Дьячковский Михаил Михайлович (1931-2014)

 

Дьячковский Михаил Михайлович (1931-2014) – тыыл, үлэ ветерана.

Дьячковский Михаил Михайлович 1931 сыллаахха Чурапчы оройуонун Хадаар бөһүөлэгэр төрөөбүтэ. Аҕалара Михаил биир саастааҕар өлөн, ийэтиниин Болугур нэһилиэгэр көһөн киирбиттэрэ. Аны алта саастааҕар төрөппүт ийэтэ суорума суолламмыта. Онон Мэхээлискэ төгүрүк тулаайах хаалбыта. Ити кэмҥэ абаҕата П.Н. Дьячковскай (хос аата Сайыҥҥы Харах) Нуотара үрэҕэр сүөһү-ас ииттэн, бултаан-алтаан олорбута. Кини уолу бэйэтигэр ылан үрэх баһыгар таһаарар.

Манна саҥа чороччу улаатан иһэн Мэхээлискэ сүөһү үлэтигэр сыстыһан, абаҕатын аахха илии-атах буолан көмөлөһөр, сайынын оттоһор, кыһынын куобахха ииппит айаларын, туһахтарын кэрийэн бултаан-алтаан киирэн үөрдэр-көтүтэр. Сэрии кэмигэр от оттооһунугар, сир аһын астааһыныгар, сүөһү иитиитигэр, бултааһыҥҥа барытыгар улахан дьону кытта тэҥҥэ сылдьыспыта.

Аҕа дойдуну көмүскүүр сэрии бүтэрэ олох чугаһаабытын кэннэ оччотооҕу Сэбиэт исполкомун председателэ П.К.Дьячковскай Мэхээлискэни үөрэххэ ыыталларыгар модьуйан Нуотараҕа сурук ыытар. Ону абаҕата сөбүлээбэт, иэдэс биэрэн кэбиһэр. Уол оччону истэн баран утуйар уута көтөр, үөрэнэргэ баҕата үүйэ-хаайа тутар. Ол иһин аргыс көстүбүччэ хара күүһүнэн Мындаҕаайыга киирэр.

Оччолорго Л.П. Адамова – Адаам эмээхсин тулаайах хаалбыт оҕолору иитэр этэ. Онон Мэхээлискэ үрэх баһыттан киирээт, киниэхэ сыстыбыта. Эмээхсин биир биэс тыла суох уолу оскуолаҕа тэрийэн ыыппыта. Кэлин М.М. Дьячковскай ииппит ийэтин кэриэстээн, бэйэтин оҕолорун түмэн «Адаам» бааһынай хаһаайыстыбатын тэрийэн үлэлэппитэ. Оччолорго колхоз бырабылыанньатын председателэ Н.Г. Кожуров сэттэ кылаас үөрэхтээх эдэр уолу ыныртаран ылан алта ыйдаах электромонтердар курстарыгар ыыппыта. Сыл аҥара өр-өтөр буолбатаҕа, 1953 сыллаахха үөрэҕин бүтэрэн нэһилиэгэр электрическэй уоту киллэриигэ үлэлээбитинэн барбыта, остоолболору туруортаан линиялары тардыы, уулуссалары сырдатыы Мэхээлискэ үрдүк арҕаһыттан түспэтэхтэрэ. Онон, Мындаҕаайыга «Ильич уотун» аан бастакынан киллэрбит М.М. Дьячковскай-Мэхээлискэ буолар.

