Максимов Василий Елисеевич  (1900 – 1994 сс.)

Мин хос эһээм Максимов Василий Елисеевич олоҕун үгүс өттө олус уустук кэмҥэ ааспыт эбит. Ыраахтааҕы кэмин батталлаах олоҕо, революция, гражданскай сэрии, Аҕа дойду сэриитэ ааспыттара. Ол түһүүлээх-тахсыылаах, эрэй-муҥ эҥэрдээх кэмнэргэ ыарахаттары туораан сиэрдээх, чиэһинэй буолууну, үтүө санааны, үчүгэйгэ тардыһыыны, үлэни, эрэли өрө тутан 8 оҕону улаатыннаран, үөрэттэрэн, үлэһит оҥортоон, халыҥ аймаҕы төрүттээччи буолбута.

Хос эһээм, Василий Елисеевич, 1900 сыллаахха тохсунньу 1 күнүгэр (урукку истиилинэн тохсунньу 14 күнүгэр) Бороҕон улууһун I Суотту нэһилиэгэр “Бөрө Бастаах” диэн алааска күн сирин көрбүтэ. Төрөппүт аҕата Васильев Григорий, ийэтэ Протопопова Варвара Ивановна (Чэрэ сиэнэ) 4 оҕоломмуттара. Кыралара Вася 1 саастааҕар аҕата ыалдьан өлөн, ийэтэ Максимов Елисей диэн киһиэхэ кэргэн тахсан Баатаҕайга олохсуйаллар.

Эһээм 13 сааһыттан Баатаҕай, Нам баайдарыгар хамнаска үлэлиир. Сэбиэскэй былаас олохтоммутун кэннэ “ликвидация безграмотности” бырагыраамма чэрчитинэн үөрэнэн латыынныы алфавитынан ааҕар-суруйар буолбута. Онтон кэлин, Дьокуускайга, совпартоскуолаҕа үөрэнэ сылдьан туберкулезтаан бүтэрбэккэ хаалбыта.

1930 с. Баата5ай Советын састаабыгар чилиэнинэн киирэн культурнай секцияны салайбыта. 1931-1935 сс. Баата5ай Советын председателинэн талыллар. Ол кэмҥэ бэйэтэ салайан 3 колхоһу тэрийсэр — «Булуҥ», «Кэнчээри», «Үөкэ». 5 сыллаах үлэтин түмүгэ – сүөһү ахсаана элбиир, культурнай үлэ, хотону дьиэттэн араарыы, үөрэхтээһин, суол тутуута, производственнай объектары тутуу, дьон олоҕо тупсуута. Ол туһунан 1935 сыллаахха суруйааччы Алексей Берияк «Саҥа олоҕу айабыт» диэн очеркаларын хомуурунньугар суруллубута.

1935-1937 сс. Сэбиэскэй Сойуус Коммунистическай партиятын райкомун сорудаҕынан 1-кы Өспөх, Бээрийэ сельсоветтарын председателинэн үлэлиир, ити нэһилиэктэри хаалыыттан таһаарыыга олук уурсар.

1937-1941 сс. Уус-Алдан оруйуоннаҕы комитетын салайаачытынан үлэлиир. Ол саҕана сүүстэн тахса колхоз баара, ону атынан кэрийэ сылдьан бэйэтинэн тиийэн үлэни тэрийсэрэ. Ол түмүгэ Уус-Алдан оройуона тыа хаһаайыстыбатын продукциятын оҥорууга республикаҕа бастыҥнар кэккэлэригэр тахсар.

Сэрии кэмигэр 1941-1945 сс. дойдуну аһынан хааччыйыы программатынан Уус-Алдаҥҥа Дьокуускай балык собуотун учаастага тэриллэр. Онно доруобуйатынан сыыйыллан сэриигэ ыҥырыллыбатах эһээбитин Рыбучасток салайааччытынан аныыллар. Биригээдэ тэрийэн Алдан өрүскэ киирэн балыктыыллар. Ол тоҥуулаах-хатыылаах ыарахан үлэ түмүгүнэн Саха АССР уобаластаа5ы комитетын, Министрдарын Советын сылдьар Кыһыл знамятын 14 төгүл ылан турар. 1943 сыллаахха дойдуну балыгынан хааччыйыыга үрдүк көрдөрүүтүн иһин Верховнай Главнокомандующай И. В. Сталинтан махталын («благодарность») ылбыта.

Сэрии кэмигэр биһиги дьоммут олохтуругар охсууну ылбыттара. Хос эһэм бииргэ төрөөбүт быраата Лэгэнтэй 37 сааһыгар сэрии хонуутугар охтубута. Дьиҥэр ол кэмҥэ Лэгэнтэйи бронь биэрэн колхоз бэрэссэдээтэлинэн анаабыттара. Сут-кураан сатыылаабыт кэмигэр дьон хоргуйуута тахсан, 1 көөнньүнэн өлбүт сүөһүнү холкуостаахтарга түҥэппитин тыллаан биэрэннэр, райкомҥа ыҥырыллар. Райком сэкиритээрэ «Хайдах да көмөлөһөр кыаҕым суох, иккиттэн биирин тал: хаайыыга эбэтэр сэриигэ бараҕын» диир. Онон, Брянскай фронт 50-с армиятын 444 стрелковай полкатын рядовой саллаата 1943 сыл кулун тутар 8 күнүгэр Калужскай уобалас Жиздринскай оруйуонун трассатыгар өстөөхтөртөн босхолуур кыргыһыыга тыына быстыбыта. Кини ити сэриигэ Ослинка дэриэбинэ таһыгар ыраас хонууга улахан мемориальнай (братскай могилаҕа) комплексыгар көмүллүбүтэ сабаҕаланар.

Хос эһээм наҕараадалара:

Медаль «За доблестный труд в ВОВ 1941-1945 гг.»

Благодарственное письмо И.В. Сталина за высокие показатели по добыче рыбы 1941-1945 гг.

Медаль «За трудовую доблесть в 1943 г.»

Грамота Верховного Совета Якутской АССР, 1944 с.

Медаль «50 лет членства в КПСС».

Хос эһээм, Максимов Василий Елисеевич, 94 сааһыгар диэри дьоһуннаах олоҕу олорбута. Тус олоҕор кэргэн, төрөппүт, аҕа, эһээ быһыытынан эҥкилэ суох олорон ааспыта. Хос эбээбин, Марфа Ивановнаны, кытта 1932 сыллаахха ыал буолбуттара, 12 оҕоломмуттарыттан 8 оҕону улаатыннарбыттара. Кэнчээри ыччатарыгар сыралаах үлэтинэн, төрөөбүт дойдутугар, Уус-Алдан улууһун сайдыытыгар үтүмэн элбэх үтүөнү оҥорбутунан, үлэҕэ, дьоҥҥо, олоххо сыһыанынан номох курдук кэпсээҥэ сылдьар, холобур буолар.

С. Кириллова, 4 «а» кылаас