Филиппов Михаил Петрович

Биһиги күндү киһибит, тапталлаах аҕабыт, эһээбит, хос эһээбит, Чурапчы улууһун уонна Хоптоҕо нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо, комсомольскай, советскай партийнай үлэ, тыыл ветерана, хоту көһөрүллүү кыттыылааҕа, КПРФ бэриниилээх чилиэнэ, Саха республикатын тыатын хаһаайыстыбатын бочуоттаах ветерана, персональнай пенсионер Михаил Петрович Филиппов 89 ытык сааһыгар бу Орто дойдуттан барбыта.

Кини олорон ааспыт олоҕун эргитэн көрдөххө, чахчы даҕаны, киһи холобур оҥостор, киэн туттар, астынар, сөҕөр, ытыктыыр дьоһун, үтүө, сырдык олоҕу олорон ааста.

Аҕабыт 1934 с. олунньу 5 кунугэр Хайахсыт нэһилиэгэр «Соппуруон алааһыгар» колхозтаах ыалга төрөөбүтэ. Ийэтэ, а5ата төрүт уус Хайахсыттар этэ, ол курдук а5ата — Петр Лукич Филиппов – Бүөссэ Уус диэн аатынан биллибит сүрдээх мындыр мас ууһа, ийэтэ – Февронья Иванова диэн сымна5ас майгылаах, ыраас туттунуулаах, сатабыллаах хаьаайка эбитэ уьу. Бииргэ төрөөбүт бэһиэлэрэ. Ийэлэрэ эрдэ олохтон баран а5алара оҕолорун аймахтарын көмөлөрүнэн иитэн улаатыннарбыта.

1942 сыллаахха а5ыс эрэ саастааҕар Чурапчы колхозтарын хоту көһөрүү буолбута. Аҕалара «Түмсүү» колхоьу кытта түөрт оҕотун илдьэ Эдьигээннэ Натаара5а көһүүгэ барарга күһэллибиттэрэ. Онон кыра сааһыттан олох ыарахаттарын этинэн-хаанынан билбитэ. Үөрэнэр кэмнэригэр бэйэтин кыанар буолан дэгиттэр спортсмен этэ: велосипедынан курэххэ, хайыһарга, сүүрүүгэ, уу харбааһыныгар мэлдьи миэстэлэһэр буолара.

Оскуоланы бутэрэн баран куоракка киирэн «Якутстрой» 4-с нүөмэрдээх СМУ-тугар буор хаһааччынан киирэн улэтин са5алаабыта. Араас нуучча, саха үлэһит уолаттарын кытары бииргэ алтыһан 1955-56 сыллардаахха үлэлээбитэ.

1957 сылга Дьокуускайдаа5ы 11 нүөмэрдээх механизация училищетыгар үөрэнэ киирбитэ. Үөрэҕин ситиһиилээхтик бүтэрэн оччотооҕу Чурапчытаа5ы МТС директора Борисов Георгий Митрофанович ыҥырыытынан доҕотторун кытта алтыа буолан Чурапчыга үлэлии тахсыбыттара. Күүрээннээх үлэҕэ ылсан үлэлээн-хамсаан барбыттара. Оччолорго Чурапчыга Д.П.Коркин саҥа кэлэн тренердээн эрэр кэмэ этэ. Онон МТС уолаттара бука бары тустуу секциятыгар сылдьаллара, нэьилиэк общественнай оло5ор көхтөөхтүк кытталлара, чөл олоҕу, спорду өрө туталлара.

Ол кэмҥэ салайар дьоҕурдаах эдэр киһи комсомольскай үлэ5э тардыллан барбыта. Оччолорго Чурапчы оройуонун хоту өттүн барытын хабар, «ССКП ХХ11» съеһин аатынан колхоз комсомолун кэмитиэтин босхоломмут иккис секретарынан талыллан улэлээбитэ. Сотору кэминэн үс оройуону холбоон Алексеевскай производственнай управление тэриллибитэ. Онон Амма5а Ленин аатынан бөдөҥсүйбүт колхозка, босхоломмут комсомол секретарынан талыллыбыта. Сүрдээ5ин өрө көтөҕүллэн, санаата кэлэн үлэлээбитэ, эт атаҕынан сылдьан нэһилиэктэри барытын кэрийэн ыччаты түмүүгэ үлэ бө5өнү ыытара.

Манна улэлии сылдьан оло5ун аргыһын Анастасия Петровнаны көрсөн, ыал буолан, улахан уруу тэрийэн дьонун-сэргэтин үөрпүтэ.

