Егорова Татьяна Николаевна (1913 – 2002)

1941 сыл сайын сэрии са5аланна. Дьон бө5ө сэриигэ баран колхоз үлэтэ хаалбыт дьон санныгар сүктэриллибитэ. Мин комсомол секретарынан үлэлиирим. Сайын оскуолам о5отун колхоз үлэтигэр үмүрү тартым.

1941-42 с. үөрэх са5аланарыгар оскуола5а кэлэр кыа5а суох буолбут о5олору билсиhии, онно туох көмөнү оңоруохха сөбүн быhаарсыы, нэhилиэк мунньа5ар боппуруоhу туруоруу буолбута. Дьону кытта үлэ, колхозтар хаhаайыстыбалара, эбиитин кураан сатыылаан – нэhилиэк үрдүнэн олох кытааппыта. Аhыыр ас, булт – алт суо5уттан дьон хоргуйан-быстарыыта са5аламмыта. Yлэни кыайар үлэhит сэриигэ ыңырыллан барбыта. Ити барыта күннээ5и оло5у-дьаhа5ы сүрдээ5ин ыараппыта.

А5абыт убайа Иванов Терентий Давыдович 01.09.1941 с. армия5а ыңырыллан барбыта, онтон 1942 сыл сайын биhиги дьиэттэн иккис киhи – кэргэним Федоров Н.Д. (оскуола сэбиэдиссэйэ) сэриигэ барбыта. Онон дьиэбэр эр киhи үлэтэ эмиэ миэхэ хаалбыта. Оскуола5а үлэ: аччыктааhынтан, колхозка, дьиэ кэргэн хаhаайыстыбатыгар үлэhит тиийбэтинэн о5олор оскуола5а кэлиилэрэ ордук мөлтөөбүтэ.

Yөрэ5и билии, уруокка бэлэмнээх кэлии… Онон туох кыаллар элбэх сыранан ситиhиллэрэ.

1942-43 үөрэх сыла са5аланыытыгар Егоров М.С. сэбиэдиссэйинэн кэлэн үлэлээн иhэн армия5а ыңырыллан барбыта, онон оскуола сэбиэдиссэйинэн аны мин ананным. Иванов Г.А.-тыын икки учуутал үлэлээтибит. Yлэм элбээн нэhилиэк комсомолун секретарыттан босхолоотулар. Аны армия5а ыңырыллыахтаах дьону хомуйан байыаннай бэлэмнэнии үөрэ5ин ыытар буоллум. Барыта 10-тан тахса ыччат мустубута (ол иhигэр Сататтан Поликарпов И.А., Игнатьев В.Ю. баар этилэр). Байыаннай үөрэххэ строй бэрээдэгэр, нууччалыы команданы истэргэ, сатаан толорорго уо.д.а. үөрэтэрим.

1943 сыл тохсунньуга бастакы о5обун Капабын төрөөбүтүм. Оччотоо5уга уоппуска суо5а. Yлэ5э үлэhит илии тиийбэтэ. Онон тыылга хаалбыттарга үлэлииргэ эрэ дьулуур бара.

Сэрии ыар сылларын биhиги көлүөнэ дьон эппитинэн-хааммытынан билэн, муңу-сору муннубутунан тыыран туораабыппыт. Аас-туор аччык дьыллар содулларыгар өлүү-сүтүү үксэ оло5у огдолуппута. Аны сэрии суостаах-суодаллаах сура5а, фроңңа тиийэн өлбүттэр биллэриилэрэ кэлиитэ дьону олус аймаабыта. Онно нэhилиэнньэни олус аймаммакка туруулаhарга, үлэ5э кө5үлээhин биир туспа эппиэттээх сорук этэ.

1943-44 үөрэх сылыгар I Хаңалас оскуолатыгар үлэлии барбытым. Акана5а Федоров Егор Кононович (сэбиэдиссэй), Андреева Евдокия Семеновна, Иванов Г.А. үлэлээбиттэрэ.

А5абыт уонна бэйэм аймахтарбыт уолаттара Петр уонна Корнил миэхэ бааллара. Алтыс кылааска үөрэнэр этилэр. Онон көспүтүм.

1944-45 үөрэх сылыгар оскуола Ар5аа Эбэ5э үлэлээбитэ. Дьон-сэргэ, о5о-уруу сургэлэрэ көтө5үллэн Улуу Кыайыы өрөгөйүн манна көрсүбүттэрэ.

Билигин бэйэм өйдүүрбүнэн Акана5а аан маңнай колхоз (артыал) тэриллиитигэр киирбит дьонтон, маңнайгы Акана комсомолецтарыттан, Акана оскуолатын маңнайгы учууталларыттан арааhа со5отох хааллым быhыылаах.

Бүгүңңү оло5у эт илиибинэн тутуспуппуттан, маңнайгы колхоhу тэрийсибиппиттэн, онно баайбын-дуолбун холбоон көмөлөспүппүттэн, бастакы комсомолецтар ортолоругар сылдьан дойдубар комсомолу төрүттэспиппиттэн, Акана кэскилин оңорсон бастакы учууталлар ортолоругар баарбыттан билигин кырдьан 82 сааспын туолан олорон киэн тутта саныыбын. Уонна миигин бар дьонум, кэнэ5эс ыччаттарым инникитин саныахтара, өйдүөхтэрэ, мин олорбут олохпун, үлэлээбит үлэбин сөпкө сыаналыахтара диэн эрэнэбин.

Ханна да үлэлээбитим иhин бэйэбин хаhан да харыстаммата5ым. Дойдум, норуотум туhа диэн санаанан өрүү салайтарар этим. Ол да иhин Сталин төбөлөөх «За доблестный труд в Великой Отечественной войне 1941-1945 г.г.» диэн медалынан на5араадаламмытым, онтубун олус күндүтүк саныыбын. Хойут ыарыhах буолан хаалан, инвалид буолан кыайан тахсыылаахтык үлэлээбэтэ5им хомолтолоох. Онон бэйэм олохпор оңорбокко хаалбыппын, ситиспэтэхпин о5олорум, сиэннэрим, хос сиэннэрим оңоруохтара, олохпун салгыахтара, ааппын ааттатыахтара диэн алгыыбын.

Бар дьонум, ыччаттарым! Дьоллоох, доруобай буолуң! Доруобай, чэгиэн өйдөөх буоллаххытына дьол-соргу да тосхойуо, үлэ-хамнас да үллэ туруо, баай-дуол да баар буолуо.

Нэhилиэккэ бастакы колхозтары бө5өргөтүүгэ, нэhилиэнньэ ортотугар культурнай революцияны ыытыыга комсомол чилиэнэ кэмиттэн активнай позициялаах нэhилиэк төрүт олохтоо5о, бочуоттаах ытык кырдьа5аhа.Yлэ, тыыл ветерана.

На5араадалара:
«За доблестный труд в годы Великой Отечественной войны 1941-1945 годов» медаль (1947)
«Медаль материнства» II степени (1959)
«Ветеран труда « медаль (1986)
Yлэ фронун кыттыылаа5ын быhыытынан:
« 30 лет Победы в ВОВ 1941-1945 г.Г.» (1975),
«40 лет Победы в ВОВ 1941-1945 г.г.» (1985),
«50 лет Победы в ВОВ 1941-1945 г.г.» (1995» юбилейнай медаллар.
Кыайыы 50 сылынан СР Президениттэн «Ветеран тыла» нагрудной знак (1995)

 

 

Автор: правнучка, З.Луковцева, ученица 11 класса.