Гаврильев Дмитрий Дмитриевич

Улуу Кыайыы саллаата-мин аҕам этэ.

Бу Улуу сэрии кыайыыта улахан эрэйинэн кэлбитэ. Тыылга хаалааччылар сор-муҥ бөҕөнү көрөн, күүстээх үлэлэринэн, тулуурдарынан Кыайыыны уһансыбыттара. Кинилэр аччыктаан да туран тиэрдиллибит былааны толорор туһугар эт сэниэлэрэ эстэрэ, өлөллөрө сүтэллэрэ муҥура суоҕа. Маннык кытаанах, киһи эрэ барыта тулуйбат эрииргэ-мускуурга тыыннаах хаалбыттар улахан дьоллоро этэ.
Тыйыс усулуобуйалаах Сахабыт сиригэр тыылга Улуу Кыайыыны уһансыбыт киһиннэн, кини тыыннаах туоһутунан, мин Аҕам, Гаврильев Дмитрий Дмитриевич буолар. Кини 1926 с. киһи аймах дьылҕатыгар ыар содуллаах “Ыспаанка” сылыгар төрөөбүт. Сэрии кэмигэр аҕам саҥардыы кыанар-хотунар буолан эрэр уол эбит. Ханнык да үлэттэн иҥнибэт-толлубат, толоругас, кадровый булчут, ордук сылгыга-сүөһүгэ дууһата чугаһа үһү. Онон да буолуо, олоҕун сылгы иитиитигэр оҕо сааһыттан анаабыта. Оттон Ийэм, Алексеева Мария Гаврильевна (1932-1989 сс.) үлэ бэтэрээнэ. Кини иистэнэр талааннаах буолан сэрии кытаанах бириэмэтигэр уонна кэлин чугас дьонун абыраабыта элбэх. Кыһыл оҕоҕо анаан аттаран тикпит бэргэһэтэ, оҥорбут туос ыаҕыйата, иистэрэ билиҥҥэ диэри бааллар. Мин өйдүүрбүнэн дьонум иккиэн бииргэ булка сылдьаллара.

Аҕам бастакы улахан өйдөбүлэ – 1945с. Өлуөхүмэҕэ түөртүү атынан таһаҕас тиэйиитигэр 82 хонон кэлэллэрэ. Иккиһэ – Бүлүү II-с Күүлэт үрэҕэр 83 сылгыны аһаппыта. Бу кэмҥэ кини сокуоннай сааһын ситэ илик этэ. Онтон кэлин Алын Бүлүүгэ бэдэрээт кэтэҕэн ыйга түөртэ икки буолан айанныыллар эбит уонна Ньурбаттан Өҥөлдьөҕө эмиэ таһаҕас таһар. Ол курдук аҕам атынан сылдьан үлэлиир эбит.
Сокуоннай сааһын ситиэҕиттэн «Кыһыл сулус» чилиэниттэн саҕалаан Ст.Васильев аатынан “Чуукаар” совхозтар солбуллубат сылгыһыта. Колхуоска – сопхуоска сылгы иитиитигэр мэлдьи бастакы миэстэлээх. Сылгыһыт ат сүүрдүүтэ суох сатаммат. Ол курдук ыһыахтарга куруук ат сүүрдэрэ уонна иккис миэстэ ылара. Онон спорт бу көрүҥүнэн идэтин быһыытынан даҕаны дьарыктанар этэ. Сэрии саҕана Аччахааҥҥа, Көмүйэҕэ сайын окко иитиллибит аҕатын кытары сылдьан 1 га сири охсор эбит.

Аҕам барахсан Улуу Сэрии кытаанах тыылын эрэллээх саллаата буоларын 1947 сыллаахха бэриллибит Сталин төбөлөөх мэтээлэ туоһулуур.
Олорбут олоҕун, үлэлээбит үлэтин сыаналаан аҕабар Өҥөлдьө дьаһалтата уонна олохтоохторо нэһилиэк бочуоттаах гражданинын аатын иҥэрбиттэринэн киэҥ туттабын. Кини билигин 93 сааһыгар сылдьар.

Аҕабынан сирэйдэнэн Саха Сирин бука бары тыылга үлэлээбит Аҕа көлүөнэ дьонун Улуу Кыайыы 75 сыллаах үбүлүөйүнэн эҕэрдэлиибин уонна доруобай буолалларыгар баҕарабын, эдэр ыччат, оҕолор кинилэри убаастааҥ уонна харыстааҥ.

Аҕабар:
“Эн коммунистическай партия салайан олорор кэмигэр төрөөн колхуос, сопхуос үлэтигэр төрөөбут түөлбэбититтэн харыс да халбарыйбакка, илиигин араарбакка үлэлээбитиҥ. Ол күнтэн ылата олох араас күчүмэҕэйдэрин, уларыйыыларын, сэрии ыар сылларын, олоҕу чөлүгэр түһэриини, уларыта тутууну, мэҥэ бырайыактар олоххо киллэриилэрин эккинэн-хааҥҥынан, сүрэххинэн-дууһаҕынан ылынан, төрөөбүт нэһилиэгиҥ, оройуонуҥ сайдыытыгар бэйэҥ кылааккын киллэрбиккинэн киэн туттабын. Эн олорбут килбиэнниэх олоххун үүнэр көлүөнэҕэ холобур оҥостон кэпсиибин.” -диэн кэпсээнин түмүктүүр Ньурбаҕа олорор кыра кыыһа Светлана Гаврильева.
Бэчээккэ бэлэмнээтэ Валентина Сартаева-Васильева – Саха сиринээҕи эригийиэн “үрүҥ көмүс” доброволецтарын «Дууһабытынан эдэрбит» киинин салайааччыта.

 

Автор: А.Павлова, 8 а кылаас үөрэнээччитэ.