Филиппова Анастасия Петровна

Филиппова Анастасия Петровна (1929 сс.)

Анастасия Петровна Филиппова ыам ыйын 18 кунугэр 1929 с. Чурапчы улууһугар Түөйэ учаастагар күн сирин көрбүтэ. Бииргэ төрөөбүт үс кыыстан ортолоро. Ийэлэрэ Елена Павловна Монастырева кини үс саастааҕар, балта биир саастааҕар бу олохтон баран аҥардас аҕаларыгар хаалбыттара. Оччолорго ийэлэрин балта Татьяна Павловна кэргэнинээн Илья Даниловичтыын көмөлөһөн уонна аҕалара Бүөтүр Ньукулаайабыс сытыары , сымнаҕас майгылаах, бүгүрү үлэһит, сүрдээх мындыр, уус буолан ол аас-туор кэмнэри этэҥҥэ аһарбыттара. 1942 сыллаахха Чурапчы көһүүгэ барыытыгар ийэбит сэттэ кылаастаах оскуола төрдүс кылааһын бүтэрбитэ. Балта 7 сааһыгар ыалдьан бу олохтон барбыта. Иннньэ гынан көһүүгэ аҕатынаан иккиэн барбыттара. Онтон көһүүттэн этэҥҥэ эргиллэн кэлэн аҕатынаан эдьиийигэр Амма Аба5атыгар көспүттэрэ. Оччолорго эдьиийэ Вера учууталлыыра. Онно тиийэн үөрэҕин ситэрэн сэттис кылааьы бүтэрэр уонна учуутал буолар баҕалаах Чурапчыга төннөн кэлэн педучилищаҕа киирэр. Иккис куурсу этэҥҥэ бүтэрэн баран, хомойуох иһин, доруобуйата мөлтөөн тохтуурга күһэллибитэ.

Оччолорго Чурапчы хоту өттүн үс оройуону холбоон Алексеевскай производственнай управление тэриллибитэ. Ол кэмҥэ аҕабыт, Хайахсыттан төрүттээх, Михаил Петрович Филиппов Амма5а Ленин аатынан бөдөҥсүйбүт колхозка, босхоломмут комсомол секретарынан талыллыбыта. Ийэлээх аҕабыт онно көрсөн олохторун холбуурга сананан ыал буолан сүрдээх үчүгэй улахан сыбаайба оҥороллор. Онтон 1965 сыллаахха Чурапчы улууһун Хоптоҕо нэһилиэгэр көһөн кэлэн олохсуйбуттара. Утуу субуу үс оҕолонон (Икки кыыс, биир уол) дьиэ-уот тэринэн, үлэлээн-хамсаан барбыттара. Кэлин ийэбит эдьиийин Биэрэ сиэнин, икки саастаах уолу төрдүс оҕонон иитэ ылбыттара. Ону таһынан эдьиийэ ыарахан ыарыыттан эдэр сааһыгар бу олохтон баран, кинилэр биэс оҕолорун тэҥҥэ көрөн-истэн, атахтарыгар туралларыгар күүс- көмө буолбуттара. Онон то5ус оҕолоох улахан дьиэ-кэргэн буолан билигин элбэх сиэн, хос сиэн махталын, тапталын ылан, истиҥ сыһыаннарыгар куустаран олорор дьоллоохтор…

Ол курдук ийэбит Хоптоҕоҕо кэлиэхтэриттэн медпуунтан саҕалаан Дириҥнээҕи участковай балыыһаҕа дезинфекторынан, эпидемиолог көмөлөһөөччүтүнэн, харах сиэстэрэтинэн онтон старшай медсиэстэрэнэн улэлээн 1980 сыллаахха пенсияҕа тахсыбыта. Онтон тута уурайан бэйэтин ис баҕа санаатын толорон хороҕор муостааҕы ииттэн, сүөһүлэнэн-астанан, дьиэни-уоту көрөн, кэргэнигэр, оҕолоругар күүс-көмө буолан олорбута. Ол кэмнэргэ тэлгэһэбит иһэ тобуус толору ынах-сүөһү, сылгы, сибиинньэ, ыт, куоска барыта баара. Аҕабыт салайар үлэҕэ сылдьара. Ийэбит онно күүстээх, эрэллээх тыыл буолан кини үлэтэ-хамнаһа тахсыылаах буолбута саарбаҕа суох. Аҕабыт куруутун махтанара, наһаа дьоллоохпун маннык кэргэннээхпиттэн диирэ. Ол курдук кинилэр Кыһыл көмүс сыбаайбаларын бэлиэтээн 60-с сылларыгар чугаһаан баран быйыл сайын аҕабыт бу күн сириттэн барбыта.

