Бурнашева Наталья Анемподистовна

Биһиги хос эбээбит Бурнашева Наталья Анемподистовна Урдаахха олорбут Бурнашев Анемподист Егорович, Посельская Елена Евсеевна сэттэ оҕолоох ыал кыра оҕолоро эбит.
Натаа ийэтэ балачча сааһыран баран өлбүт. Елена Евсеевна ийэтэ Хоборос 120-чэ сааһыгар өлбүт. Өлөр сылыгар сайын 25 түүтэх бурдугу баайбыта үһү. «Хобороос эмээхсин бэйэтэ дуруускалаан кыыһын Өлөөнөнү Алапаҕа биэрбит», – диэн улахан сиэннэрэ Решетников Павел Харлампьевич Чурапчы Кытаанаҕыттан суруйбута. Өлөөнө уон үс оҕоломмут, онтон сэттэ оҕотун тутан хаалбыт.
Хос эбээбит Натаа Курбуһах сэттэ кылаастаах оскуолатын үөрэнэн бүтэрбитэ. Субуллар суһуохтаах, маҥан төгурук сирэйдээх, күлбүт-үөрбүт, элбэх саҥалаах,ыраас, түргэн туттунуулаах кыыс оҕо бэрдэ буолбута. Оскуолаҕа үөрэнэр кэмигэр кыралары көрөр, таҥастарын абырахтыыр, этэрбэстэрин тигэр этэ. Ол туһунан олус үчүгэйдик Бурнашев Петр Петрович (Бүөчүкэ), Пестрякова Ирина Ивановна (Өрүүнэ) ахталлара. Элбэхтик көрдөрбүт киһинэн кэлин «Знание» общество председателэ буолбут Винокуров Михаил Николаевич буолар. Кини бэйэтэ олус махтанан үчүгэйдик ахтара.
Толооҥҥо Алампалар уопсай дьэҕэ олордохторуна Егоров Яков Егорович Натааны сүгүннэрэн Намаҕаттаҕа илдьибит. Оччолорго Яков II Курбуһах советын секретара, комсомоллар салаайааччылара.
1943 c. Яков Аҕа дойдуну көмүскүүр сэриигэ ыҥырыллан барар уонна 1943 c. Курскай туһаайыытанан кырыктаах кыргыһыыта хорсуннук өллө диэн хара сурук кэлбитэ. Хос эбээбит «Сталин» колхозка үчүгэйдик үлэлээбитэ. 1944 c. Чурапчы Бахсытыгар аһыллыбыт республиканскай колхознай оскуолаҕа үөрэнэн, зоотехник идэтин ылан Балаҕаннаахха ферма сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ.
Натаа 1946 с. Егоров Иван Денисовичтыын холбоһон тоҕус оҕолонон, алтатын тутан хаалбыта. Дьакыып аймахтара кийииттэрин кытта өрүү билсэллэрэ. Кыргыттар хос эбээбитигэр сайын күүлэйдии бараллара. Хос эбээбит фермаҕа наар үүт астыыра, сүөгэйин бэйэтэ арыылыыра, ол киллэриитэ-таһаарыыта, кыайан арыы буолбакка эрэйдиирэ. Өссө арыыны оргутан, уулларан хаһааналлара. Аны сайынын арыыны студеннарга көмүлөүккэ сырайан килиэп астыыра, өйүө оҥороро. Элбэх кыра оҕолоох киһиэхэ үгүс түбүктээх, биирдэ олорон ылбакка үлэлиирэ. Дьиэбит өрүү ыраас, түннүкпүт маарыла сабыылаах, сатыырынан араастаан астыыра, үчүгэйдик иистэнэрэ. «Ийэҕит чугуун хобордоох кытыытыгар кыһыйан, сүөһү тириититтэн түнэтин арааран ылан таҥастыыра», – диэн хос эһээбит кэпсиирэ.

