Неустроев Григорий Филиппович

 

Биһиги аҕабыт, эһээбит Григорий Филиппович Неустроев 1919 с. кулун тутар 15 күнүгэр II Бэрт Ууһун сиригэр дьадаҥы бааһынай дьиэ-кэргэҥҥэ төрөөбүт.  Бэрт Ууһун нэһилиэгин  бастакы механизатордарыттан биирдэстэрэ, үлэ бэтэрээнэ, «Бочуот Знага» уордьан кавалера, нэһилиэк бочуоттаах олохтооҕо, Коммунистическай улэ ударнига. Аҕата Силип оҕонньоор уолун  Саһылыкааҥҥа Доҕолоҥ оскуолатыгар үөрэттэрэн, Киргиэлэй 12-13 саастааҕар үс кылаас үөрэхтэммит, оччлорого бу улахан үөрэх дэнэрэ.

1935-1936 сс. оччотоо5у холкуостарга туһэр сыыппараҕа хабыллан, үөрэхтээх суругу билэр ыччат быһыытынан, Киргиэлэй Төҥүлүэ  трактористар, комбайнёрдар курстарыгар (Төҥүлүгэ 6 ыйдаах трактористар курстара 1934 с. Бэс ыйыттан аһыллыбыта) үөрэнэн, Бэрт Ууһун нэһилиэгэр биир бастакы үөрэхтээх механизаторынан буолбута.

Эһээбитин МТС салалта нууччалыы үчүгэйдик билэр, лоп курдук тыллаах-өстөөх уонна сытыы-хотуу ыччатынан ааҕан, Дьоккуускай куоракка 1937 с. кыһыныгар биригэдьиирдэр курстарыгар үөрэххэ ыыппыта. Онно үөрэнэн кэлэн, ити саас ыам ыйын 10 күнүттэн ыла тыа хаһаайыстыбатын салайар анал үөрэхтээх кадровай тракторист-комбайнер буолбутунан, МТС-ка үлэтин саҕалаабыта.

Кини бастаан тракториһынан үлэлээбитэ, онтон өрө таһаарыллан, тракторнай биригээдэ биригэдьииринэн анаммыта. Ол кэнниттэн комбайннар кэлэннэр, комбайнер быһыытынан уонча сыл устата үтүө суобастаахтык, үрдүк таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. Ити кэмнэргэ механизатордар үлэлэрэ олус түбүктээҕэ. Ордук сэрии сылларгыар уонна сэрии кэнниттэн тута.

Механизатордар саас эрдэттэн, күһүн хойут, кыстыкка киириэххэ диэри холкуостарга тахсаллара. Ол курдук 1938 сылтан саҕалаан, сэрии сылларын устата, ол да кэнниттэн элбэх ыччаты, ол иһигэр дьахталлары бэйэтин идэтигэр үөрэппитэ.

Эр дьон сэриигэ баран, кинилэри үксүн дьахталлар (эдэр кыргыттар) үксүн солбуйаллара. Техника үлэтэ ыарахана, кирдээҕэ (горючай, оҕунуох), тыаһа-ууһа оччлорго киһиэхэ барытыгар соһуччу этэ. Онон, маннык ыарахан үлэҕэ эдэркээн кыргыттары үөрэтэн таһаарыы, тэйиччи холкуостарга бэйэлэрин эрэ үлэлэтэ ыытыы туспа ыарахаттары, үгүс түбүктэри үөскэтэрэ. Онно мэлдьи аҕа табаарыс, билэр-көрөр, барыны бары сатыыр, бэйэтэ механизатор, уопуттаах киһи наада буолара.

Маны эрдэттэн учуоттаан правительство тыа хаһаайыстыбатын саамай наадалаах салааларын, тутаах дьонугар сэриигэ барартан босхолоон, бронь биэрбитэ. Ол иһигээр биһиги эһээбит эмиэ баара. Онон Киргиэлэй ит кыһалҕалаах ыарахан сылларга МТС-ка кадровай механизатор буолуон буолбута.

Кини сүүрбэттэн тахса сыл устата олус чиэһинэйдик, улахан дьулуурдаахтык, үрдүк ситиһиилээхтик үлэлээн тракторист-комбайнер быһыытынан бүтүн МТС үрдүнэн биллибитэ, киэҥ аптарытыатынан туһаммыта, дьонугар-сэргэтигэр үгүс туһаны оҥорбута. Дьэ, ол тһмһгэр 1957с. алтынньы ҥ кунугэр “Бочуот Знага” уордьанынан наҕараадаланар үрдүк чиэскэ тиксибитэ.

