Федорова Мария Николаевна (1924 г.р.)

 

Федорова Мария Николаевна 1924 сыллаахха Уус-Алдан улууһун «Былахы» диэн Дүпсүн с иригэр дьадаҥы дьиэ кэргэҥҥэ иккис оҕонон төрөөбүт. Ийэлэрэ эдьиийэ эрдэ өлбүттэр. Аҕалара икки хараҕа суох оҕонньор Маайа 14 саастааҕар өлбүт. Кини быраатынаан Көстөкүүннүүн төгүрүк тулаайах хаалбыттар, онон оҕо эрдэҕиттэн Чапаев колхозка араас үлэҕэ сылдьыбыт. Быраатын бэйэтэ көрөн истэн улаатыннарбыт. 1943 сыллаахха 19 сааһыгар Ким Коля диэн уолга кэргэн тахсар, биир кыыс оҕоломмуттара. Оччотооҕу ас-туор олоххо, тымныы саха балаҕаныгар тымныйан өлөн хаалбыт. Онтон сылтаан арахсыбыттар.

Мария Николаевна сытыы-хотуу түргэн туттуулаах буолан дайаркалыырын быыһыгар оттуур, эмиэ да бултуур, эр дьону кытта муҥхаһалара.

1947 Сыҥаах нэһилиэгэр Хааттыга быраатынаан көһөн кэлэр, кэлээт Ворошилов колхозка ыанньыксыттыыр. Манна да колхоз үлэтин түбүгэ бүппэт. Оҕо да көрөр бэриэмэ ордубат. Күҥҥэ ынахтарын түөртэ ыыллар, өссө от оттоон туттараллар.

1950 сыл, Барашков Сэмэн Алексеевичтыын кылгас кэмҥэ олорон,  кыыс оҕолонор. Күһүнүгэр 6 ыйдаах оҕотун хаалларан туран Кэбээйигэ сүөһү кыстата көһөр. Онно баран сороҕор ыалдьыбыт дьону солбуйан иккилии киһи үлэтин толор. Хотон ис тас үлэтин барытын хааччыйар.

1955 сылга Габышев Петр Гаврильевичка кэргэн тахсар. Мария Николаевна кыайыылаах үлэһит буолан бастыҥ дайаарка аатын ылар. Уопсайа 7 оҕолонор, иккилии игирэ кыргыттары төрөтөр, бу оҕолорун көрө көрө син биир дояркалыыр, быыс булан оҕолорун аһатаары кустуур, куобахтыыр, балыктыыр. Биирдэ үс туруйаны өлөрбүт үөрүүлээх түбэлтэлээх, ферма дьоно бары амсайан дьоро киэһэ буолбут.

1964 сылтан доруобуйатынан хотон үлэтиттэн уурайан Элэһин оскуолатыгар оҕонньорунаан көмөлөөн качегардыыллар, сайынын ньирэй көрөллөр. 1969 сыллаахха Тумулга көһөн киирэн, 1970 сыллаахха күһүнүгэр дьиэ туттан олохсуйаллар. Оскуолаҕа кочердыыллар, онтон интернаатка эмиэ да повардыыр, түүҥҥү ньээнкэлиир. Сайынын хас да сыл отчуттарга килиэп буһарар.

Мария Николаевна уһун олоҕор сүөһү көрүүтүттэн ураты, от-мас үлэтин, кочегар, повар, оҕо иитиитин курдук ыарахан үлэлэри үтүө суобастаахтык, үрдүк көрдөрүүлээхтик толорбут, нэһилиэккэ ытыктанар киһи. Кини таһаарылаах үлэтин туоһулуур үгүс махтал суруктардаах, грамоталардаах, Үлэ- Тыыл ветерана, Кыайыы 50 сылыгар президент Николаев Почетнай грамотатынан наҕараадаламмыта, 1941-1945 сылларга үлэҕэ килбиэнин иһин мэтээл, Жуков мэтээлэ, Материнская слава III истиэпэннээх мэтээллэрэ кини түөһүн киэргэтэллэр. Мария Николаевна сыралаһан үлэлээн, көрөн- харайан, иитэн-аһатан 7 оҕотун орто үөрэхтээх үлэһит оҥорбута.

Кини киһи быһыытынан сүрдээх аламаҕай, кэпсэтинньэн, тыллаах-өстөөх, сороҕор хааһахтан хостоон эрэр курдук уустаан- ураннаан саҥарар тыл маастара, сахалыы тойуксут бэрдэ, зона биир активистката этэ. Мария Николаевна олорбут олоҕун салгыыр, аатын ааттатар элбэх ыччаттардаах, онон кини аата үйэлэр тухары салҕанан бара туруоҕа, сырдык өйдөбүл буолан ыччаттарын угуттуо.

Ахтыыны суруйда Сокольникова Акулина Степановна- Отличник Народного образования РФ, Почетный ветеран образования РФ, учитель учителей РС(Я) . Мин хос эбээм сэрии кэмигэр олох саамай ыараханын этинэн хаанынан билэн олорбут эбит. Мин хос эбээм ологун салгыыбын кининэн киэн туттабын уонна ытык иэьин сиэрдээхьик толоруом.

 

 

 Автор: А.Барашкова, ученица 5 класса.