Максимова Екатерина Иннокентьевна (1915-1968 гг.)

 

Максимова Екатерина Иннокентьевна Прасковья Васильевна уонна Иннокентий Николаевич Максимовтарга 4-с оҕонон Дьаҥхаады нэһилиэгин 1915 сыллаахха төрөөбүт уонна кэлин Аҕа дойдуну көмүскүүр сэрии иннинэ, үөрэҕи батыһан дойдутуттан Дьокуускай куоракка киирэн Культурнай-сырдатар оскуоланы бүтэрэн, культура үлэһитин идэтин баһылаабыт.

Хос эбэм, Максимова Екатерина Иннокентьевна, 1915 сыллаахха балаҕан ыйын 26 күнүгэр Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Дьаҥхаады нэһилиэгэр “Үнүгэтти” алааһыгар дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүтэ. Кыра эрдэҕиттэн үгүһү билэр-көрөр санаалааҕа, үөрэххэ тардыһар дьүккүөрдээх этэ. Политпросвет оскуолатын бүтэрэн Уус-Маайа оскуолатыгар учууталынан үлэлээбитэ, онтон 1940 сыллаахха Якутскайдаа5ы культурнай – сырдатар оскуолатын бүтэрэн, культура үлэһитин идэтин ылбыта.

Бастакы үлэтин үөрэҕин бүтэрдэҕин сыл Уус-Маайа оройуонугар начальнай оскуола учууталынан са5алаабыта. Ити кэмнэргэ, түүннэри-күнүстэри сэриигэ барар дьон докуменнарын оҥоһуутугар кыттыспыта. Нэһилиэнньэҕэ ити кэмнэргэ заем суруйуутугар булгуччулаах былаан бэриллэр буолан оройуоннааҕы хамыыһыйаҕа үлэлээбитэ. Онон, Уус-Маайа бары нэһилиэгэр атынан, табанан үгүһүн айаҥҥа сылдьыбыта.

Дьокуускай политпросвет оскуолатыгар ситиһиилээхтик үөрэнэ сылдьан П.А. Ойуунускай ыытар литературнай куруһуогар көхтөөх кыттыыны ылбыта. Сэрии сылларыгар уонна олоҕун тухары, Екатерина Иннокентьевна заметкалара, очеркалара, дьүһүйүүлэрэ республика, оройуон хаһыаттарыгар бэчээттэнэн тахсыбыттара.

Кини 1941 сыллаахха ССКП чилиэнинэн киирбитэ. 1941 – 1945 сылларга Орджоникидзевскай оройуонугар  учууталлыы сылдьан, комсомол райкомун иккис сэкиритээринэн быыбардаммыта уонна 1945 сылга диэри үлэлээбитэ.

Активнай комсомольскай үлэһит партийнай үлэҕэ өрө таһаарыллыбыта. 1945-1953 сылларга ССКП Мэҥэ – Хаҥаластааҕы, Чурапчытааҕы райкомнарыгар партийнай кабинет сэбиэдиссэйинэн , ССКП Уус-Маайатааҕы уонна Якутскай оройуоннааҕы райкомнарыгар учуот секторын сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ.

Итинтэн кэлин Якутскайга сибээс управлениятыгар инспекторынан, Уус – Алдан Бороҕоннооҕу библиотека сэбиэдиссэйинэн таһаарыылаахтык үлэлээбитэ.

Екатерина Иннокентьевна 1962 – 1968 сылларга Дьаҥхаады нэһилиэгэр Төхтүр  сельскай библиотекатыгар сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ. 1962 сыллаахха урукку приклубнай библиотека сельскай библиотека буоларын ситиспитэ. Ити үлэлиир кэмнэригэр аҕыйах сыл иьигэр библиотекаҕа сылдьыы 1444 – тэн 3074 диэри үүммүтэ. Төхтүргэ үлэлиир кэмигэр нэһилиэнньэ улахан убаастабылынан, махталынан туһаммыта. Нэһилиэк олоҕун үчүгэй, итэҕэс өрүттэрин oройуоннааҕы хаһыакка сырдатара,  нэһилиэк общественнай олоҕун тирэҕэ этэ.

Кини өрүү инники кирбиигэ сылдьара, дьону-сэргэни көҕүлүүрэ, үгүс общественнай үлэҕэ кыттара, өр сылларга нэһилиэк дьахталларын сэбиэтин көҕүлээн, элбэх ыал эрэйин-кыһалҕатын үллэстэн, сүбэтинэн-аматынан көмөлөһөн, олохтоохтор дириҥ убаастабылларын ылбыта. Культурнай – сырдатар улэһит буолан, бары нэһилиэккэ ыытыллар тэрээһиннэргэ эбэбит төһүү күүс, үтүө сүбэһит, сүрүн тэрийээччи буолара.

Бэйэтин кэмигэр саха саарына, тыыннааҕар легенданан аатырбыт-сураҕырбыт Егор Дмитриевич Кычкин биһиги хос эбэбит тыл этэрин истибиттээҕин, наһаа сөҕөн Долорес Ибаррури курдук тыл этэрэ диэбиттээх, ордук логиката чуолкайын, куолаһа дьэҥкэтин бэлиэтээбитэ. Ырааҕы-чугаһы ырыҥалыыр ыйааһыннаах тыллаах-өстөөх, киэҥ көҕүстээх муударай санаалаах, үрдүк культуралаах, киэҥ билиилээх салайааччы быһыытынан, киэҥ араҥаҕа бэйэтин үрдүктүк сыаналатара. Сүрдээх энтузиаст буолан, саҕалаабыт дьыалатын тиһэҕэр тириэрдэр дьулуурдааҕа. Бары үлэҕэ дьулуурдаах, көнө-чиэһинэй, сырдыгынан сыдьаайар, дьикти-кэрэ мичээрдээх, үөрэ-көтө сылдьар, дьоҥҥо-сэргэҕэ элэккэй, сылаас сыһыаннаах, кырдьык даҕаны, ыраахха угуйар сырдык сулус тэҥэ, оннук чаҕылхай киһи курдук кинини кытта алтыспыт, билэр дьон ахталлар.

Баҕар ким эрэ Сэбиэскэй саҕанааҕы ыллана сылдьыбыт ырыалары өйдүүр буоллаҕына, “Гитара” эбэтэр “Мин куруук эйигин өйдүүбүн”, “Өйдүүгүөн, оһуохай саҕана” уонна да атыттары ити үтүөкэн хоһооннор тылларын биһиги ийэбитигэр, Екатерина Иннокентьевна Максимоваҕа, бэйиэт Пантелеймон Тулааһынап анаабыт эбит. Кини кэрэ сэбэрэтэ, мааны майгыта үйэлэргэ дьүһүйүллэн хааллаҕа.

1951 сыллаахха  Мэҥэ-Хаҥаласка страховой инспекторынан үлэлээбит Кириллов Федор Афанасьевичтыын дьиэ кэргэн буолан икки оҕоломмуттара, синнэрдээхтэр, хос сиэннэрдээхтэр.

Екатерина Иннокентьевна сыралаах культурнай-сырдатар үлэтэ оройуон, республика хайҕал суруктарынан бэлиэтэммитэ, сэрии сылларыгар дьүккүөрдээх үлэтэ “1941-1945 сс. килбиэннээх үлэ” ССРС мэтээлинэн наҕараадаламмыта.

Екатерина Иннокентьевна 1968 сыл от ыйын 18 күнүгэр ыарахан ыарыы кэнниттэн күн сириттэн барбыта.

 

 

 

Автор: Кириллина А, 1 класс