Сотору кэминэн управление үрэллэн, оройуоннар урукку чөллөрүгэр түһэриллэн дойдутугар Эрилик Эристиин аатынан колхозка комсомол сэкэритээринэн ананан, эдэр ыаллар Хоптоҕоҕо көһөн кэлбиттэрэ. Онтон салгыы массыына трактор ремоннуур мастерскойга сэбиэдиссэйинэн анаммыта. 1971 сыллаахха совхоз салалтата кинини куоракка үс сыллаах салайар кадрдары бэлэмниир оскуола5а үөрэттэрэ ыыппыта. 1974 сыллаахха үөрэҕин ситиһиилээхтик бүтэрэн кэлэн, Эрилик Эристиин аатынан совхоз киин отделениятыгар, Хопто5о5о управляющайынан ананар. 1975 сыллаахтан нэһилиэк сэбиэтин бэрэссэдээтэлинэн талыллан улэлиир. Ол курдук тохтоло суох үс нэһилиэккэ, Хоптоҕоҕо, Хайахсыкка, Чакырга, уон биэс сыл устата сэбиэт бэрэссэдээтэлинэн олус таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. 1997 сыллаахха персональнай пенсияҕа тахсан үлэлээн бүтэн, иһигэр иитиэхтээн илдьэ сылдьыбыт төрүттэрин үтүө дьарыктарын сөргөхсүтэн, маһынан уһанар буолбута. Онон чугас дьонугар, о5олоругар, сиэннэригэр, аймахтарыгар, атастарыгар-до5отторугар өйдүү-саныы сылдьалларыгар бэйэтин оноһуктарын хаалларан, ба5а санаатын толорбутуттан улаханнык дуоһуйар этэ. Ол кэмнэргэ сүөһү ииттэн, сайынын оттоон-мастаан тыа ыалын сиэринэн ньир-бааччы олорбуттара. Кэлин саас ылан Чурапчыга көһөн киирэн олоҕун тиһэх күнүгэр диэри оҕолорун, сиэннэрин ортотугар, үчүгэй көрүүгэ-истиигэ холкутук, нуһараҥнык олорбута.

Михаил Петрович 1971 сылтан ССКП, кэлин салгыы РФ компартиятын халбаҥнаабат чилиэнэ. Бу партияҕа олоҕун тиһэх күнүгэр дылы бэриниилээх, тулхадыйбат бигэ санаалаах этэ.

Ити курдук олоҕун тухары араас үлэлэргэ үлэлээн, дойдум, норуотум туһа диэн үтүө, сырдык санаанан салайтаран олорбутун туоһута сүрдээх элбэх наҕараадалара, дьонун-сэргэтин махтала, таптала буолар… Кэлин аҕабыт бэйэтэ суруйан хаалларбыт ахтыытыгар – «Олохпун эргитэ санаан көрдөхпүнэ, биир киһи холугар дьонум-сэргэм туһугар үлэ бөҕөтүн үлэлээн, араас үтүө дьону кытта алтыһан о5олорбор, сиэннэрбэр холобур буолар оло5у олорон, бу ытык сааспар кэлбит эбиппин, онон олохпор биир да сүрүн түгэни уларытыам суоҕа этэ…» — диэн астына ахтара уонна өйөһөн-өйдөһөн бииргэ улэлээбит, алтыһан ааспыт күндүтүк саныыр үөлээннээхтэригэр, атастарыгар-доҕотторугар, аймахтарыгар, кэргэнигэр, оҕолоругар, сиэннэригэр бар5а махталын аныырын этэрэ…

Аҕабыт ийэбитинээн биһигини, түөрт оҕолорун уонна ийэбит бырааттарын, балыстарын, кинилэр оҕолорун атахпытыгар туруоран, үөрэттэрэн, ыал-дьон оҥортоон, барыбытыгар холобур буолар олоҕу көрдөрөн барбытыгар тапталбыт, махталбыт муҥура суох… Бука бары оҕолоро, сиэннэрэ, хос сиэннэрэ, кэнэҕэс кэлэр ыччаттара кини сырдык аатын үйэлэр тухары өйбүтүгэр-сүрэхпитигэр тутуохпут, истиҥ-иһирэх тылларынан ахта-саныы, киэн тутта, холобур оҥосто, махтана сылдьыахпыт…

НА5АРААДАЛАРА:

«1941-1945 сс. А5а дойдуну кемускуур Улуу сэриигэ килбиэннээх улэтин иьин» — мэтээл.
11-с пятилетка тумугунэн «Туйгун улэтин иьин» мэтээл.
«Ветеран труда» мэтээл.
«За трудовое отличие» мэтээл.
«90 лет Великой Октябрьской Социалистической революции» мэтээл.
А5а дойду сэриитин, Октябрьскай революция юбилейнай мэтээллэрэ
«Социалистическай куоталаьыы кыайыылаа5а» бэлиэ.
«За заслуги в развитии вольной борьбы в Республике Саха (Якутия)»
«Ударник коммунистического труда» бэлиэ.
Элбэх бочуотунай грамоталар, махтал суруктар.
Салайар улэ5э комсомол сэкэрэтээриттэн са5алаан 27 сыл улэлээбититтэн 15 сыл нэьилиэк сэбиэтин бэрэссэдээтэлинэн улэлээн республиканскай суолталаах персональнай пенсионер, государственнай сулууспалаах.
Хопто5о нэьилиэгин бочуоттаах олохтоо5о
Чурапчы улууьун бочуоттаах олохтооҕо