Львова Александра Захаровна (1935 г.р.)

Мин хос эбээм Львова Александра Захаровна бэс ыйын 24 күнүгэр 1935 с. Мэҥэ-Хаҥалас улууһун Ходоро нэһилиэгэр Львов Захар Павлович уонна Львова Варвара Васильевна дьиэ кэргэнигэр иккис оҕонон күн сирин көрбүтэ.

Эбээбит оҕо сааһа Аҕа дойду сэриитин ыар сылларыгар түбэспитэ. Инньэ гынан көччүйэ оонньуур, көрүлүү көтөр оннугар улахан дьону кытта тэбис тэҥҥэ холкуос үлэтин бары кыһалҕатын билэн улааппыт. Сайынын от үлэтигэр, хортуоппуй, хаппыыста көрүүтэ, бурдугу сиэрпэнэн быһан хомуйуу – бу барыта сэрии кэминээҕи оҕо аймахх сүктэриллэр үлэ этэ. Аҕата Захар Павлович сэрии толоонуттан улаханнык бааһыран эчэйэн төннөн кэлбит уонна холкуоска бэрэссэдээтэллээбит. Ийэтэ сааһыг тухары сүөһү көрүү ыарахан үлэтигэр сылдьыбыт. Онон, төрөппүттэрэ күнү быһа үлэлэригэр сылдьар буоланнар, дьиэ дьиэлээччинэн, кыра бырааттарын көрөөччүнэн эбээм хаалара. “Аҕам дьиэтигэр олох көстүбэт буолара, хам-хаадьаа кэлэн отун-маһын бэлэмнээн барар этэ. Инньэ гынан биһиги сайын от мунньан кэлэн баран уокка оттор мас, иһэр уубутун таһарбыт. Бырааппынаан кыайбат буола-буола кыһынын сүөһү уулатарбыт. Бурдук тардар тааска тиийбэт буолан, салҕана-салҕана бурдук тардар этибит. Илиибит ыалдьыар, бааһырыар дылы тирии имитэрбит ” – диэн эбээбит кэпсиирэ үһү.

1952 сыллаахха 7-с кылааһы бүтэрэн баран, сааһа ыраатан хаалан, үөрэххэ ыыппаккалар, вечерняй школаҕа үөрэнэ-үөрэнэ Сбербаҥҥа үөрэнээччи бухгалтерынан үлэлии сылдьан, олоҕун аргыһын Попов Май Гаврильевиһы көрсөн, 1955 с. кэргэн тахсыбыт.

Эдэр ыал бастаан утаа уол дойдутугар Таатта улууһун Уолба нэһилиэгэр олохсуйаллар. Онно икки оҕолоноллор. 1958 сыллаахха Мэҥэ-Хаҥаласка Тыыллыма нэһилиэгигэр көһөн тиийэллэр. Эһээбит тутууга, эбээбит, төһө да сыры-сыллытааҕы оҕолоннор, Ленин колхоһугар сүөһү эрэ көрүүтүтүн араас көрүҥнээх үлэтигэр бары сатамньытын кыһамньытын ууран сүрдээх бэриниилээхтик, эппиэтинэстээхтик сыаһыаннаһан үлэ бөҕөтүн үлэлээбитэ. Сүөһү үлэтигэр кини сатаабатаҕа, кыайбатаҕа суоҕа. 15 сыл колхозка, кэлин совхозка ыанньыксыттаабыт, ол тухары наар ынахтарын туруктара тупсарын, аһылыктара үрдүүрүн ситиһэ сатыыра. Ол түмүгэр үүтү ыаһыҥҥа үрдүк көрдөрүүнү ситиспитин иһин хас да төгүл Мэҥэ-Хаҥалас оройуонун Бочуоттаах грамотатынан наҕараадаламмыта, социалистическэй куоталаһыы кыайыылааҕынан буолбута. Осеменатор суох буолан, 1977 сылтан 1993 сылга диэри фермаҕа осеменаторынан үлэлээбитэ, ньирэй ылыытын 90-98% тиэрдибитэ. Чемпиона осеменатор диэн званиелардаах, үрдүк наҕараадалардаах.

Үлэлиир сылларыгар «Оскуола-производство-үрдүк үөрэх» диэн республикаҕа киэҥ далааһыннаах хамсааһыҥҥа кыттан фермаҕа үлэлии кэлэр оҕолорго наставниктаабыт. Оскуоланы бүтэрбит оҕолор фермаҕа тахсан иккилии сыл толору үлэлии-үлэлии үөрэххэ туттарсан баран иһэллэрэ. Оҕолору үлэҕэ сыһыарыы, үөрэтии-такайыы, кинилэр кыһаллан-мүһэллэн, таһаарыылаахтык үлэлииллэрин ситиһии – бу барыта наставник хас биирдии оҕоҕо сыһыанын табан, ийэлии сүбэлээн-амалаан, үлэ ыарахаттарын туоруулларыгар көмөлөһөн биэрэр түмүгүттэн тахсар. Үтүөлээх наставник буоларын иһин “Лучший наставник Мегино-Кангаласского района” диэн званиелаах, Комсомол киин комитетын бочуоттаах грамоталаах. Үлэҕэ үөрэппит оҕолоро баччааҥҥа дылы ытыктаан саныыллар, номнуо үлэһит, бэйэлэрэ эбээ-эһээ буолбут дьоннор.

1962-1977сс – Г.О.Петров-Халлааскы отделениетыгар ыанньыксыттаабыта;
1976с. биир ынахтан 2315 кг үүтү ыыры ситиспитэ, “Аһыкай” ыччат-комсомольскай ферматын настаабынньыга
1977-1992сс – техник-осеменатор. Сыһыарыллыбыт ынахтарын 90-98% ууланалларын ситиспитэ
1970с – сүөһү иитиитин үрдүк кылаастаах маастарын аатын сүкпүтэ
1978с – үрдүк кылаастаах техник-осеменатор, Ленин аатынан сопхуос техник-осеменатора
1976с — «Ийэ албан аата» II степеннээх уордьанынан наҕараадаламмыта
1980с – ЫБСЛКС Киин Кэмитиэтин Бочуотунай грамотатынан наҕараадаламмыта
1981 с. – Хаҥалас сопхуос чемпион техник-осеменатора
Комсомол оройуоннааҕы кэмитиэтин «Ыччат бастыҥ настаабынньыга» сибэдиэтилистибэлээх
1997с – «Үлэ бэтэрээнэ» мэтээлинэн бэлиэтэммитэ («За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг» АК №183952 от 30.01.1997 М-К МА Ф.1. Оп2. Ед.хр.11)
2012с. – «Почетный гражданин Тыллыминского I наслега»
Мин хос эбээм Александра Захаровна 8 о5о амарах ийэтэ, 14 о5о эбээтэ, 20 тахса хос сиэннээх, 2 хос-хос сиэннээх. Эбээбит сырдык мөссүөнэ, үтүө сүбэтэ-амата кэнчээри кэскиллэригэр сүппэт өйдөбүл буолан хаалыа диэн эрэнэбин.

 

 

 

Автор: Л.Ларионов, ученик 10 класса.