Новгородова Варвара Ефремовна (1916 г.р.)

Биһиги хос эбэбит Варвара Ефремовна Новгородова 1916 сыллаахха алтынньы ый 28 кунугэр Нам улууһун Салбан нэһилиэгэр 2 Модуттуур суол таһыгар, Унньугас диэн сиргэ төрөөбүтэ. Ийэтэ Марфа Егоровна Сивцева (Протопопова), өр сылларга ыанньыксыттаабыта. Аҕата Ефрем Никитич Сивцев 16 сааһыттан оройуон кадровай булчута, стахановец. Сэрии кэмигэр элбэх түүлээҕи туттаран, И.Сталинтан махтал суругунан наҕараадаламмыта. Эбэбит оҕо эрдэҕиттэн ынах ыыр, от охсор буолбут. Үүннэрбит бурдуктарын хомуйан, кыһын ону хатаран, суорунаҕа тардан астаналлара, кыһынын аҕата булка бардаҕына, ойбонун бэйэтэ алларан уу баһара, уокка оттор маһын мастыыра. Оскуолаҕа киирэригэр ааҕар – суруйар буолан, тута 2-с кылааска киирбитин кэпсиирэ. Сааһыран да баран кинигэ, хаһыат ааҕарын олус сөбүлүүрэ.

Эһэбит Михаил Васильевич Новгородов Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕа, сэрии, үлэ бэтэрээнэ. Билигин олох олорон кэлбит дьон хараҕар уоттаах сэриигэ аттанан эрэр 23 саастаах эһэбит, үс кыра оҕолоох (кырата 10 ыйдаах) атаара хаалбыт эбэбит иннилэригэр күүтэр уодаһыннаах сэрии тыйыс сыллара төһөлөөх тулууру, дьулууру эрэйэрин аһына, аймана көрөбүт. Эбэбит оҕолорун дьааһылаҕа биэрэн баран, эр киһи үлэтин барытын толороро. Сайын оттууллар, кирпииччэ үктүүллэр. Күһүн Салбантан бурдук үлэтигэр 2 көс курдук сиргэ халлаан сырдыыта учурба (ыһыллыбыт бурдук) тиэйэрэ. Кыһынын отун бэйэтэ тиэйэн, икки далынан биригээдэ уонтан тахсан атын аһатара. Икки тобугун иһэлитэн, үлүтэн, тоҥуу бөҕөнү тоҥоро. Маны таһынан кыһынын оскуола, хонтуора оттук маһын кэрдэн, эрбээн, саһааҥҥа сылдьыһара эбитэ үһү. Эбэбит бу курдук күүстээх санаатынан бары үлэҕэ нуорматын наар толорон, бастыҥнар ахсааннарыгар сылдьыбыт.

Эһэбит сэрииттэн атаҕар араанньа буолан эргиллибит. “Коммунизм” холкуоска бастаан биригэдьиирдээбит, онтон бэрэссэдээтэллээбит. 1952 сыллаахха бөдөҥсүйүүнэн Хамаҕаттаҕа Ленин аатынан колхуоска холбоспуттар. Кириэс Кытыл биригээдэтигэр эһэбит сылгыһыттаабыта, ыанньык ынахха бостууктаабыта. Эбэбит ыанньыксыттаабыта. Ол саҕана ыанньыксыт үлэтигэр туох да чэпчэтии суоҕа, ынахтарын көрөр, ыыр, саас ньирэйдэрин бэйэтэ көрөр, сүөһүтүн таһырдьа таһааран уулатар. Сайынын түөртэ ыыллара, ыам быыһыгар оттууллара, бурдук, турнэпс хомуйаллара.

Эбэбит улахан истиэнэ чаһытынан наҕараадаламмытын биригэдьиирэ дьиэтигэр аҕалан туттарбыт. Ол чаһы билигин да баар. Олус сэмэй киһибит бэйэтэ кэпсэммэтэҕин ол саҕанааҕы оройуон хаһыатын саһарбыт сирэйдэригэр эбэбит туһунан үгүс хайҕалы булан, күндү киһибитинэн киэҥ туттубуппут: «Хамаҕатта отделениетын Кириэс Кытыл биригээдэтин биир чулуу ыанньыксыта В.Е.Новгородова юбилейдаах дьылга көрдөрүүтүн өссө тупсарда. Сэттэ ый түмүгүнэн тыһыынчалаахтар ахсааннарыгар кииристэ» (Ленин суола. – 1970. – Сэтинньи 11 к.), о.д.а.

Эбэбит наҕараадалара: 2 истиэпэннээх “Ийэ мэтээлэ”, 3 истиэпэннээх “Ийэ албан аата” уордьан, 2 истиэпэннээх”Ийэ албан аата”, “1941-1945сс.Аҕа дойду Улуу сэриитигэр килбиэннээх үлэтин иһин”, “Үлэ бэтэрээнэ”, “Кыайыы 50 сылынан ” мэтээллэр, “Тыыл бэтэрээнэ” түөскэ анньыллар бэлиэ.

 

Авторы: А.Степанов 4 «б» кылаас,  С.Флегонтова 5 «в» кылаас, К.Степанов 8 «б» кылаас, К.Флегонтова 8 «в» кылаас.