Степанова Агафья Егоровна (1934 г.р.)

 

Мин хос эбээм Степанова Агафья Егоровна 1934 с. Чурапчы оройуонугар Уор5а нэьилиэгэр тереебутэ. Ийэтэ Дьячковская Агафья Егоровна, а5ата Дьячковский Егор Дмитриевич. Хос эбээм ийэтэ уон иккитэ о5оломмут. Онтон 4 эрэ буолан хаалбыттар: эдьиийдэрэ Александра, Екатерина, убайа Иван уонна мин хос эбээм Агафья. А5ата 1937 с. олбутун кэнниттэн, ийэтэ туорт о5олоох, икки хара5ынан кербет эьэлэринээн хаалбыт.

Сэрии кэмигэр оголор, дьахталлар, кырдьагастар бары колхуос улэтигэр улэлээбиттэр. Ол кэмнэ сут-кураан туран, аас-туор кэм сагаламмыт. От-мас, эрбэьин арааьын, суеьу тириитин, чоруоччаны, овсянка, суойа диэн куьаган амтаннаах бурдук аьылыктаммыттар, хоргуйуу диэн тугун билбиттэр.

1942с. бэс ыйыгар Ньылбакы Чараннаа5ар сайылыкка олорон, эбээбит убайынаан Ынахсыт алааьыттан халдьыа харбыыла отун хомуйан дьиэлэригэр тиийбиттэрэ, сэриигэ дьону атааран аймалган беге буола турар эбит. Ол хомуурга эбээбит а5атын 20 саастаах быраата  Дьячковскай Гаврил Дмитриевич барбыт. Сэриигэ барааччылары атааран баран, дьиэлэригэр тиийэн, дезертир Сима Сергееви елербуттэр диэн билбиттэр. Елеруехсуту бары кердеебуттэр уьу.

Ол сыл куьунугэр ийэтэ убайынаан биир ынахтарын иитээри, ынахтарын о5ус курдук сыар5а5а келуйэн баран, таьа5астарын тиэнэн, суеьу керееччулэри кытары Уус Майа5а от сии бараллар. Эбэм эдьиийдэринээн уонна икки хара5ынан кербет эьэлэринээн Ынахсыт алааьыгар кыстаабыттар. Ол кыьын эьэлэрэ елбутун эдьиийдэрэ Елексеес бэйэтэ иинин хаьан кистээбит. Ол кэннэ хос эбээбин Уор5а5а о5о иитэр дьиэтигэр биэрбиттэр. Саас буолан, ийэтэ, убайа Уус Майаттан кэлэллэр, эбээбин о5о дьиэтиттэн ылаллар. Ынахтара тереебут эбит. Ньирэйдэрин сыар5а5а тиэйэн а5албыттар. Уеруу беге буолбуттар.

Дьячковскай Баьылай-Бассабыык икки сохсону хос эбэбэр уонна убайбар туруоран биэрбит, хайдах керерге, абырахтыырга уерэппит. Кун аайы сохсолорун кереллер эбит, куобах беге сиэбиттэр, онноогор куруппааскыны кытары туталлар уьу. Ийэлэрэ колхуоска улэлээн оголорун ииппит. Ону таьынан,  куобах, ынах этин о5уска тиэйэн, дьону кытта аргыстаьан, куоракка баран атыылаан, танас-сап, чэй, килиэп ылан кэлэр эбит. Ессе дьонно куобах тириитин имитэн, суор5ан тигэр эбит.

Аармыйа5а анаан оголор, дьахталлар сылаас танас, куобах тириититтэн утулук тигэллэр уьу. Хос эбээм эдьиийэ Елексеес онно биригэдьиир эбит. Учугэй улэтин иьин «Сталин» мэтээлинэн на5араадаламмыт.

1945с хос эбэм Уор5а5а интернакка олорон уерэммит. Интернат о5олоро буолан саьаан туруораллар, тимир хомуйаллар, отоннуулар, кирпииччэ5э улэлииллэр эбит. Оскуола5а икки сыл уерэммит, биир ыалтан икки о5ону ылбат буолан уьус кылааска уерэммэтэх. Убайа Уйбаан уерэнэ барар. Онтон ыла хамнаьа суох

 

 

 

 

 

холкуос улэьитэ буолбут, борооскулары кербут, бааьына5а хаар тохтотуутугар, балбаах таьыытыгар, былах хомуйуутугар, о5ус сиэтэн улэлээбит. 16 сааьыттан ыанньыксыттаабыт, былаанын барытын толорор эбит.

1954 с Хадаарга олорор Степанов Петр Лукичка кэргэн  тахсар. Хадаарга кэлэн ыанньыксыттыыр. 1955с бастакытын Бочуот дуоскатыгар тахсан, биир дьааьык ынах арыытынан на5араадаланар. Былаан туолла5ына 5-10 солк. на5араадаланар. Ол кэмнэ ынахтары куннэ туертэ ыыллар эбит. 1956с сайын куннэ биэстэ ыата сылдьыбыттар. ынах тириитин имитэн этэрбэс тиктэллэр уьу бэйэлэригэр. Куьунну силбиккэ, уьун ардахха титиик тэстэн, тобугар дылы бадараанна атах сыгынньах сылдьан ынах ыыллар уьу.

1965с. Чурапчыга кеьен кэлэллэр. Онно райпога, милиция5а техулэьитинэн улэлээбит. 1984с. пенсия5а тахсар. Элбэх сыл сыралаах улэтин иьин массыына фондатын аныыллар. 1988с. «Москвич» массыына ылаллар.

Биэс о5олоох, уон туерт сиэннээх, хос сиэннэрдээх.

2018 сыл тохсунньу 31 кунугэр елбутэ.

 

 

Автор: А.Сергеева, ученица 5 класса.