Григорий Филиппович 1966с. күһүнүгэр диэри тракторнай биригээдэ биригэдьииринэн уонна механик быһыытынан илиитин араарбакка үлэлээбитэ.  Кини 1964 сылтан «машинист-тракторист I класса » буолбута.    1966 с. ахсынньы 20 үлэҕэ буспут – хаппыт, дьону салайан үлэлэтиигэ балайда эрчиллибит, үчүгэй хоп курдук тыллаах-өстөөх, киэҥ-холку өйдөөх-санаалаах хомуньуус киһи оччотооҕу нэһилиэк общественноһын туруорсуутунан уонна ССКП райкомун рекомендациятынан, Бэрт УУһун нэһилиэгин сэбиэтин исполкомун бэрэсээдээтэлинэн быыбарданан, 1971 сылга диэри – ҕ сыл устата үтүө суобастаахтык үлэлээбитэ. 55 сааһын туолан баран , биэнсийэҕэ тахсан, бочуоттаах сынньалаҥҥа барбыта.

Григорий Филиппович киһи, табаарыс быһыытынан холку, киэҥ көҕүстээх, ылыннарыылаах үчүгэй тыллаах-өстөөх, кимиэхэ да куһаөан сыһыаны көрбөтөх, мэлдьи быстыбат үтүө сэһэннэрдээх, үлэни-хамнаһы мэлдьи инники күөҥҥэ тутар сылдьар, ол эрээри көрү-көрүдьүһү умнубат үтүөкээн табаарыс, атас-доҕор быһыытынан дьоҥҥо сэргэҕэ биллэр.

Эһээбит кэлин, биэнсийэҕэ да тахсан баран, иллэҥ олорботоҕо, нэһилиэгин общественнай олоҕор-дьаһаҕар мэлдьи актыыбынай кыттыыны ыла сылдьыбыта. Ол курдук, норуодунай хонтуруол группатын салайааччытынан, хараҕа суохтар обществоларын бэрэссэдээтэлинэн, кырьаҕастар сэбиэттэрин чилиэнинэн 1984 с. алтынньы 27  күнүгэр диэри сылдьыбыта. Григорий Филиппович өҕ сааһын туолан баран, ыалдьан өлбүтэ.

Дьонуттан тура хаалбыт соҕотох бэйэтин – аҕабыт, эһэбит Григорий Филиппович Неустроев аатын өрөспүүбүлүкэ араас улуустарыгар, киин куорат тэрилтэлэригэр үлэлии, айа-тута сылдьар ыччаттара – оҕолоро, 9 оҕото, 22 сиэнэ 40 тахса хос сиэнэ үйэтитэллэр, олоҕун салгыыллар. Бары үөрэх ылан, үлэһит, ыал буолан, алаһа дьиэ тэринэн оҕо-уруу тэнитэн, төрөөбүт нэһилиэктэрэ, улуустара, өрөспүүбүлүкэлэрэ сайдарыгар сэмэй кылааттарын киллэрсэ, төһүү күүс буола сылдьаллар.

Ийэлэрэ Анна Петровна Стручкова, 1967с.  ыарахан ыарыыттан бу олохтон туораабыта. Төрдө Өнөр нэһилиэгин кыыһа, трактористка этэ. Онон, Григорий Филиппович кэргэнин сүтэрэн, огдообо хаалан баран, күнү быһа бараммат үлэттэн ордон, 9 оҕотугар барыларыгар болҕомто ууран, биир да о5отун бычыктаппакка, тапталын кыымыттан бэрсэн, бэйэтэ көрөн-истэн, улаатыннартаан,үөрэттэрэн, киһи-хара оҥортообута. Үгүс үлэни үлэлээбит, олох эрэйин-кыһалҕатын билбит үтүө киһи аата үйэлэргэ умнуллубат!

Наҕараадалара:

«Бочуот Знага» уордьан 1957 с. алтынньы 4 күнэ.

«Үлэ бэтэрээнэ» мэтээл – 1979 с. сэтинньи 6 күнэ.

“Аҕа дойду Улуу сэриитигэр килбиэннээх үлэтин иһин” мэтээл.

 

 

 

Автор: внучка А.А.Николаева