Каратаева Мария Тимофеевна (10.11.1917 – 22.11.2001сс.)

 

Эбэбит Мария Тимофеевна 1917 с. сэтинньи 10 күнүгэр Орто Бүлүү Мэҥэ аҕатын ууһугар Каратаев Тимофей Игнатьевич уонна Жиркова Ксения Даниловна дьиэ кэргэнигэр күн сирин көрбүтэ.

Сэрии сылларыгар эдьиийэ Мотуруоналыын, балта Огдооччуйалыын колхоз түгэҕэ көстүбэт үлэтигэр биир да күн өрөөбөккө, утуйар ууларын умнан туран үлэлээбиттэрэ. Үлэҕэ үөрүйэх уонна ис-хаан кыахтаах буоланнар өрүү бастыҥнар кэккэлэригэр сылдьыбыттара. Үлэни кыайар эр дьон бары сэриигэ ыҥырылланнар, үлэ барыта дьахталлар намчы санныларыгар сүктэриллибитэ. Оччолорго үлэ барыта илиинэн буолара, кыһыҥҥы отторун-мастарын оҕуһунан тиэйэллэрэ. Тоҥон өлбөт кыһалҕаттан хотоннорун, дьиэлэрин ынах сааҕынан сыбаан түбүгүрэллэрэ. Сайынын оҕуруот аһын арааһын үүннэрэллэрэ – бурдугу, хортуоппуйу, хаппыыстаны, моркуобу, луугу уо.д.а. Сири булуугунан хорутан баран күрдьэҕинэн эллээн сымнаталлара, сөптөөх сэп-сэбиргэл аҕыйаҕа. Күөл мууһа турдаҕына хомуйбут баайыылаах бурдуктарын ыраас мууска быраҕан молочонон кырбаан сиэмэтин араараллара. Үүннэрбит үүнүүлэрин фроҥҥа диэн туттараллара, ордугун үлэ күнүнэн ааҕан түҥэтэллэрэ. Ол ирээккэ тиксибит бурдуктарын сыыһын суорунаҕа тардан лэппиэскэлээн, сиҥэ уутугар хааһылаан уос-тиис үллэстэллэрэ. Астара быстар мөлтөх буолара, ууга тар уонна лыыба куталлара уонна бэс субатын эбэн хойуннараллара. Муҥхаҕа уонна куйуурга сылдьан балыктаан эбинэллэрэ. Ас-таҥас кырыымчыга бэрт буолан, мөлтөх доруобуйалаах өттүлэрэ хоргуйан, ыалдьан барбыттара. Ыарыһах кэргэнэ Ньукулай бу ыарахан кэми тулуйбатаҕа, ыран-дьүдэйэн тыҥатыгар оҕустаран олохтон туораабыта. Эбэбит барахсан икки оҕолоох тулаайах туран хаалбыта. Биһиги эбэбит бэйэтин харыстаммакка, үлэ кытаанаҕын үлэлээн, аччыктыыр диэн тугун этинэн-хаанынан билэн, олоххо дьулуурунан, күүстээх санаатынан кыайыыны уһансыбыта.

Сэрии кэнниттэн икки өттүттэн оҕолордоох, олох аһыытын-ньулуунун билбит ийэлээх аҕабыт олохторун холбуурга быһаарыммыттар. Аҕабыт Андреев Дмитрий Петрович, Лүүчүн олохтооҕо, төһө да ийэбититтэн лаппа аҕатын үрдүнэн бэйэтин кыанар, доруобай, сытыы-хотуу киһи эбитэ үһү. Холбоһоот оҕо бөҕөнү төрөппүттэр. Олох бытааннык да буоллар тупсан киирэн барбыт, дьиэ-уот туттубуттар, сүөһү-ас тэриммиттэр.

Сэрии кэнниттэн өр кэмҥэ фермаҕа дояркалаабыта. Сайынын оҕуруот сирин ирээт ылан көрөрө-харайара. Бэс көлүйэҕэ, Батыгырааҥҥа элбэх да иэннээх сиргэ саннынан уу таһан кутара, арыый улааппыт эмдэй-сэмдэй оҕолорун батыһыннара сылдьара, үрдүк үүнүүнү ыларга сыралаһара.

Биригэдьиир саамай имигэс уонна быстыбат өтүүнү киниэхэ эрэ эрэнэн элбэҕи сакаастыыра, биһигини төгүрүччү олордон эрэн сиэл тыыттарара. Маны сэргэ таҥалай ойуулаах ат сулардарын, көнтөһүн эмиэ хатара, туостан уу тэстибэт ыаҕастарын, чабычахтарын тигэрэ. Туох да үлэттэн чаҕыйбат буолара.

Сыралаах үлэтэ «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.» диэн мэтээлинэн бэлиэтэммитэ, «Ветеран тыла 1941-1945гг.», «Маршал С.С. Жуков 1896-1996гг.», «50 лет Победы» мэтээллэрдээх.  «Материнская Слава» II уонна III степеннээх орден кавалера.

Билигин кини олоҕун оҕолоро, элбэх ахсааннаах сиэннэрэ, хос сиэннэрэ салгыыллар, аатын ааттаталлар.

 

 

Автор: А.А.Наумова