Наумова Марфа Степановна

Дата рождения: 1924 год

Место рождения: село Хатылы Чурапчинского района

Место работы: — До 1943 года — тракторист в колхозе «Энгельс» в селе Сылан.

— В 1944-1945 годах работала трактористкой в колхозе «Кыһыл Партизан» в селе Хатылы.

— До 1947 года — колхоз «Миронов».

— В период с 1947 по 1971 год, на протяжении 24 лет, работала в колхозах «Кыһыл ыллык», затем в колхозе «Кыһыл партизан», «Партия XXII съезда» и совхозе «Субуруускай» разнорабочей.

— С 1970 года до выхода на пенсию работала в школе и детском саду.

Моя прабабушка Марфа Степановна Наумова, бабушка моей мамы, родилась в многодетной семье. К сожалению, она осталась одна в живых из 16 детей. После того, как её родители покинули этот мир, воспитывалась она у родной тёти Александры по линии отца.

Как сирота тех времен, она начала работать очень рано – в 13 лет. В 1941 году, когда началась Великая Отечественная война, многие мужчины ушли на фронт и в стране возникла острая нехватка рабочей силы. В связи с этим власти приняли решение сформировать группу из 70 девочек 16 лет для обучения на курсах трактористов в городе Якутск. Моя прабабушка тоже была в этом списке. Их учили не просто управлять трактором, но и быть готовой к тому, что, если война затянется, они смогут отправиться на танках на фронт.

После завершения обучения моя прабабушка вернулась в село Одьулуун, где начала работать трактористом в колхозе имени Карла Маркса. Её трудовая деятельность была связана с посевами пшена и заготовкой древесины. Благодаря своему упорству и стараниям, она внесла значительный вклад в хозяйство колхоза, демонстрируя невероятную силу духа и преданность делу. Моя прабабушка была старшим трактористом. Зимой 1943 года она поступила на курсы бригадира в городе, чтобы повысить свою квалификацию. По собственной инициативе она также обучалась на курсах вождения трактора Челябинского тракторного завода. Несмотря на зимние морозы, осеннюю слякоть и летний зной она работала добросовестно. Она знала по собственному опыту, что такое голод и холод военного времени.

В 1947 году моя прабабушка стала одной из первых якутских женщин, награждённых медалью Сталина «За доблестный труд» в Великой Отечественной войне 1941–1945 гг. Её упорство и самоотверженность навсегда останутся в нашей памяти.

Она  прошла через множество трудностей, но всегда оставалась оптимистичной и целеустремлённой. Мне очень приятно знать, что в нашем роду есть такая сильная женщина, как моя прабабушка, которая смогла преодолеть все испытания и продолжать жизнь, несмотря на все сложности времени.

 

Автор: А.Наумова, 3 в класс

Наумова Марфа Степановна ахсынньы ый 12 күнүнгэр 1924 сыллаахха Хатылы нэьилиэгэр төрөөбүтэ. 9 сааһыгар ийэтэ, 11 сааһыгар аҕата өлөн, олус эрдэ тулаайах хаалбыта. Төһө да оҕо сааһа олус кылгас буоллар, наһаа маанытык, тапталга иитиллибитин, оскуолаҕа 4 кылааска диэри наар туйгуннук үөрэммитин туһунан куруук истиҥник ахтара, кэпсиирэ. Дьоно олохтон туораабыттарын кэннэ аҕатын эдьиийигэр Александраҕа иитиллибитэ. Оччотооҕу тулаайах оҕо сиэринэн олус эрдэ үлэһит буолбута. 13 сааһыттан Чурапчы остолобуойугар иһит сууйааччынан үлэтин саҕалаабыта. Оннук улэлии сырыттаҕына, 1941 сыллаахха Аҕа Дойду сэриитэ саҕаламмыта. Эр дьон сэриигэ баран, 16 саастарын туолбут эдэркээн кыргыттары хомуйан, суһаллык тракторист анал куурсугар биир ый Дьокуускайга ыытан үөрэттэрбиттэрэ. Тракторист идэтин ылан Чурапчытааҕы МТС-ка (машинно-техническая станция) тракториһынан үлэҕэ киирбитэ. ХТЗ трактортан саҕалаан, ЧТЗ тракторга тиийэ үлэлээбитэ. Сэрии кэминээҕи тыыл ыарахан үлэтигэр эдэр эрчимин, күүһүн-күдэҕин, өйүн-санаатын, баар бары кыаҕын барытын ууран, үрдүк таһаарыылаахтык, дьуулуурдаахтык үлэлээбитэ. Ол тумугэр 1947 с. «Улуу сэрии 1941-1945 сс. килбиэннээх үлэтин иһин» Сталин мэдээлинэн саха дьахталларыттан биир бастакынан наҕараадаламмыта.

