Матвеева Екатерина Николаевна (1924-2012)

Үлэ уонна тыыл бэтэрээнэ, «1941-1945 сс. Аҕа дойду Улуу сэриитин сылларыгар килбиэннээх үлэтин иһин», “В.И.Ленин төрөөбүтэ 100 сылынан килбиэннээх үлэтин иһин”, 2-с степеннээх “Медаль материнства” уонна элбэх юбилейнай мэтээллэр хаһаайыннара, хас да төгүллээх Баатаҕай нэһилиэгин сэбиэтин депутата, Уус-Алдан улууһун Баатаҕай нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.

Матвеева Екатерина Николаевна 1924 сыллаахха Уус-Алдан оройуон I Өспөх нэһилиэгин Чараҥайын олохтоохторун Тарскай Николай Евсеевич I уонна Тарская (Аманатова) Мария Романовна I дьиэ кэргэнигэр төрөөбүтэ. Аҕата Николай Евсеевич I 1926-1930 сс. нэһилиэк сэбиэтин пленумун чилиэнинэн уонна нэһилиэк сэбиэтин президиумун чилиэнинэн, 1930-1932 сс. “Чараҥай” холкуос бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбитэ. 1932-1933 сс. Дьокуускай куоракка үөрэнэн колхознай-батрацкай курсу бүтэрбитэ. 1933-1935 сс. Дьокуускайдааҕы пединститут педагогическай рабочай факультетыгар үөрэммитэ. Сэбиэскэй-партийнай үлэһит буолан партия обкомун сорудаҕынан араас салайар үлэҕэ ананара: сэрии иннинэ Бороҕоҥҥо райпо бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбитэ, 1935 с. партия обкомун сорудаҕынан Уус-Маайа оройуонун “Күп” нэһилиэгэр “Нуотара” сопхуоһу тэрийбитэ. 1935-1937 сс. онно учаастак сэбиэдиссэйинэн, 1937-1939 сс. Уус Маайа оройуонугар сир салаатын инструкторынан уонна Эдьээн нэһилиэгэр Емельянов аатынан холкуоска бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбитэ. Онтон 1939-1941 сс. Уус-Алдан оройуонугар сир салаатын сэбиэдиссэйинэн анаммыта. 1941-1942 сс. Суотту наспотун бэрэссэдээтэлинэн үлэлии сылдьан 1942 сыллаахха фашистскай халабырдьыттартан Ийэ дойдутун көмүскүү фроҥҥа тылланан барбыта уонна онтон эргиллибэтэҕэ. Көмүс уҥуоҕа Курскай уобалас Колобино дэриэбинэтин чугаһыгар братскай могилаҕа көмүллэн сытар.
Екатерина Николаевна 1941 сыллаахха Уус-Алдан оройуонун Чараҥай 7 кылаастаах оскуолатын бүтэрбитэ. Екатерина Николаевна Дьокуускайга фельдшерскай-акушерскай школаҕа үөрэнэ киириэхтээҕин сэрии мэhэйдээн ыра санаата туолбатаҕа. Нэһилиэк сэбиэтигэр сэкирэтээринэн үлэлии сылдьан Аҕа дойду сэриитин кыттыылааҕар Матвеев Петр Егоровичка кэргэн тахсыбыта. Матвеев П.Е. учуутал уонна Дьокуускайдааҕы национальнай байыаннай оскуоланы бүтэрбит лейтенант званиелаах гвардия офицера Калининскай уонна III Украинскай фроннарга противотанковай артиллерийскай взвод командирынан хорсуннук сэриилэспитэ, онтон улаханнык бааhыран 1944 сыллаахха дойдутугар эргиллибитэ. Кини Аҕа дойду Улуу сэриитин 2-с степеннээх орденынан, элбэх бойобуой мэтээллэринэн наҕараадаламмыта. Төhө да доруобуйата айгыраабытын иhин кини үлэ үөhүгэр сылдьыбыта. Ол курдук, дойдутугар Чараҥайга Карл Маркс аатынан холкуоска бэрэссэдээтэлинэн, Дьокуускай куоракка радиокомитетка тыа хаһаайыстыбатын отделыгар редакторынан үлэлээбитэ. Хос эһэбит сэриигэ ылбыт бааһырыыларыттан уһаабатаҕа, олохтон туораабыта. Хос эбэбит Екатерина Николаевна 26 сааhыгар 5 оҕолоох тулаайах хаалбыта. Онон 1951 сыллаахха дойдутугар Уус-Алдан Чараҥайыгар көhөн тахсан сүөhү-ас тутан, оҕуруот аhын олордон, оҕолорун төһө кыалларынан сөпкө аһатан улаатыннарбыта, үөрэттэрэн атахтарыгар туруорбута.
Хос эбэм Матвеева Екатерина Николаевна сүрдээх үлэhит, тулуурдаах, мындыр, аhыныгас дууhалаах, дьиҥнээх саха дьахтара этэ. Сэрии ыар кэмнэригэр да, сэрии кэнниттэн да тиийиммэт-түгэммэт олоҕу дьахтар киһи намчы санныгар уйбута. Кини 15 сааһыттан 50-н сааһыгар диэри, ол аата 35 сыл устата, олорбут нэһилиэгэр холкуоска бары күүһүн-уоҕун ууран туран таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. Хонуу бастыҥ үлэһитэ буолан 1947 сыллаахха “1941-1945 сс. Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии сылларыгар “Үлэҕэ килбиэнин иһин” мэтээлинэн наҕараадаламмыта. Сэрии кэнниттэн дойдуну чөлүгэр түһэриигэ киһи барыта биир санаанан күүстээх үлэҕэ туруммута. Сэрии кэнниттэн комсомольскай үлэҕэ актыыбынайдык кыттан республика хаhыатыгар хайҕанан тахсыбытын урукку хаhыаттартан булан Баатаҕай оскуолатын «Кылыhах» түмсүүтүн следопыттара сырдаппыттара.
Онтон кэлин оҕолорун үөрэттэрээри уонна суопсунас сүөһүтүгэр холкуостан отунан аахсаары тылланан сүөһү үлэтигэр киирбитэ. Үрдүк көрдөрүүлээх, эҥкилэ суох таһаарыылаах үлэтин иһин 1970 сыллаахха В.И.Ленин төрөөбүтэ 100 сааһын туолуутугар юбилейнай мэтээлинэн наҕараадаламмыта.
Екатерина Николаевна хас да төгүл нэhилиэк сэбиэтин депутатынан талыллан үлэлээбитэ. Онон Баатаҕай нэһилиэгин Биэттэ бөһүөлэгин социальнай-экономическай сайдыытын түстээһиҥҥэ уонна ону олоххо киллэриигэ дьаныһан туран утумнаахтык үлэлээбитэ. Матвеева Е.Н. – Уус-Алдан улууһун Баатаҕай нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.
Хос эбэбит Матвеева Екатерина Николаевна мындыр өйө, күүстээх санаата, тулуура, сатабыла, тапталыгар бэриниилээҕэ, олоххо дьулуура, үлэҕэ уонна дьоҥҥо сыһыана биһиэхэ барыбытыгар – оҕолоругар, сиэннэригэр уонна хос сиэннэригэр — олохпут устатыгар Ийэ киһи хорсун быһыытын тыыннаах холобурунан буолар!