Николаев Иван Терентьевич (1922-1943 гг.)

 

Сэрии толоонугар охтубут таайдарым

Ийэм этэр этэ:

— Убайым Түмэппий , быраатым Уйбаан иккиэн уоттаах сэриигэ баран умса түспүттэрэ. Түмэппий үөрэҕэ суох, дьүлэй этэ. Тоҕо да сэриигэ ылбыттара буолла. Уйбаан муҥар, бэйэтэ тылланан бараахтаабыта. Түмэппий сураҕа суох сүппүтэ. Сэрии  иннинэ кэргэннэммитэ ээ. Оҕоломмоҕо. Муҥнаахтар ханна тиийэн өлөөхтөөбүттэрэ буолла?

Бу күннэргэ «Память народа» саайтка туох эмэ көстөөрөй диэн  хасыһан баран Уйбааҥҥа түөрт, Түмэппийгэ биир докумуону булан ыллыбыт.  Ол докумуоннартан тистэххэ маннык тахсар. Түмэппийгэ илиинэн толоруллубут  « Форма 2 ВП безвозвратных потерь военнослужащих»  диэн докумуон баар. Ону сааһылаатахха  маннык тиэкис буолар.

Николаев Тимофей Терентьевич, 1914 сыллаах төрүөх. Төрөөбүт сирэ Үөһээ Бүлүү оройуона, нэһилиэгин «II Удюгейский н.» диэн кичэйэн сөпкө суруйбуттар. Бүлүү военкомата 1941 сыл балаҕан ыйыгар сэриигэ призывтаабыт. Онтон маннык суруллубут: «Считаю пропавшим без вести в марте 1942 года. Произведено в июнь 1942».  Ол аата кулун тутарга сүппүт киһини сэрии сүтүктэрин испииһэгэр бэс ыйыгар киллэрбиттэр диэн өйдөөтүм. Бүтэһик столбикка  «Мать Николаева Ульяна Ивановна, Як. АССР, В-Вилюйский район, II Удюгейский н.» диэн сурук бу докумуон чахчы мин таайым Түмэппий гиэнэ буоларын туоһулуур. Ити эбэм Хааха Уйбаан кыыһа Ылдьаана аата ырылыччы сурулла сылдьар.

Красноармеец Николаев Иван Тереньевич, 1922 сыллаах төрүөх. Төрөөбүт сирин «Яку. АССР, к-з Довидов» диэбиттэр. Идэтин «учитель» диэн ыйбыттар, комсомолец. Армияҕа ыҥырыллыбыт сирэ тоҕо эрэ Дрязгинский диэн,  күнэ-дьыла суруллубатах.  Кини маҥнай 225 АЗСП-га  ол аата « армейский запасной стрелковый полк »  сулууспалыы сылдьыбыт, онтон 1943 сыллаахха тохсунньу 13 күнүгэр 311 стрелковай дивизияҕа көспүт. Ити сыл олунньу 13 күнүгэр Ленинградскай уобалас Тоспенскай оройуонун Смердная дэриэбинэ таһыгар кыргыһыыга охтубут уонна  ити дэриэбинэттэн 2 километр хоту көмүллүбүт.

Уйбаан дьиҥэр Бүлүү военкоматыттан 1941 эбэтэр 1942 сыллаахха призывтаммыта. Ол тоҕо эрэ докумуоҥҥа киирбэтэх, кэлин « Дрязгинскай оройуонтан призывтаммыт » диэн суруллубут. Сэрэйдэххэ ити сылларга туох эрэ уустук быһыыга-майгыга киирэ сылдьыбыт быһылаах, онтон Дрязгинскай оройуонтан саҥаттан призывтаммыт буолуон сөп. Бу оройуон уобалаһа хаста да уларыйан баран  кэлин Липецкай уобалас састаабыгар киирбитэ.

1943 сыллаахха олунньу ый 10 күнүгэр Ленинградскай фронт 55-с армията Мги (бу сир аата) туһаайыытынан кимэн киириини саҕалаабыта. Былаан быһыытынан 55-с армия Волховскай фронт  54-с  армиятын кытта холбоһон ниэмэстэри төгүрүйэр былааннаах этилэр. Кимэн киирии 12 күн устата барбыта да ити былаан олоххо киирбэтэҕэ. Сэбиэскэй саллааттартан барыта 6151 киһи өлбүтэ, 431 сураҕа суох сүппүтэ, немецтэр 1000 кэриҥэ  киһини сүтэрбиттэрэ. Иван Николаев олунньу 13-гэр, ол аата кыргыһыы төрдүс күнүгэр,  Смердино таһыгар сэрии толоонугар охтубута.

Түмэппий уонна Уйбаан аҕалаах ийэлэрэ Куду Боотулуутугар олорбут Куука уола Тэриэн уонна Хааха кыыһа Ылдьаана буолаллар. Ити мин эһэлээх эбэм. Түмэппий үөрэммэтэҕэ, Уйбаан сэттэ кылаастаах оскуола кэнниттэн Бүлүү педучилищетын бүтэрбитэ, учуутал буолбута.

 

Автор: И.Шамаев