Ийэбит анардас аҕатыгар иитиллибит буолан олох кыра эрдэҕиттэн бэйэтин иннин көрүнэ, кимиэхэ да атаҕастаппакка, сүрдээх көҥүллүк, ылсыбыт ыра санаатын хайаан да ситиһэ улааппыта. Кини эдэр эрдэҕиттэн олоҕун устата барытыгар олус көхтөөх буолан, олорон да баран, нэһилиэк, улуус общественнай олоҕор көхтөөхтүк кыттан 95 сааһыгар тиийэ туора турбакка кэллэ. Ол курдук, улэлээбит тэрилтэтигэр участковай балыыһа тэриллиэҕиттэн алта сыл профком бэрэссэдээтэлинэн, пенсияҕа тахсыар диэри комитет чилиэнинэн улэлээбитэ. Нэһилиэккэ дьахтар кэмитиэтин бэрэссэдээтэлинэн, чилиэнинэн, оскуолаҕа төрөппүт кэмитиэтин, ыарахан иитиилээх оҕолор хосторун бэрэссэдээтэлинэн, түөлбэ салайааччытынан, кэлин кырдьаҕастар сэбиэттэрин, нэһилиэк сүбэтин чилиэннэринэн этэ. Эдэр эрдэҕиттэн дуобатынан сөбүлээн дьарыктанан түөлбэтин, нэһилиэгин чиэһин элбэхтэ ситиһиилээхтик көмүскээбитэ. Олох кэлин сааһыран да баран иккитэ комплекснай спартакиадаҕа нэһилиэгин аатыттан ситиһиилээхтик дуобаттаан инники күөҥҥэ тахсары ситиспиттэрэ. Саамай бутэһигин 2008 сыллаахха Афанасий Кирикович юбилейыгар аналллаах күрэххэ соҕуруу түөрт нэһилиэк холбоһуктаах хамаандаларыгар киирэн дуобакка бастаан үөрүү үктэллэммиттэрэ. 2011 сыл ытык саастаахтар сана дьылларыгар Хоптоҕо нэһилиэгин аатыттан Аммосов Афанасий Дмитриевичтыын дуэттаан номинацияҕа тиксибиттэрэ эмиэ биир үөрүү. Эдэр эрдэҕиттэн уус-уран самодеятельность биир саамай көхтөөх кыттаачыта, сыана бэтэрээнэ. Ону таһынан Дириҥнээҕи «Күбэй» бэтэрээннэр хордарыгар (салайааччылара Попова Фекла Николаевна, Аммосова Наталья Петровна) 15 сыл устата ырыа кэрэ эйгэтигэр ылларан, араас курэхтэргэ кыттан, элбэх сирдэринэн сылдьан ыллаабыт-туойбут кэмнэрин нааһа күндүтүк саныыр. Кэлин Одьулууннааҕы «Иэйиэхсит» уран-уус тарбахтаахтар түмсүүлэрин салайааччыта, дьүөгэтэ Григорьева Анна Николаевна ыҥыран дьикти талааннах дьону кытта алтыһан, сүрдээ5ин сэргэхсийэн, олоҕум өссө киэркэйдэ диэн астына кэпсиир, ис сүрэҕиттэн махтана ахтар. Бу түмсүү уран-уус тарбахтаахтары эрэ буолбакка сахалыы аһы эмиэ дьоҥҥо-сэргэҕэ сырдаталлара, тарҕаталлара киһини кэрэхсэтэр, сэҥээрдэр. Тоҕо диэтэххэ биһиги ийэбит бу түмсүүгэ чуолаан саха аһын-үөлүн астаан амсатар, тарҕатар уонна саха таҥаһын-сабын, кэрэ бэйэлээх киэргэллэрин, бэйэтэ тикпэт да буоллар, таҥнан-симэнэн дьоҥҥо-сэргэҕэ көрдөрөн, сэҥээрдэр баҕата бу түмсүүгэ тиксиһиннэрбитэ. Ол курдук кини билигин даҕаны аһын астыы, сахалыы олус минньигэс быыппаҕын оҥоро, биһигини күндүлүү сылдьарыттан наһаа үөрэбит.

