Кычкина Мария Григорьевна (1920-2015гг.)

Биhиги хос эбээбит Кычкина Мария Григорьевна 1920 сыллаахха Кэбээйи улууһун Ньидьили нэһилиэгэр Таала диэн сиргэ, орто сэниэ ыалга үһүс оҕонон төрөөбүтэ. Барыта сэттиэ эбиттэр. Уоллара соҕотох, уоннааҕылара кыргыттар. Кинилэр олорбут сирдэрэ: кыстыктара Эбэй, сайылыктара Эбэҕэ Харыйа үрэх төрдүгэр эбит. Аҕата Кычкин Григорий Афанасьевич (Айаар Киргиэлэй), ийэтэ Мотрена Васильевна диэн эбиттэр. Инники бытархайынан олорбуттар, онтон «Ыччат күүһэ» диэн холкуоска киирбиттэр. Холкуоска киирэллэригэр аҕата атыыр үөрүн холбообут уонна 16 ынах сүөһүнү. Холкуоска, бары үлэҕэ, сайын окко, мас үлэтигэр, сүөһү көрүүтүгэр үлэлээбит. Колхозтар тэриллиэхтэрин иннинэ 16 сааһыттан артыалга үлэтин саҕалаабыт, отчуттарга ыһык таһан, от мунньан, бурдук быһан, сиэмэ хомуйан. Үлэтин быыһыгар икки кылааһы үөрэнэн бүтэрбит, онон син суруйар, ааҕар, суоттуур буолбут. Салгыы үөрэниэҕин аҕата үөрэттэрбэтэх. «Ыччат күүһэ» колхоз тэриллибитигэр үлэҕэ ылбыттар. Уотаах сэрии сылларыгар 1941-1945 сс. эр дьону сэриигэ хомуйбуттарын кэннэ, эдэр ыччат, хомсомуоллар тутаах үлэһит буолбуттар. Мария Григорьевна күнүстэри-түүннэри үстүү үлэҕэ үлэлээбит. Ол курдук саас сир хорутуутугар, сиэмэ ыһыытыгар, сайын от оттуурга, кыһын бурдук астыыр ыскылаакка, дохуот үллэһигэр улэлиир, оскуолаҕа, балыыһаҕа саһаан кэрдэн, муус ылан, оҕуһунан таһаллар эбит. Уон көстөөх сиринэн сатыы почта таһар, быыбар хампаанньатыгар көмөлөһөр. Бастакы комсомуолллар эбиттэр, онон ханна үлэ ыараханыгар, ыраах учаастактарга сылдьар, күнүс үлэҕэ үлэлииллэр, түүнун фроҥҥа анаан куобах тириитинэн бэргэһэ, үтүлүк иһэ, тигэллэр. Ону холкуос бэрэссэдээтэлигэр туттараллар. Кыһын муҥхалыыллар эбит.

1942 сыллаахха Чурапчылар көһөн кэлбиттэр уонна кинилэр холкуостарыгар холбоһон этэҥҥэ олорбуттар. Чурапчылар бары оҕолор, кырдьаҕастар уонна дьахталлар эбиттэр. Өктөөп бырааһынньыгар олохтоохтор муспут арыыларын 8-тыы киилэни, 4 киилэ эти, баайтаһын биэни өлөрөн малааһыннаабыттар, бастаан бэрэссэдээтэллэрэ Миронов Василий диэн эбит. 1947 с. кини үчүгэйдик үлэлээн удаарынньык буолбут, онно 20 киилэ сиэмэ, 1.5 киилэ арыы, билииккэ чэй 4/1 бириэмийэ биэрбиттэр. Бу кини бастакы наҕараадата этэ.

Этиллибитин курдук 1950 сыллаахтан Мария Григорьевна, Лүксүгүҥҥэ отучча сыл быстала суох, ханна да тэйбэккэ саһыл, кырса, норка иитиитигэр үлэлээбитэ. Хас эмэ сылларга социалистическай улэ ударнига буолбута. Өр кэмҥэ бэйэтин звероферматыгар уонна бүтүн республика үрдүнэн бастыҥ көрдөрүүнү ситиспитэ. Ол курдук биир ийэ күөх кырсаттан ортотунан уонтан тахсалыы оҕону ылара. Биир бэйэтэ сылга биэс сүүстэн тахса кырсаны көрөн-харайан, аһатан улаатыннарара. Өр сылларга үрдүк көрдөрүүлээх үлэтин иһин Үлэ Кыһыл Знамята Орденынан наҕараадаламмыта. Аҕыс оҕо ийэтэ буолан икки “Материнскай Слава” Орденнаах. Ону таһынан элбэх Юбилейнай медаллардаах, Потребсоюз отличнига уонна да араас памятнай знактарынан бэлиэтэммитэ. Москваҕа ВДНХ быыстапкатыгар иккитэ ыҥырыллыбыта.

Республика үрдүнэн үрдүк көрдөрүүлээх чулуу үлэһитэ үс Орденнаах, элбэх медаллардаах, элбэх оҕолордоох, сэрии уонна үлэ ветерана Кычина Мария Григорьевна 2015 сыллаааха 95 сааһыгар, оҕолорун сылаас илиилэрин көрүүтүгэр сытан, күн сириттэн барбыта. Кини олоҕун аҕыс оҕото, элбэх сиэннэрэ, хос сиэннэрэ салгыыллар. Түмүгэр Кычкина Мария Григорьевна нэһилиэк, улуус бочуоттаах гражданина аатын ылыан сөптөөх диэн сыаналыыбыт.

На5араадалара:

  • Орден «Трудового Красного Знамени»-1974с.
  • Орден «Материнская Слава» 2 степени-1966с.
  • Орден «Материнская Слава» 2 степени -1971с.
  • Знак «Участник ВДНХ» -1956 с.
  • Медаль «Материнства» 1 степени 1960с.
  • Медаль «Материнства» 2 степени
  • Знак Отличник советской потребительской кооперации»
  • Медаль «За доблестный труд в ознаменование 100-летие Со дня рождения Владимира Ильича Ленина»
  • Медаль «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг»-1970с.
  • Участник слета Якутского обкома КПСС и Совет ____1973с.
  • Чемпионская лента зверовода по итогам соцсоревнования-
  • Медаль «Победитель социалистического соревнования-1974с.
  • Медаль «За достигнутые успехи в развитии народного хозяйства в СССР»-1975с.
  • Знак «Победитель социалистического соревнования»-1975с.
  • Медаль «Сорок лет Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг»-1985с.
  • Медаль «50 лет Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.»-1995с.
  • Медаль Маршал Советского союза Жуков»-1997 с.
  • Медаль «60 лет Победы в Великой отечественной войне 1941-1945 гг.»2005 с.
  • Нагрудный знак «Ветеран тыла» в связи с 50-летием Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.» -1995с.
  • Юбилейный Знак Республики Саха (Якутия) «Ветерану Великой Отечественной войны 1941-1945 гг.»-2005с.

Автор — Кычкин П.