1947 с. фронтан эргиллэн кэлбит биир дойдулааҕын Попов Федот Егоровиһы көрсөн ыал буолбута. Тракториһыттан уурайан Хатылыга көһөн кэлбитэ. Кэлээт колхоз араас үлэтигэр сылдьыбыта. 1947-1971  сс. 24 сыл устатын тухары бастаан «Кыһыл ыллык», онтон «Кыһыл партизан» холкуостарга, «Партия XXII съеһэ», «Субуруускай» сопхуостарга сүөһү көрөөччүнэн, үүт астааччынан, мөлтөх туруктаах борооннору көрөн үрдүк таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. Ону элбэх махтал суруктара, Бочуотунай грамоталар туоһулууллар.

Кэлин 1971 сыллаахха олохтоох интернакка таҥас сууйааччынан, онтон 1974 с. оскуолаҕа оһох оттооччунан үлэҕэ киирбитэ. Итиннэ биир сыл үлэлээт, Хатылы детсадыгар пенсияҕа тахсыар диэри үтүө суобастаахтык үлэлээбитэ.

Тоҕус оҕо тапталлаах ийэтэ буолан «Медаль материнства» 2, 1 степеннэринэн уонна «Материнская слава» 3, 2, 1 степеннээх орденнарынан наҕараадаламмыта. Уһун уонна үтүө суобастаах үлэтин иһин 1977 сыллаахха «Үлэ бэтэрээнэ» мэтээлинэн наҕараадаламмыта.

Марфа Степановна «МТС СХТ 80 сыла», Улуу Кыайыы 30, 40, 50, 60, 65, 70 сылларынан үбүлүөйдээх мэтээллэрдээх, килбиэннээх үлэтин иһин элбэх махтал суруктардаах, Бочуотунай грамоталардаах. Кини Хатылы нэһилиэгин Бочуоттаах олохтооҕо.

Марфа Степановна — көмүс тарбахтаах иистэнньэҥ. Араас элбэх кэрэ, эгэлгэ үлэлэрдээх: ынах, сылгы тириититтэн уустаан-ураннаан тикпит олбохторо, суумкалара, кус баттаҕыттан таҥмыт улахан паннота, оҕус хабаҕыттан оноһуллубут суумката үгүс элбэх быыстапкаларга кыттан дьон сэҥээриитин ылбыттара. «Бастыҥ саха таҥаһа» номинация кыайыылааҕа. Оройуон иһинэн ыытыллар күрэхтэһиилэргэ дуобакка Хатылытын чиэһин көмүскүүрэ. Марфа Степановна нэһилиэк,  үлэлээбит детсадын олоҕор мэлдьи көхтөөх кыттыыны ылара. Буолар тэрээһиннэртэн хаһан да туора туран хаалбат этэ.

1997 сыллаахха Марфа Степановна Федот Егоровичтыын ыал буолбуттара 50 сылынан “Кыһыл көмүс” сыбаайбаларын үөрүүлээхтик бэлиэтээбиттэрэ. Ол сыл Чурапчы улууһун “Ытык олох” бочуот кинигэтигэр киирбиттэрэ. Бииргэ 54 сыл иллээхтик, эйэлээхтик дьоллоох олоҕу олорбуттара. Алта уол, үс кыыс оҕону төрөтөн, иитэн, дьоһун дьон оҥортоон, билигин олохторун салгыыр үгүс ыччаттардаахтар. Элбэх оҕо, сиэн, хос сиэн эһээтэ, эбээтэ буоланнар, кинилэр олорбут олохторо, үтүө ааттара оҕолоругар, сиэннэригэр, хос сиэннэригэр мэлдьи холобур, сырдык өйдөбүл буолуоҕа.