Ийэбит куруутун этэр: « Киһи кыраһыабайдык кырдьыахтаах, ол аата тас мөссүөҥҥүнэн диэн буолбатах – чөл өйгүнэн, үтүө сырдык санааҕынан, олоххо тапталынан…» Ол туһуттан бу ытык сааһыгар салҕыбакка күн аайы араас хамсаныылары оҥороро, мобильнай телефону сатаан туттарга, вотсап өҥөтүнэн туһанарга үөрэнэн араас дойдуга, республикаҕа, улууска, нэһилиэгэр туох буола турарын, солуннары истэн, оҕолорун, сиэннэрин, дьүөгэлэрин кытта кэпсэтэ, суруйса сылдьара киһини эрэ сөхтөрөр. Аны телефонугар сиэннэрэ дуобаттыыр сыһыарыыны туттарга үөрэппиттэрэ биир туһалаах дьарык буолан үөрдэр . Кини онно гроссмейстердары эрэ кытта оонньуур, саамай сөбүлээн туттар сыһыарыыта. Ону таһынан өссө биир киһи сөҕөрө – вотсап нөҥүө эдэр дьүөгэлэрэ, балта Лиза ырыа тылын ыыталларын нойосуус үөрэтэн баран ыллыырын. Ол аата мэйиитин дьарыктыыр. Оннук гынан аҕыс ырыаны үөрэтэн ыллыы сылдьар. Аны вотсаабынан эт илиитинэн бэйэтэ суруйсан илиилэрин, тарбахтарын дьарыктыыра эмиэ сөҕүмэр. Хас сыл аайы билиҥҥэ дылы Кыайыы күнүгэр, көһөрүллүү кэриэстэбил күнүгэр, Ытык саастаахтар күннэригэр хайаан да баран кыттыыны ылар, эдэр ыччаттарга олорбут олоҕун, ааспыт кэм туһунан кэпсиир, бэйэтин сүбэтин-аматын этэр. Ити курдук киһи хайдах кыраһыабайдык кырдьыан сөбүн бэйэтин холобурунан көрдөрө сылдьара олус кэрэхсэбиллээх.

Бу сайын Россия биллиилээх ырыаһыта Митя Фомин Чурапчыга ыалдьыттыы кэлэ сылдьан уһун үйэлээхтэри сырдатар, үйэтитэр сыаллаах «На все сто» диэн авторскай программатыгар ийэбитин ааттаан-суоллаан кэлэн устан, кэпсэтэн, сөҕөн-махтайан барбыта эмиэ биир умнуллубат түгэн буолбута.

Ийэбит билигин төһө да 95 сааһын аастар олоххо көхтөөх, саҥаҕа, солуҥҥа, сайдыыга кэрэхсиир, сэҥээрэр сыһыанын уларыппакка этэҥҥэ сылдьарыттан биһиги, оҕолоро, сиэннэрэ, хос сиэннэрэ наһаа астынабыт, сөҕөбүт, ытыктыыбыт, киэн туттабыт… Ити курдук куруутун кэрэни кэрэхсээн , сырдык санаанан олордоххо уһун үйэлэниэххэ сөп дии саныыбыт.

НА5АРААДАЛАРА:

Коммунистическай улэ ударнига, 1974 с.
Ветеран труда, 1982с.
Дириннээ5и участковай балыыьа бочуотун кинигэтигэр киирии, 1988с.
Медаль «За доблестный труд в ВОВ 1941-1945гг.», 1996с.
«Ветеран сцены» бэлиэ.
«Почетный ветеран Республики Саха (Якутия)», 2013с.
А5а дойду сэриитин убулуейдээх мэтээллэринэн, элбэх махтал суруктарынан, бочуотунай грамоталарынан, сертификаттарынан, бэлиэлэринэн на5араадаламмыта.
Саха республикатын доруобуйа харыстабылын бочуоттаах ветерана
Бочуоттаах бэлиэ «За вклад в развитие народного художественного творчества РС(Я)»
Бочуоттаах бэлиэ « За заслуги перед районом lll степени»
Хопто5о нэьилиэгин бочуоттаах олохтоо5о