Оконешников Гаврил Афанасьевич (1922 г.р.)

Хос эһээбит Гаврил Афанасьевич 1922 сыллаахха Чурапчы улууһун Мугудай нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Хоту көһөрүү кыттыылааҕа.

1938-42 сс. Алаҕар нэһилиэгэр Жданов аатынан тыа хаһаайыстыбатын артыалыгар производственнигынан үлэлээбит.

1942-1944 сс. Кэбээйи оройуонугар көһүүгэ тиийэн балыксыттаабыт.

1944-1947 сс. “III пятилетка” балыктыыр артыалыгар председатель.

1947 с. Алаҕарга Жданов аатынан колхуос производственнигынан, 1948-1962 сс. Хонуу биригээдэтин биригэдьииринэн, көмө биригэдьииринэн, сылгы ферматын сэбиэдиссэйинэн, ынах сүөһү ферматын биригэдьииринэн, сибиинньэ ферматын ферматын сэбиэддиссэйинэн, тутуу уонна механизация биригэдьииринэн, МТС заправщик-учуотчутунан үлэлээбитэ.

Сэрии бүппүтүн кэннэ Бахсы сельпотугар, Лампаарыкы ларегар, Чыаппара маҕаһыыныгар, Алаҕар оскуолатын интернатыгар үлэлээбитэ.

Мин хос эһээм Чурапчы улууһун Алаҕар нэһилиэгин төрүт олохтооҕо, хоту көһөрүү кыттыылааҕа. Хос эһээбит Оконешников Гаврил Афанасьевич 1922 сыллаах төрүөх. Кыра үөрэхтээх этэ. 1938-1942 сылларга Алаҕар нэһилиэгин Жданов аатынан тыа хаһаайыстыбатын артыалыгар производственнигынан үлэтин саҕалаабыт.

1942 сыл балаҕан  ыйыттан 1949 сыллаахха диэри Кэбээйи оройуонугар көһүүгэ тиийэн Жданов аатынан балыктыыр артыалга балыксытынан, онтон бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбитэ.

1942 сыллаахха атырдьах ыйа бүтүүтүгэр икки салайааччы кэлэн дьону кытта сэрии хамыытын билиһиннэрбиттэр. Фронт сакааһынан балык бултааһынын лаппа күүһүрдэр туһунан соҕурууттан улахан дьаһал кэлэн, Чурапчы оройуона хоту дойдуга балык бултааһыныгар көһөр буолбуттарын иһитиннэрбиттэр. Байыаннай балаһыанньанан бу уурааҕы ким да утары этиэ суохтаах, булгуччу толоруллуохтаах диэн буолбут.  Быстах аһыыр иһити уонна утуйар таҥаһы эрэ ылларбыттар. Үс хонук айаннаан Бэстээх биэрэгин булан, нэдиэлэ курдук баржаны кэтэспиттэр. Икки хонон үһүс хонуктарыгар Таас Тумус диэн сиргэ таас биэрэккэ сүөкээн кэбиспиттэр. “Рыбзавод” бултуур тэрилинэн олоччу тэрийэр, барыта бэлэмҥэ тиийэҕит диэбиттэрэ барыта албыннааһын эбит этэ. Биһиги дьоммут эргэ кыл муҥха баарын илдьэ баран эрэмиэннээн бултуурга бэлэм оҥорбуттара. Муҥхалыыр 17-18 киһилээх биригээдэ тэриллибитэ. Дьол быатыгар, хара бастааҥҥыттан балык кэлэн, онон аһаан, күүс-уох ылынан күүскэ үлэлээбиттэрэ. Салгыы бултара табыллан, дьыл түмүгүнэн былаан аһара толоруллан, республикаҕа тиийэ сырдатыллан, Кэбээйигэ тиийбиттэртэн саамай бастыҥнарынан ааҕыллыбыттара.

1943 сыл саҥатыгар эбии үлэһит хомунан бултуур састаап күүһүрбүтэ. Иккис муҥханы бэйэлэрэ оҥостон мууһу аннынан сааскы бултааһын көхтөөхтүк тэриллибитэ. Үлэ чэпчэкитэ суох этэ: хаары тыал хастаабыт сиринэн саһаантан биир харыс ордук халыҥнаах ойбоннор түбэһэллэрэ. Сааскы халаан тымныы уутугар 2-3 миэтэрэ дириҥҥэ умсан киирэн “сибиэ” диэн тэрили тэлгэтэн оннун буллараллара. Тымныы ууттан таҕыстахха, сааскы хаҕыс халлаан тыала курдат үрэр. Төһөлөөх тоҥуу-хатыы буолбута буолуой? Ол бултаабыт балыктарын оҕо-дьахтар тута ыраастаан, мас буочукаҕа тууһаан иһэр. Балык иһин ууга оргутан, арыытын холбуйан ылан, үллэстэн аһыыллар. Халлаан итийдэ да кумаар тыыннаахтыы тутан сиир. Сирэй-харах дыгдаччы иһэн хаалан, түүн утуппат, күнүс олоппот.

Түмүктээн эттэххэ, туох да бэлэмэ, тэрээһинэ суох нэһилиэнньэни куттаан, үүрүү-үтүрүйүү түмүгэр элбэх дьон олоҕо быстыбыта, дьиэ кэргэн эстибитэ.

 

Варвара, Гаврил оҕолорунаан Иванныын, Гавриллыын, аймахтарынаан

Сэрии, көһөрүллүү сылларын этэҥҥэ туораан, эйэлээх олох эргийэн, 1950 сыллаахха Гаврил Афанасьевич олоҕун аргыһынаан Варвара Ивановналыын олохторун холбоон ыал буолбуттара, оҕо-уруу төрөтөн таптыыр Лампаарыкыларыгар, кэлин Чыаппара бөһүөлэгин дьоһун ыаллара буолбуттара.

Биһиги чугас дьоммут оччотооҕу кэм араас кыһалҕата кыһарыйан, иккиэн да эдэр саастарыттан үлэҕэ эриллибиттэрэ, колхоз бары үлэтигэр сыстаҕастара. Өр сылларга эҥкилэ суох эппиэтинэстээхтик, таһаарыылаахтык үлэлээбиттэрин, общественнай олоххо көхтөөх кыттыыларын араас бочуоттаах грамоталар, махтал суруктар туоһулууллар.

 

Автор: Попов Н., 6 кылаас үөрэнээччитэ