Ити кэмҥэ локомотив күүһүнэн уоту биэрэллэрэ. Аны кини кыаҕын аҥардас сырдатыыга эрэ туһаныынан муҥурдаммакка, Михаил Михайлович маһы эрбэтэр циркулярканы, миэлиҥсэни электрическэй уот күүһүнэн үлэлэтэргэ үгүс сыратын биэрбитэ. Онон дьонун-сэргэтин махталын ылбыта. Болугур нэһилиэгэр бастакынан этиҥ уотун илиитигэр тутан туһаҕа таһаарбыт киһинэн М.М. Дьячковскайы ааҕаллар. Туруу үлэһити 1959 сыллаахха тимир көлө тэһиинин тутарга итэҕэйэн, Чурапчыга трактористар алта ыйдаах курстарыгар ыыппыттара. Онтукатын ситиһиилээхтик бүтэрэн, модун техника муоһатын туппута. Кини үлэтин бастакы күнүттэн трактор күүһүн муҥутуурдук туһаныыга сүрүн болҕомтотун уурбута. Оччолорго оту оҕустарыыга республикаҕа бастыы сылдьыбыттаах. Мустарааччылар, кэбиһээччилэр Мэхээлискэни үгүс көлөһүннэрин тоҕон, киэһэтин хойутаан туран ситэллэрэ. Кини ханнык да үлэни толорбутун иһин, бастатан туран тус бэйэтиттэн уонна бииргэ үлэлиир доҕотторуттан үчүгэй хаачыстыбаны, болдьоҕор толорууну ирдиирэ. Ити үтүөкэннээх хаачыстыбата дьоҥҥо-сэргэҕэ умнуллубат өйдөбүллэри хаалларбыта.

Урукку бөдөҥсүйбүт Ленин аатынан колхоз бырабылыанньатын председателэ Е.С. Николаев өрүс унуор оҕуруот астарын үүннэриинэн дьарыктанар биригээдэни тэрийбитэ, онно бэрт улахан далааһыннаах үлэ ыытыллыбыта. Онуоха ученай-агроном Г.М. Попов оччотооҕу Болугур учаастагын салалтатыгар туруорсан М.М. Дьячковскайы бэйэтин биригээдэтигэр ылбыта. Кини манна даҕаны сирдэрбэтэҕэ, биир төһүү үлэһитинэн буолбута. Хортуоппуй, хаппыыста, оҕурсу, помидор үрдүк үүнүүлэрин ылбыттара. Колхоз салалтата туруу үлэһиттэригэр Мэхээлискэҕэ ДТ тракторы итэҕэйбиттэрэ. Онон сүөһү аһылыгынан, оттук маһынан биир күн хоту, иккис күнүгэр соҕуруу фермалары хааччыйара, аны төннөрүгэр чааһынай ыаллар отторун тиэйэн кэлэрэ. Ол быыһыгар саҥа оскуола, тыһыынчалаах хотон тутууларыгар бэрэбинэни таһыыга эмиэ кыттара.

Мэхээлискэ нэһилиэгин общественнай олоҕор актыыбынайдык кыттара. Олохтоох Сэбиэт депутатын быһыытынан сессияларга, партийнай мунньахтарга бастайааннай комиссиялар түмсүүлэригэр нэһилиэгин социальнай сайдыытын боппуруостарыгар бэйэтин санаатын этэрэ, ыллыктаах тылын-өһүн иһитиннэрэрин сөбүлүүрэ.

Сүрүн үлэтин таһынан спортивнай күрэхтэһиилэргэ нэһилиэгин аатын элбэхтэ көмүскээбитэ.

Михаил Михайлович үлэҕэ үрдүк ситиһиилэрин иһин партия райкомун, райсовет исполкомун, комсомол обкомун Бочуотунай грамоталарынан үгүстүк наҕараадаламмыта, оройуон Бочуотун кинигэтигэр киллэриллибитэ.

2011 сыллаахха киниэхэ «Болугур нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо» үтүө аат иҥэриллибитэ. Кэргэнэ Харитиналыын 11 оҕону төрөтөн, атахтарыгар туруортаан ыал оҥорбуттара.

Олох кыра саастарыттан төгүрүк тулаайах хаалбыт Мэхээлэлээх Харитина саастарын тухары үлэни эрэ өрө тутан, элбэх оҕолонон-урууланан, дьиэлэнэн-уоттанан Болугур нэһилиэгин биир бастыҥ ыалынан, ытык кырдьаҕастарынан биллэллэр этэ.

 

 

Автор: Ю.Охлопкова, 9 «Б» класс.