«РСФСР үөрэҕириитин туйгуна», “Учууталлар учууталлара”,  тыыл  үлэ, педагогическай үлэ ветерана.

         Мин 1928  сыллаахха от  ыйын 7 күнүгэр  Үөһээ-Бүлүү оройуонун Кэнтик  нэһилиэгэр «Суурт” диэн сиргэ, дьадаҥы бааһынай кэргэнигэр төрөөбүтүм.

Аҕам- Чыбыков Алексей Спиридонович тимир уустарыгар балтаһыт идэлээх эбит. Эдэригэр улахан күүстээх киһинэн биллэрэ үһү. Потапов диэн баай Ньурбаттан аргыстаһан иһэн  Марха сыырыгар халысхаҥҥа сыарҕаттан түспүт бурдуктаах тирии хааны көтөхтөрөн сыырга таһаартарбыта үһү. (уон сэттэ буут бурдук киирэр улахан тирии хаа баарын дьоннорум колхозка  биэрбиттэрин өйдүүбүн ). Ол баай хайҕаан чиэппэрдээх иһит арыгыны иһэрдибитэ – итирбэтэҕэ үһү.

Кэлин “Кыһыл тумук” колхозка киирэн, Колхозка  ударниктыыр этэ. 1940с. Эмискэччи ба5айы ыалдьан өлбүтэ.

Ийэм – Чыбыкова Сергеева Мария Спиридоновна 1942 с. Бүлүү куоратыгар киирэн олорон эмиэ үс эрэ  хонукка ыалдьан өлбүтэ. Ити ийэлээх аҕам икки огдообо холбоспуттар. Ийэм уоллаах кэлбит. Оттон аҕам урукку кэргэниттэн  уоллаах уонна кыыстаах эбит. Онон биир ийэттэн төрөөбүт убайым- Михайлов Иван Иннокентьевич Бүлүүгэ пропаганда отделын сэбиэдиссэйинэн, кэлин Обком пропагандаҕа отделын сэбиэдиссэйинэн, культпросвет  училище директорынан, ЯГУ-га старшай преподавателинэн үлэлээбитэ. 1968 сыллаахха муус устар 14 күнүгэр ыалдьан өлбүтэ.

Биир аҕаттан айыллыбыт убайым – Чыбыков Федот Алексеевич сэрии, улэ ветерана, эдэригэр от охсуутугар, мас кэрдиитигэр, муус анньыытыгар киһини иннигэр түһэрбэтэх  аатырбыт үлэһит  киһи  1978с. ыалдьан өлбүтэ.

Эдьиийим Чыбыкова Пелагея  Алексеевна колхоз бастыҥ ыанньыксыта этэ. Эдэр сааһыгар  эмиэ ыалдьан өлбүтэ.

Онон икки огдообо соҕотох оҕолоро, ону ааһан “Суурт” алааска соҕотох оҕо этим.   Олох кырабар хотуур, кыраабыл, сиэрпэ оҥорорго, улэҕэ  үөрэппиттэрэ.

1936-1939сс. Кэнтик начаалынай оскуолатын ударнигынан бүтэрбитим. 1940с. Үөһээ-Бүлүүгэ  киирэн  ыалга   олорон 5-с кылааһы бүтэрбитим. Аҕам өлбүтүн кэннэ 1941-1942сс. үөрэх  дьылыгар ийэбинээн убайбар (Михайлов И.И. Бүлүүгэ үлэлиир этэ) Бүлүүгэ киирэн үөрэммитим.

Ити дьыл ийэм өлбүтэ. Убайдарым армияҕа барбыттара, төгүрүк тулаайах хаалан баран Үөһээ-Бүлүүбэр төннүбүтүм. Онно тахсан 7-ис кылааһы аймахтарбар олорон бүтэрбитим.

Онтон сэрии дьылларыгар  колхозка от охсон, мас кэрдэн хара үлэ практикатын ааспытым. Оҕолорго от охсуутун нуорматын толорон хаста да оройуон хаһыатыгар “Бочуот дуоскатыгар” тахсыбытым. Бириэмийэбэр табаах, чэй, таҥас биэрэллэрэ.

