НОЕВ СЕМЕН СЕМЕНОВИЧ (1925-2009)

Васильева Сайаана ийэтинэн хос эhээтэ Ноев Семен Семенович – Саха сирин Сэрии уонна улэ бэтэрээнэ. Амма Алтан нэhилиэгиттэн торуттээх. Забайкальский фронна, 36 армияга, 210 дивизияга, 649 стрелковый полкка сулууспалаабыт.

Эдьиийбит Никитина Екатерина Семеновна ахтыытыттан быьа тардыы.

Аҕабыт балаҕан ыйын 13 күнүгэр 1925 с. төрөөбутэ диэн пааспарыгар  суруллар. Ол эрээри бэйэтэ кэпсииринэн, армияҕа бараары биир-икки сылы чуолкай эбиммит. Аҕабыт сааһын эбинэн 1943 сыллаахха сэриигэ барбыт. Бэйэтэ кэпсииринэн,  Дьокуускай куоракка өр олорбуттар. Япония сэриинэн түһүө диэн резервэҕэ олорбуттар эбит. Онтон Читанан, Забайкальенан үөрэнэн Япония сэриитигэр барбыттар. Олус күүскэ бөҕөргетүллүбүт Хайлар хайатын сэриилээн ылыахтаах эбиттэр. Буомбалаатахтарына төттөрү тэйэн салгыҥҥа эстэр эбит. Бэйэлэрэ олох хайа иһиттэн уотунан куһуйа олороллор үһү. Хайаҕа тиийэргэ кыра өрүс баар эбит. Ону харбаан туораан диэн хамаанда буолбут. Аҕабыт сатаан харбаабакка, куттанан чугуруҥнуу турбут. Ону көрөн хамандыыра ыҥыран ылбыт. Чиэс биэрэн истэҕинэ илиитин хабан ылбыт да эргитэн баран өрүс ортотугар элээрдэн кэбиспит. Хайдах уҥуор тахсыбытын өйдөөбөт. Кыайыы  кэнниттэн Монголияҕа харабылга хаалларбыттар. Армияҕа барыта 5 сыл 6 ый сылдьыбыт. Армияҕа сылдьан наар Туойдааҕы түһээн көрөрө үһү. Онтон Сыҥаах мыраана көҕөрөн көстөрө хараҕар бу баар курдук үһү. Иркутскайтан сылдьар нуучча уола Леонид Романьевич диэн чугас доҕордоох буолан улахан кыһалҕата суох сылдьыбыт. Сэрии кэнниттэн көрсүбэтэхтэр. Харабылга олордохторуна Ленскэй, Алдан нууччалара сахалары олох атаҕастаппат эбиттэр. Кыайыы 60 сыла буоларыгар Саха сирэ хаһыакка хаартыскалаах кыракый сурук тахсыбыта. Бииргэ сулууспалаабыт доҕотторун ыйытан Дьокуускайга олорор Егор Семенович Николаев суруйбут этэ.. Кыайыы 60 сылыгар  көрсөн иккиэн бииргэ сылдьыбыттара. Егор Семенович билигин да этэҥҥэ.

Армияттан кэлэн баран оччотооҕу Коммунар холкуоска, кэлин Киров аатынан холкуоска, сопхуоска үлэ үөһүгэр сылдьар. Хонуу үлэтэ, сүөьү үлэтэ. Армияҕа барыан иннинэ Дьокуускайга дьиэлэри туппут буолан ыанньыксытыттан уурайан, икки этээстээх оскуола тутуутугар улэлээбитэ. Үлэҕэ барытыгар үтүө суобастаахтык, бары сыратын-сылбатын биэрэн үлэлиирэ. Сүөьү үлэтигэр үрдүк көрдөрүүлэрин иһин иккитэ Саха АССР Верховнай Сэбиэтин Президиумун Бочуотунай грамоталарынан наҕараадаламмыта да туоһулуур. Хас да пятилетка ударнига, социалистическэй куоталаһыы кыайыылаҕа бэлиэлэр хаһаайыннара буолбута.  Биир да күн өрөөбөккө, уоппуска диэни билбэккэ биэнсийэҕэ тахсыбыта. Кырыымчык аска-танаска 7 о5ону иитэн-аһатан киьи-хара оҥорон, кэргэнинээн Елена Михайловна Никитиналыын  орто дойдуга кэлбит ытык иэстэрин толору толорон барбыттара. Армияҕа уһуннук сылдьыбыт буолан нууччалыы аахпатар да истэн бэркэ тылбаастыыра. Ийэбит биэс кылаас үөрэхтээх буолан, сахалыы ааҕар, аҕабыт нууччалыыттан сахалыыы телевизортан киинэлэри, биэриилэри тылбаастыыра. Итинник бииргэ бэйэ-бэйэлэрин ситэрэн 43 сыл бэрт эйэлээхтик олорон ааспыттара.

Аҕабыт наҕараадалара:

  1. «Японияны кыайыы иһин» мэтээл.
  2. Аҕа дойду 11 степеннэх уордьана.

3.Жуков мэтээлэ.

  1. «Советскай  Армия уонна флот 30 сыла» мэтээл.

5.Медаль «50 лет Вооруженных сил  СССР»

  1. «ССРС сэбилэниилээх күүстэрин 50 сыла» мэтээл.
  2. “1941-1945 сс. Аҕа дойду Улуу сэриитигэр кыайыы 20 сыла”
  3. “1941-1945 сс. Аҕа дойду Улуу сэриитигэр кыайыы  40 сыла”
  1. “1941-1945 сс. Аҕа дойду Улуу сэриитигэр кыайыы 50 сыла”
  2. “1941-1945 сс. Аҕа дойду Улуу сэриитигэр кыайыы 60 сыла”
  1. Знак «Фронтовик 1941-1945 »
  2. «120 лет И.В.Сталину» мэтээл
  3.  “Үлэ бэтэрээнэ”
  4. Саха АССР Верховнай Сэбиэтин  Президиумун Бочуотунай грамоталара

Автор. Сайаана Б. 5 кылаас