Иванова Анна Николаевна (1921-1951 гг.)

Сэриигэ кылааттарын киллэрбиттэрэ дойдуларыгар тыылга үлэлии хаалбыт дьахталлар, оҕолор, кырдьаҕастар. Олор истэригэр баара мин хос эбэм Анна Николаевна Иванова. Миэхэ кини туһунан ийэм Черкашина Марфа Семеновна кэпсиирин сэргээн истээччим уонна суруйарга сананным.

Уруккута II–с Бэрт – Ууһун нэһилиэгин төрүт олохтоох Ивановтар аҕаларын ууһун ыалыгар 1921 сыллаахха Матырыас диэн ийэттэн уонна Ньукулай диэн аҕаттан иккис оҕонон Анна диэн кыыс төрөөбүтэ. 1930-32 сылларга Сыырдаах күөлүн тулатыгар олорор ыаллары холбооннор, «Кыһыл түмсүү”диэн артыал тэриллибит. Хос эбэм Анна Николаевна төрөппүттэриниин онно ходуһаларын, бааһыналарын холбоон киирбиттэр. Күөл соҕуруу өттүгэр Сыырдаах бөһүөлэгин тутуу саҕаламмыта.

Анна Орто Эбэ сэттэ кылаастаах оскуолатын ситиһиилээхтик бүтэрбитэ уонна колхозка кыладыапсыгынан үлэлээбитэ. Бу сүрдээх эппиэтинэстээх ыарахан үлэни кыыс кыһанан-мүһэнэн толорбута, колхозтаахтар махталларын ылбыта. Сэрии саҕаламмытыгар сүүрбэ эрэ саастаах кыыс намчы санныгар колхоһу салайыы уустук үлэтэ сүктэриллибитэ. Анна Николаевна сут-кураан уонна сэрии үөскэппит аһары ыарахан кэмнэригэр колхозтаахтарын кытта уопсай тыл булан, сүбэлэһэн, кинилэргэ тирэҕирэн, ситиһиилээхтик үлэлээбитэ. Сааскы ыһыы кэмнэригэр бааһына сиигин куоттарбакка, сиэмэни түһэрии былдьаһыктаах кэмнэригэр икки хараҕаны холбоон үлүмнэһэн үлэлииргэ уонна күһүҥҥү сиэмэ хомууругар Анна Николаевна колхозтаахтарын кытта сиргэ хонуктаан сылдьан үлэлэһэрэ. Сезоннай үлэлэр күргүөмнээн барар кэмнэригэр бииргэ сылдьан, биир иһиттэн аһаан уонна кинилэри кытта сүбэлэһэн үлэлиирэ үлэ оҥорон таһаарыытын үрдэппитэ. “Кыһыл түмсүү” колхозтаахтарын  олохторугар ас-үөл суоҕуттан аччыктааһын салҕанан барар кэмнэригэр Анна Николаевна байыаннай бириэмэ кытаанах сокуоннарыттан чаҕыйбакка, дьонун-сэргэтин өрүһүйэр инниттэн бииртэн биир дьаһаллары оҥороро. Ол курдук, 1942-43 сыллаах кыһын ыарахан балаһыанньа үөскээбитигэр колхоз бырабылыанньатын чилиэннэрин кытта сүбэлэһэн, 36,33 центнер сиэмэ атаҕын түҥэппитин иһин оройуон үөһээҥҥи тэрилтэлэрэ суоһурҕанар аҥардаах сэрэтэр ыйыыны оҥорбуттара. Итини таһынан, сааскы ыһыы сиэмэтиттэн ордорон ыһыы уонна от үлэлэрин кэмнэригэр ыарахан үлэҕэ сылдьар колхозтаахтарга түҥэтэн күүс-уох биэрэрэ, сүөһү өлөрөн эт түҥэтэрэ, кистээн арыы биэрэрэ. Маннык дьаһаллар оччолорго олус улахан суолталаахтара. Ити курдук, талааннаах эдэр салайааччы Анна Николаевна Иванова колхоз бырабылыанньатын чилиэннэриниин биир өйүнэн-санаанан уонна сүбэнэн үлэлээннэр, колхозтаахтарын, үлэни кыайбат нэһилиэнньэтин хоргутан өлөрбөккө этэҥҥэ туораппыта.

Анна Николаевна сэрии кэнниттэн Черкашин Гаврил Николаевич диэн улуус маҥнайгы тракториһыгар кэргэн тахсан, биир уол оҕоломмута. Ол – мин эһэм Семен Гаврильевич Черкашин, Сыырдаах бөһүөлэгин биир улахан дьиэ кэргэнин аҕата, эһэтэ.

Хомойуох иһин, хос эбэм өр барбатаҕа, сэрии ыар кэмнэрин содулуттан  кини доруобуйатын сүтэрбитэ. Ол да буоллар кылгас, чаҕылхай олоҕо, килбиэннээх үлэтэ сыаналанан, “1941-1945 с.с.Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэрии сылларыгар килбиэннээх үлэтин иһин мэтээлинэн бэлиэтэммитэ.

Хос эбэм хайдахтаах курдук хорсунун, үлэһитин мин сөҕөбүн уонна кини аатынан киэн туттабын! Күн бүгүн кини аатын ааттатар ыччат дьоннордоохпутуттан үөрэбин.

 

Автор: Т.Черкашина, ученица 11 класса.