Леонтьева Александра Константиновна 1940 с

Эбэм — сэрии кэмин оҕото

Мин эбэм Леонтьева Александра Константиновна 1940 сыллаахха Орджоникидзевскай оройуон III Малдьаҕар сэлиэнньэтигэр Белыхтар дьиэ кэргэҥҥэ төрөөбүтэ. Бииргэ төрөөбүт үһүөлэр эбит. Ийэлэрэ Анастасия Петровна Белых колхозка ыанньыксыттыыр эбит. Сэрии буолуон иннинэ холмогорскай боруода сүөһүлэри аҕалан, Саха сирин усулуобуйатыгар иитии саҕаламмыт. Өлгөм үүт, эт ылар сорук туруоран, күүстээхтик үлэлииллэрэ, ирдэбил кытаанах этэ. Кыһыннары-сайыннары өрөбүл диэни билбэккэ үлэлииллэрэ.  Сайын ынахтары күҥҥэ үстэ ыыллара, ол быыһыгар күнүс кыһыҥҥы аһы бэлэмнииллэрэ,  оттууллара.

Эбэм Александра Константиновна аҕата эрдэ өлөн, оҕо сааһа сэрии кэмигэр, сэрии кэннинээҕи ыарахан кэмнэргэ түбэһэн, үгүс кыһалҕаны көрсөн улааппыт. Кыра сылдьан эдьиийинээн наар ийэлэрин батыһа сылдьаллара үһү. Ол сылдьан кыра-кыралаан көмөлөһөн, үлэҕэ сыстан, оскуолаҕа үөрэнэллэригэр хайы-сах үлэһит бэрдэ буолбуттара.  Сэрии ыар кэмигэр кинилэр нэһилиэктэригэр хоргуйуу буолан, элбэх киһи өлбүт. Эдэр, кыанар, чэгиэн эр дьон бары сэриигэ ыҥырыллан барбыттар. Эбэм убайа Николай эмиэ сэриигэ ыҥырыллыбыт. Колхозка дьахталлар, кырдьаҕас эмээхситтэр, оҕонньоттор, оҕолор эрэ хаалбыттар. Сэрии фондатыгар диэн кыра туох эмэ ордуктаахтарын барытын туттараллара. Колхоз үлэһит дьоно үлэ күнүн аахсан, бэрт кыра аһы ылаллара. Улахан кураан туран, бурдук да, от да үүммэккэ улахан кыһалҕа буулаабыта. Оҕолор сайыны быһа аһыҥкалары утары үлэлииллэрэ, уолаттар күтэрдэри бултаһаллара.    Оччотооҕуга нэһилиэк дьоно оҕолуун-улаханныын үлэҕэ олус түмсүүлээхтэр, көхтөөхтөр эбит. Ол курдук сүөһү аһын бэлэмнииргэ, хотоннору сыбааһыҥҥа, кыһыҥҥы оттук маска субуотунньуктар тэриллэллэрэ. Итинник тэрээһиҥҥэ ким да туора турбакка, бары үлэлиир этибит диэн Александра Константиновна ахтара. Аны оскуолалара кинилэр олорор сирдэриттэн 9 биэрэстэ кэриҥэ ыраах сиргэ баар үһү. Күһүн, саас, сылаас кэмҥэ, онно дьиэлэриттэн сатыы сылдьаллара. Кыһынын ыалга дьиэлэнэн олорон үөрэнэллэр эбит. Уруоктар кэннилэриттэн хаалан араас бырааһынньыктарга, бэлиэ күннэргэ буолар тэрээһиннэргэ бэлэмнэнэллэрэ. Советскай оҕо билиилээх-көрүүлээх, үлэһит, ону таһынан  эт-хаан өттүнэн эмиэ сайдыылаах буолуохтаах диэн, араас спортивнай күрэхтэр эмиэ буолаллара. Мин эбэм олус имигэс үһү. Ол иһин гимнастиканан дьарыктанарын сөбүлүүр эбит. Дьарыктанар оҕолор кэнсиэрдэргэ «пирамида» туруоралларын ахтан кэпсиирэ.  Эбэм кэпсииринэн, кыһалҕалаах кэм 60-с сылларга тиийэ салҕаммыт. Ити кэмҥэ дьон айахтарыгар эрэ буолбакка, кыралаан хамнастанар буолбут.

Кыһалҕалаах кэмҥэ нэһилиэк дьоно  икки кыра оҕолоох соҕотох ийэҕэ көмөлөһөн киһи-хара буолбуппут, киһи киһиэхэ өрүү болҕомтолоох, кыһалҕаламмыкка сылаас сыһыаннаах буолуохтаах диирэ. Александра Константиновна күн сириттэн барыар диэри оҕолорун, сиэннэрин көрө-истэ, сүбэ-ама биэрэ олорбута. Биһиги, кини сиэннэрэ, эбэбит кэриэс тылларын сүрэхпитигэр сөҥөрдөн өрүү илдьэ сылдьыахпыт.

 

Автор: А.Данилова, 10б кылаас үөрэнээччитэ.