Пухова Анна Александровна хос эбээбит туһунан маннык ахтара: «Оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан аймахтарбар Лэгэнтээйэбистэргэ күүлэйдии Толооҥҥо тахсыбытым. Онно оҕолору батыһан Натааҕа сылдьыбыппар, аҕаҕын билэр этим диэн кэпсэппитэ, тимир кырыбыайка бэлэхтээбитэ, ону сүтэрэн олус хомойбутум».
Хос эбээбит ырыаны, хоһоону таптыыра.Икки халыҥ уопсай тэтэрээккэ суруллубут ырыанньыктаах этилэр, өлбүтүн кэннэ ол ырыанньык сүппүтэ. Натааҕа убайдара бэлэхтээбит халлаан күөҕэ хаймыылаах кыра тэриэлкэ, кыһыл синньигэс кур уонна «Натааҕа Дьөгүөртэн» диэн суруктаах сыыҥкабай миин баһар хомуос баара. Ол хос эбээбит саамай күндү маллара этэ. Эбээм оҕо сааһын сырдык өйдөбүлэ – хос эбээм дьиэ хоту аанын күүлэтигэр олорон сүөгэй иирдэр, аттыгар эбээм олорор, кинигэ ааҕар.
«Киэһээ сөрүүҥҥэ балтыларбын көрө-көрө онньуубун, кинилэри куобах суорҕаҥҥа суулаан истиэнэҕэ өйөннөрөбүн, эбэтэр тимир баалынайга иккиэннэрин олордобун. Эбэм көрбөт, дьонум Ваня улаханнык ыалдьан Тандалаатылар, мин алаадьы оҥоробун, таҕаан үрдүгэр. Эбэм: «Буттэ дуо?» – диэн ыйытар. Мин буста дии санаан ылбытым, наһаа сырдык дьүһүннээх буолан хаалар…
…Биирдэ мин саҥардыы оскуолаҕа үөрэнэн эрдэхпинэ, Маайа (Бурнашева Мария Николаевна) ийэбитигэр саппыйаҕа бурдук ыытта, иһигэр хас да таас тэриэлкэни укпут. Ол курдук истиҥник дьүөгэлэр санаһаллара.
…Саас оскуолаттан тэлиэгэ оҕуһунан элбэх буолан таҕыстыбыт. Ийэм миэхэ саҥа ырбаахы тикпит. Ванялыын ийэбит икки өттүгэр сытан сэһэргэһэбит.
…Сайын «Кэптэгэй» сайылыкка көһөбүт. Ийэбэр көмөлөһөн сэппэрээтэр эрийэбин, сууйабын. Улэбин бүтэрэн аҕыйах чаас оонньоору куулаҕа Клараҕа барабын. Клара ампаарга утуйар, ийэтэ аһын оронугар таһар.
…Сайылыкка сөрүүҥҥэ, күлүккэ олорон киэһэ чэйбитин иһэбит. Олус да үчүгэй буолара.
…Биирдэ дьоҕус ыаҕаска ийэбит толору дьэльэннээн кэллэ. Наһаа минньигэс, сыта дыргыйан олорор.
Итинник олохпут уһаабатаҕа, ийэбит ыарытыйар буолбута. Балаҕаннааха көһөн киирбиппит.
Ийэбит Натаа 1961 с. олунньу 5 к. өлбүтэ. Ол күн Ванялыын өрөбүлгэ тахсан баран, сатыы Уус-Күөлүгэр киирэн иһэн, биллэрэ баран иһэр массыынаны утары уөрсубуппут. 3 кыра оҕо Тамара, Петя, Коля үөрэнэ иликтэр.
Көрбут эбээбит, сылаас сымнаҕас киһибит Александар Дмитриевна да уһаабатаҕа. 1964 c. кыһыары саас эмиэ өлбүтэ.
Ийэбит Натаа аан бастаан сүктэн кэлбит сиригэр Намаҕаттаҕа сытар.»

Наталья Анемподистовна сэрии кэмигэр ферма сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ.

Наҕарадалара: «За Доблестный Труд в Великой Отечественной Войне 1941 – 1945 гг»,

Медаль материнства 1 и 2 степени.

Ааптар Е.Саша, 8 кылаас уерэнээччитэ.