Черноградская Анастасия Ивановна (1930 г.р.)

 

Биһиги эбээбит  – тыыл, үлэ бэтэрээнэ

Черноградская Анастасия Ивановна 1930 сыллаахха муус устар 10 күнүгэр Манан Отох диэн бөһүөлэккэ билиҥҥинэн Саһылыкааҥҥа элбэх оҕолоох дьиэ кэргэҥҥэ төрдүс оҕонон төрөөбүтэ.

Оҕо сааһа ыал кыра оҕото буолан ийэ-аҕа тапталыгар бигэнэн, эдьиийдэрэ, убайа оҕолуу истинник бүөбэйдэтэн оччотооҕу кэмнэр кыһалҕаларын билбэккэ дьоллоохтук ааспыта. Эдьиийдэрин, убайын батыһан кыра оҕо эрдэҕинэ улэҕэ үөрэммитэ-такаллыбыта. Дьиэ кэргэнинэн бары бииргэ тутуспутунан тахсан оттууллара-мастыыллара сүөһүлэрин-астарын көрөллөрө.

Оскуолаҕа үөрэнэр кэмигэр уоттаах сэрии саҕаланан, сут-кураан сатыылаан турар кэмнэрэ саҕалананнар оскуоланы 5-с кылааһынан бүтэргэ күһэллибитэ.

Төрөппүттэрэ «Победа» колхозка чилиэнинэн киирэннэр Сыырдаах бөһүөлэгэрт көһөн кэлбиттэрэ.

Анастасия Ивановна үлэтин биографията «Победа» колхозка 16 сааһыттан колхоз силиэнинэн киирэн саҕаламмыта. Сайыны наар үлэтигэр, кыһынын сүөһү көрөөччүнэн үлэлээбитэ. Эдэр эрдэҕиттэн тустаах үлэтигэр кыһамньылаах, ураты эппитэтинэстээх, түргэн туттуулаах, толоругас буолан салалта хайҕалын бэлэх ылбыта.

1950 сыллаахха Хоро нэһилиэгэр «Хатыҥ-Сыһыы» колхозка үлэлии кэлбитэ. Бу сайын «Хатыҥ-Сыһыы» колхоз Бэрт-Ууһун «Победа» колхозка холбоспута.

Оччолорго колхозтары бөдөҥсүтүү политиката күүскэ ыытыллыбыта. Кини манна сэппэрээтэрнэй пуун аһыллыбытыгар лаборанынан үлэлээбитэ. Үлэтигэр сүрдээх ыраас, түргэн туттуулаах, кыһамньыылаах этэ. Ыанньыксыттартан ыабыт үүттэрин ырааһын көрөн, ыйаан тутара, астаан сүөгэйдиирэ, астаммыт сүөгэйин Чараҥҥа илдьэн арыылатара. Онно тэлиэгэлээх атынан биир оҕонньор анаан таһара. Үлэтэ элбэх түбүктээх, бириэмэни ылара. Ол кэмнэргэ үүт собуотун дириэктэринэн Дегтяров Антон диэн киһи, лабораанынан Мамонтова Анна диэн бааһынай кыыс үлэлээбиттэрэ. Кэлин Анна Андриановна биллиилээх улэһит буолбута, элбэх орденынан наҕараадаламмыта.

1953 сыллаахха сүрэҕинэн сөбүлээн хараҕынан хайҕаан Хоро нэһилиэгин үлэьит кыайыгас — хотугас уолугар Бурцев Петр Васильевичка кэргэн тахсыбыта.

1970 сыллаахха бөһүөолэктэри бөдөҥсүтүүнэн Хатыҥ-Сыһыыны Майаҕаска көһөрөн олохсуталлар. Көһөн кэлээт да оскуолаҕа оһох оттооччунан үлэлиир. Оччолорго халааҥка оһохтору маһынан оттон оскуоланы сылыталлара. Дьахтар нарыҥ санныгар мээнэ киһи кыайбат ыарахан үлэтин бэйэтин харыстаммакка дьаныардаахтык толорбута. Кэлин бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсыар диэри кулуупка тех үлэһитинэн үтүө суобастаахтык үлэлээбитэ. Ханна да үлэлээтэр эбээбит үлэтигэр ситиһиилэрин иһин элбэхтэ наҕараадаламмыта, бириэмийэлэммитэ.

Хоро нэһилиэгэр социальнай-экономическай сайдыытыгар киллэрсибитин иһин «Нэһилиэк кыһыл көмүс страницалара» Бочуот кинигэтигэр киллэриллибитэ, үлэ-тыыл ветеранын быһыытынан элбэх правительственнай мэдээллэринэн наҕараадаламмыта.

Биһиги эбээбит Анастасия Ивановна киһи быһыытынан сүрдээх эйэҕэс, майгытынан сымнаҕас, дьону-сэргэни кытта алтыһар көнө майгылааҕа. Элбэх оҕолоох буолан эбээбит олус түргэн туттуулааҕа, минньигэс астааҕа, имигэс илиилээх иистэнньэн этэ. Төрөппүт оҕолорун барыларын эһээбинээн биир өйгө-санааҕа киирэннэр, өйдөһөн-өйөнсөн, үөрүүнү көтүүнү, олох араас очурдарын тэҥҥэ иллээхтик туорааннар 61 сыл устата бииргэ олорбуттара. Алта оҕону төрөтөн 12 сиэн, 29 хос сиэн тапталларыгар угуттанар истиҥ ийэ, эйэҕэс эбээ буолар үөрүүтүн билбитэ.

Кини бу орто дойдуга айыллан кэлбит олоҕун, ийэ буолар дьолун толору билэн үтүө холобур олоҕун оҕолоро уонна сиэннэрэ, хос сиэннэрэ кэлэр кэнчээри ыччаппыт уһун кэмҥэ өйдүү-саныы сылдьыахтара уонна холобур оҥостуохтара диэн эрэнэбит.

 

 

Автор: Григорьев Ч., 2 класс