Григорьева Евдокия Ивановна 1900 -1997

Евдокия Ивановна (Огдо) 1900 сыллаахха Наахара нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Кыра эрдэҕинэ, оҕото суох Килбэй диэн тастыҥ уруулара оҕонньорго ииттэрэ биэрбиттэр. Бу ыалга кэлэн, дьиэ ис-тас үлэтигэр барытыгар сылдьара. Ол да иһин, кыра эрдэҕиттэн үлэ ыараханын, кыһалҕа кытаанаҕын билэн улааппыта. Оҕолортон итээмээри, үчүгэй таҥас кэтэр баҕаттан, иистэнэ үөрэммитэ. Ону даҕаны бэйэтигэр кистээн тиктэрэ үһү. Биирдэ, иистэнэ олорорун көрөн, иитиэх аҕата «үлэлээбэккэ туһата суоҕу тутан олордо!» диэт, тигэ олорбут ииһин уокка бырахпыт. Онтон ыла өр кэмҥэ иистэммэтэх.

Огдо холкуос тэриллибитигэр бараан көрбүт, онтон сүөһү араас үлэтигэр үйэтин сааһын тухары үлэлээбит. Кэлин сопхуос ферматыгар бочуоттаах сынньалаҥҥа барыар диэри сүөһү көрбүт.

Григорьев Егор Ефремовичка кэргэн тахсан уон алтата оҕоломмутуттан үһэ эрэ хаалбыт. Сэрии кэмигэр  ыалдьан, хоргуйан өлбүттэр. Υс оҕотуттан 18 сиэннээх.

Евдокия Ивановна сэрии буоларыгар 40 саастаах сиппит-хоппут, ыал дьахтар эбит. Сайынын — окко, кыһынын — хотоҥҥо, сааһын — бурдук ыһыытыгар үлэлээбит. Харса суох хоһуун, кыахтаах, доруобай буолан үлэ кытаанаҕар, эр дьон оннугар сылдьара.  Саастыылаахтара кэпсииллэринэн, от охсуутугар, атын дьахталлартан, инники сылдьара үһү.

Ити кэмӊэ кыракый оҕолорун быраҕан үлэ үгэнигэр түһэрэ. Хараллыбакка сыппыт оҕолор ыалдьан, аччыктаан өлбүттэр. Кыра уолун, Баһылайы, окко илдьэ баран бугул анныгар сытыарара үһү. Быыс буллаҕына сүүрэн кэлэн аһатар эбит, ол иһин  тыыннаах хааллаҕа.

Огдо эмээхсин сэрии кэмигэр тыылга үчүгэй үлэтин иһин 1945 сыл бэс ыйын 6 күнүнээҕи  ССРС Υрдүкү Сэбиэтин ыйааҕынан «Аҕа дойду Улуу сэриитин кэмигэр Килбиэннээх үлэтин иһин» Сталин төбөлөөх мэтээлинэн наҕараадаламмыт. Онтон 1995 сыллаахха, Кыайыы 50 сылынан  «Тыыл ветерана»   бэлиэ ылбыт. Уопсайынан, үтүө үлэтин иһин элбэх наҕараадалардаах, Махтал суруктардаах.

Сүөһүлээх – астаах дьоҥҥо туос иһит – ынах ыыр ыаҕайа, чабычах, быдараах (мэһэмээн), тууйас элбэхтэ тигиллэрэ. Ол да иһин буолуо, урукку дьахталлар, кыргыттар — бары иһит тигэринэн дьарыктаналлара.  Огдо эмиэ тигэр буолбута. Кэлин тимир, муос иһит дэлэйэн, туостан дьэдьэнниир ыаҕайалары, мал угар иһиттэри тигэрэ. Онтулара барыта араас оһуордаах, мандардаах. Былыргылыы сиэринэн, кыыһыгар, кийииттэригэр, кыыс сиэннэригэр ыал буолан эргэ баралларыгар туос ыаҕайаҕа толору саҥыйахтаах алаадьы симэн кэһиилээн ыытар үгэстээҕэ. Кини биэрбит ыаҕайалара дьиэ кэргэн кэриэс маллара буолан тураллар.

Огдо өбүгэ саҕаттан бэриллэн, харыстанан кэлбити үйэтитэн, утуму салҕаан, билэрин тарҕатан, көрдөрөн бу аныгы үйэҕэ тиэрдэн илдьэ кэллэҕэ. Кини тикпит ыаҕайалара республиканскай быыстапкаҕа кыттыбыттара. Маннааҕы картиннай галерея музейыгар биир ыаҕайата баар. «Раритеты Вилючанского наслега» диэн урукку оӊоһуктар быыстапкаларыгар Евдокия Ивановна ыаҕайалара дьон биһирэбилин ылыан ылбыта.

Кырдьар сааһыгар, кыыһын Галина Егоровна оҕолорун көрөн-харайан, көмөлөһөн олорбута. Огдо  барахсан хойуккуга диэри иистэнэрэ. Ыаҕайа тигиитин кийиитигэр (Мария Ивановнаҕа), кыыһыгар Галинаҕа үөрэппитэ. Ону таһынан этэрбэс, куобах бэргэһэтэ, үтүлүктэр, саҕынньах уо.д.а. сиэннэригэр тигэрэ.

Огдо 1997 сыл кыһыныгар, уһун ыарыы кэнниттэн, 96 сааһыгар өлбүтэ.

Автор: В.Гуринов, ученик 11 класса.