1947с Бүлүү педучилищеларыгар киирэн үөрэммитим. Нөҥүө дьылыгар убайым Михайлов И.И. үрдүкү партийнай оскуоланы бүтэрэн  Якутскайга кэлбитигэр бараммын маҥнай училищеҕа, онтон 2-ис нүөмэрдээх орто оскуолаҕа үөрэнэн бүтэрбитим.

1951- 1953 сс. Якутскайдааҕы Учительскай  институт саха тылын отделениятын үчүгэйдик үөрэнэн бүтэрбитим.

1960с. Якутскайдааҕы государственнай университет историко-филологическай факультетын Саха тылын отделениятын үлэлии  сылдьан  кэтэхтэн үөрэнэн бүтэрбитим.

1953 сыллаахха Бүлүү оройуонун Кыргыдай сэттэ кылаастаах оскуолатыгар саха тылын уонна литературатын учууталынан  ананан үлэлии кэлбитим. Онтон ыла 31 сыл устата саха тылын уонна литературатын учууталынан Кыргыдай оскуолатыгар үлэлээтим.

Үлэлээбитим устатыгар мин үөрэтэр предметтэрбэр оҕо үөрэҕэр ситиспэккэ иккис сылын кылааһын хаалбатаҕа.

7 сыл старшай пионер баһаатайынан, 13 сыл оскуола директорынан, 8 сыл завуһунан үлэлээтим, 25 сыл партийнай үөрэх пропагандиһынан, үс төгүл нэһилиэк советын депутатынан талыллан үлэлээбитим.

Нэһилиэнньэ ортотугар араас общественнай үлэлэри  толортообутум. 1983с. От ыйын 7 күнүгэр пенсияҕа тахсыбытым. Билигин толорута суох ноҕуруусканан оскуолага үлэлиибин. Сэмэй үлэм сыаналара: В.И.Ленин төрөөбүтэ 100 сааһын юбилейнай медалынан, Саха АССР 50 сылын туолуутун бэлиэ значогунан, ССКП обкомун ленинскэй Бочуотунай Грамоталарынан (пропагандитскай үлэбэр), ЯРИУУ Бочуотунай Грамоталарынан (педагогическай ааҕыыларга кыттан) Маны таһынан райком, райсовет, районо, олохтоох тэрилтэлэр үгүс ахсааннаах Грамоталарынан наҕараадаламмытым.

Олоҕум кылгас кэпсээнигэр маннык түмүгү этиэм этэ: бастакытынан, эрдэ тулаайах хаалан, сэрии сылларыгар аччыктааһын, хара үлэ практиката 4 кылаастан үрдүк үөрэххэ тиийэ экзаменнары туттаран үөрэнии — мин олоҕу өйдүүрбэр төһүү буолбуттара. Иккиһинэн, учуутал идэтин сөпкө талбыт эбиппин. Төрөөбүт тыл учуутала буолбутум сөптөөх эбит. Үсүһүнэн, пенсияҕа тахсыахпар диэри биир күнү, уруогу көтүппэккэ ыалдьыбакка-сүппэккэ үлэлээтим. Төрдүһүнэн, оҕолор төрөөбүт тылларын, литератураларын уруоктарыгар өрүү үчүгэйдик үөрэнэллэрин ситистим.

Бүтэһигинэн бэйэм курдук идэлээхтэри саха тылын учууталларын специалистарын үүннэрдим үөрэттим. Кинилэртэн норуот үөрэҕириитин туйгуннара, наука кандидаттара үүнүтэлээн таҕыстылар.

Иван Егорович Алексеев аата дойдуга эрэ буолбакка, тас дойдуларга эмиэ кэрэхсэнэр. Хомуһу иккиһин тилиннэрбит омук омукка кэрэхсэбили үөскэппит киһи, ону сэргэ саха тылын үөрэтии бөдөҥ  ученайа буолбут үтүөлээх үлэһит.

Учуутал киһи үлэтин түмүгэ-үөрэппит оҕолоро хайдах дьон буолалларынан сыаналанара сөп быһыылаах. Үтүө ааттара ааттаммыт үөрэнээччилэрбинэн киэн туттабын!