Борисов Василий Гаврильевич

Борисов Василий Гаврильевич 11.1905 с. – 5.04.1991 с.

Уйгулаах олоҕу уһансыбыта

Мэҥэ Хаҥалас, Бүтэйдээх с.

Мин хос эһэм Борисов Василий Гаврильевич Мэҥэ Хаҥалас оройуонугар Алтан нэһилиэгэр 1905 сыл сэтинньи 3 күнүгэр дьадаҥы бааһынай дьиэ кэргэнигэр үһүс оҕонон төрөөбүтэ. Бииргэ төрөөбүттэр бэһиэлэр этэ.

Улахан убайа Гаврил холкуоска сылгыһытынан үлэлээбитэ. Иккис убайа Прокопий уонна быраата Михаил Аҕа дойдуну көмүскүү сэриигэ ыҥырыллан барбыттара уонна эргиллэн кэлбэтэхтэрэ.

Хос эһэм 1922 с. Бүтэйдээх 7 кылаастаах оскуолатыгар бастакы кылааска үөрэнэ киирбитэ уонна 1929 с. оскуолатын бүтэрбитин туһунан докумуонун ылбыта. 1929 с. Сэбиэскэй бырабыыталыстыба дьаһалынан сааскы ыйдартан саҕалаан сири түҥэтии буолбута. Онно Василий Гаврильевич бэйэтин нэһилиэгэр депутатынан талыллан, сири түҥэтии үлэтигэр ананан, сайыны уонна кыһыны быһа үлэлээбитэ. Ити үлэ ол саҕана кылаас охсуһуутун уотун ортотунан ыытыллыбыта. Оччотооҕу нэһилиэк улуу баайдара, кинээстэрэ, улуустар кулубалара үйэ-саас тухары саба баттаан олорбут бастыҥ сирдэрин былдьаан ылан, нэһилиэк дьадаҥыларыгар, батараахтарыгар биэрбиттэрэ. Баайдар куоластарын быһыталаан, кулаахтааһын ыытыллыбыта.

1930-1932 сс. хос эһэм Мэҥэ Хаҥалас оройуоннааҕы “Потребсоюз” бырабылыанньатын чилиэнинэн талыллан, ол иһинэн тэриллибит “Живхлебсоюз” бэрэссэдээтэлин солбуйааччынан үлэлээбитэ. Бу тэрилтэ бурдук, эт соҕотуопкатын ыытара уонна тыа хаһаайыстыбатын бастакы массыыналарын аҕалан, оройуоҥҥа табаарыстыбаларга, артыалларга атыылыыра. Булуук, тараах, от охсоро көлө кэлэрин түҥэтэрэ.

1932 с. хос эһэм Баһылай ССКП кэккэтигэр киирбитэ, онтон ыла партия оройуоннааҕы кэмитиэтин инструкторынан анаабыттара.

Хос эһэм 1936 сылтан 1937 сылга диэри ССКП Уобаластааҕы кэмитиэтин иһинэн ыытыллыбыт “Марксизм – Ленинизм” куурустарыгар үөрэммитэ. 1937-1941 сс. партия Абый оройуонун кэмитиэтин бастакы сэкирэтээринэн ананан таһаарыылаахтык үлэлээбитэ. 1938 с. Саха АССР Үрдүкү сэбиэтигэр депутатынан быыбарданар үрдүк чиэскэ тиксибитэ уонна 1947 с. диэри куруук талыллан испитэ.

1941 с. Василий Гаврильевиһы ССКП Киин Кэмитиэтин иһинэн “Ленинские курсы” үөрэххэ ыыппыттар. Москваҕа уонна Ленинградка барыта икки тыһыынча киһи буолан бастакы аһыллыбыт “Ленинскэй кууруска” үөрэнэ сырыттахтарына Аҕа дойду сэриитэ саҕаламмыта. Онон 1941 с. бэс ыйын 27 күнүнээҕи партия Киин Кэмитиэтин Политбюротун уурааҕынан “Ленинскэй куурустары” тохтотон, истээччилэри барыларын Кыһыл Армия Кылаабынай байыаннай-политическай Управлениетын дьаһалыгар биэрбиттэрэ. Салгыы Ленин аатынан байыаннай-политическай академия лааҕырыгар байыаннай үөрэххэ үөрэммитинэн барбыттар.

Сэтинньи ыйга үөрэхтэрин түмүктээн, барыларын байыаннай уокуруктарга тарҕаппыттар. Ол иһигэр 74 киһини Ташкент куорат байыаннай уокуругар ыыппыттар. Онон хос эһэм Василий Гаврильевич Ташкеҥҥа тиийэн байыаннай хамыыһыйаны барбыт. Итинтэн салгыы кини Туркменияҕа Чорджоу уобаластааҕы байыаннай военкомакка полит отдел инструкторынан ананан үлэлээбит. Онно старшай политрук званиелаах эбит. Ол үлэлии сылдьан 1942 с. бүтүүтэ доруобуйатын туругунан байыаннай хамыыһыйанан сыыйыллан, Саха сиригэр партия обкомун дьаһалыгар кэлбит.

Байыаннай-политиечскай бэлэмнэниини ааһан баран фроҥҥа барбатаҕыттан олус хомойбут. Ол эрээри тыылга кэлээт, “барыны барытын фронт туһугар” диэн луозуннаах үлэҕэ ылсыбытынан барбыт.

Бастаан партия Горнайдааҕы райкомун бастакы сэкирэтээринэн ананан үлэлээбит, онтон Покровскайга кирпииччэ собуотугар обком партийнай тэрийээччитинэн ыыппыттара. Мэҥэ Хаҥаласка МТС-ка (машино-тракторнай станция) полит чааска солбуйааччынан уонна босхоломмут сэкирэтээринэн 10-ча сыл үлэлээбит. Кэлин биэнсийэҕэ тахсан баран 10-тан тахса сыл Райсовет исполкомун статистика отделыгар үлэлээбит.

Ити курдук хос эһэм Василий Гаврильевич 27 сыл устата өрөспүүбүлүкэ араас оройуоннарыгар партийнай салайар үлэлэргэ сүрдээх киэҥ далааһыннаахтык, олохтоох нэһилиэнньэ биһирэбилин ылан үлэлээбит.

“1982 с. аҕабыт “ССКП кэккэтигэр 50 сыл” диэн бэлиэнэн наҕараадаламмыта дьиэ кэргэн барыбыт үөрүүтэ буолбута”, – диэн эһэлээх эбэм кэпсииллэр.

Хос эһэм Василий Гаврильевич Аҕа дойду улуу сэриитин кыттыылааҕа, сэбиэскэй-партийнай үлэ бэтэрээнэ, Саха АССР Үрдүкү Сэбиэтин депутата, РФ өрөспүүбүлүкэтээҕи суолталаах пенсионера, “ССКП кэккэтигэр 50 сыл” бэлиэ хаһаайына, Мэҥэ Хаҥалас улууһун бочуоттаах гражданина.

Мин, хос сиэнэ, эһэбин төһө да көрбөтөх буолларбын, кини туһунан элбэхтэ истэн улаатабын. Бу үлэбин суруйарбар ийэм көмөлөстө, онно үлэтин-хамнаһын билсэн, өссө төгүл киэн тутта, сүгүрүйэ, махтана санаатым! Кини сырдык олоҕо миэхэ үтүө холобур буолуоҕа, суолдьут сулус буолан инникигэ сирдиэҕэ.

Автор: П.Н.Петров, 3а класс.