитэ. 1986сыллаахха пенсия5а тахсыар диэри үлэлээбитэ. Үүт тиэйэр массыына саҥа кэлэн эрэр кэмэ этэ. Бэдьимэ, Суола, Сыымах отделениелартан уонна Хорообут бэтэрээ икки фермаларыттан, барыта күҥҥэ 4-5 тонна үүт кэлэрэ. 1963сылтан са5алаан бастакы үлэһиттэр уурайбыттарын кэннэ араас кэмнэргэ элбэх үлэһит үлэлии сылдьыбыт.

Иван Софронович 1070 сыллаахха “Ленин төрөөбүтэ 100 сыла» мэтээлинэн, 1974 сыллаахха «Үлэ Кыһыл Знамията» орденынан, 1082 сыллаахха “XI пятилетка ударнига»,  1975 сыллаахха « Социалистическай куоталаһыы кыайыылааҕа» бэлиэлэринэн, элбэх грамоталарынан наҕараадалламмыта. 1974 сыллаахха салайар коллективка Коммунистическай үлэ коллективын аатын ылбыта. Бу үлэттиттэн 1994 сыллаахха уурайбыт. Кини олоҕун салгыыр 4 оҕолоох, 7 сиэннээх, 6 хос сиэннээх.

 

 

Автор: Э.Слепцов, ученик 3 класса.