Боброс Елена Семеновна

Боброс Елена Семеновна (22.06.1926 с. — 25.07.2002 с.)

Төрөөбүт сирэ: Нам улууһун Бөтүҥ нэһилиэгэ

Почта таһааччы, ыанньыксыт, настаабынньык-ыанньыксыт

Быйыл Аҕа дойду Улуу сэриитигэр кыайыы 80 сылыгар туһаайан, эбэбит, хос эбэбит үлэ-тыыл бэтэрээнэ, «Бочуот знага» уордьан, «1941-1945 сс. Аҕа дойду Улуу сэриитин кэмигэр килбиэннээх улэтин иһин», «За доблестный труд» мэтээллэр кавалердара Боброс Елена Семеновна туһунан ахтан санаан ааһабыт.

Елена Семеновна игирэ аҥаара, ийэлэрэ оҕолорун төрөтөөрү, хаана баран өлөөхтөөбүт. Эмп-том суох бириэмэтэ буолан, суорума суолланар. Аҕалара Семен Леонтьевич икки кыра оҕолоох огдообо хаалар. Ыстапааны аҕыйах ыйдаах оҕону таайыгар Лукин Гаврилга (Мороһуттаҕа) ииттэрэ биэрбит да, онно баран ыалдьан, төттөрү ылбыт. Онтон кыыһын олох кыһыл эрдэҕиттэн бэйэтэ бүөбэйдээн ииппит. Син дьукаах эмээхситтэр уонна бастакы кэргэниттэн улахан кыыһа Барыскыай баар буолан көмөлөһүннэрэн киһи-хара оҥорбут. Ол курдук кыра биэстээх кыыс, дьахталлары батыаккалаһан хотонунан, дьиэ ис-тас үлэтигэр илии-атах буолан улааппыт. Күһүн хараҥарыыта хотоҥҥо тахсыһан, тымтык тутара үһү. Ол сылдьан эмээхситтэр хамса тардалларын сүрдээҕин ымсыыра көрөрө үһү. Инньэ гынан ынах ыыр эмээхситтэр тымтык туппутун манньатыгар хамсаларын соппотон «күндүлүүллэр» эбит. Онтон ыла табах «барахсаҥҥа» ылларан барбыт. Арыый улаатан бэйэтэ хороҥ оту табах курдук оностон, аҕатыттан кистээн тардара үһү. Ону аҕата көрөн бу кыыс ону-маны уоттуо диэн, кыракый хамса оҥорон биэрээхтээбит. Оо, онно үөрэн атаҕа сири билбэт буолбут. Сайынын аҕатыгар илии-атах буолан, колхозка ыһыыга оҕус сиэтэн, окко улэлээн, улэҕэ эриллэн-мускуллан барбыт.

Аҕа дойду уоттаах сэриитэ саҕаланан, дьулаан сыллар Сахабыт сиригэр эмиэ сатыылаабыттар. Дьон бөҕө сэриигэ ыҥырыллан барбыттар, ийэ дойдуларын көмүскүү. Колхозка оҕо-дьахтар, кыаммат оҕонньоттор эрэ хаалбыттар. Кураан буолан туох да үүммэккэ, аччыктааһын — сут сыл саҕаламмыт. Өлөөҥкө онно дьаамсыгынан улэлээн, нэдиэлэҕэ иккитэ, атынан, Бөтуҥтэн (Ганньуурдаах дьиэлэриттэн) Остуолбаҕа (Хатырыкка) почта таһара. Оҕо эрдэҕиттэн төрөлкөй, кыайыылааҕын-хотуулааҕын иһин, хайҕалга сылдьара үһү. Сарсыарда эрдэ туран, атын көлүнэн, айаннаан почтатын ылан, тус хоту түһэ турара. Остуолбаҕа тиийэн почтатын туттаран төннөн кэлэн, аны аттарын бэрийэн, аһатан дьиэтин олох халлаан хараҥардаҕына булар эбит. Онно почта эрэ буолбакка араас айанньыттары, болумуочунайдары, таһаҕаһы эмиэ Остуолбаҕа диэри илдьэр эбит. Сут кураан сыллара буолан, улахан аччыктааһын, ыал-ыалынан өлүүтэ-сүтүүтэ буолуталыыр кэмнэригэр, сороҕор сарсыарда уу эрэ иһэн, үлэтигэр барара. Арыт аргыс дьоно, боломуочунайдар, аһынан, өйүөлэриттэн бэрсэн, киһи хара буолара. Биир күн баран иһэн суолга туох эрэ сытарыттан, аттара сиргэнэн туора ойбуттар. Нэһиилэ аттарын тутан, тохтотон көрбүттэрэ кууллаах сиэмэ сытар эбит. Куораттан болумуочунай тахсан Хатырыкка барсан иһэр эбит. Үтүө санаалах, аһыныгас сүрэхтээх буолан, аттан түһэн көрөн баран – «ити суол кытыытыгар илдьэн кистии соҕус ууруох, киэһээ төннөн иһэн ылан ааһаар» – диэбит. Ол күннэргэ аҕата хоргуйууттан кыайан турбат буолан сытар күннэрэ эбиттэр. Киэһэ төннөрүгэр, ол бурдугун сэниэтэ суох, аччык буолан, муҥ бөҕөнөн сыралаһан тиэнэн, дьиэтигэр кэлбитэ аҕата нэһиилэ тыыннаах сытара үһү. Бурдугуттан хааһылаан, аҕатын айаҕын нэһиилэ атытан аһатан, быыһаан, бэттэх аҕалбыт. Ол түбэлтэни ийэбит хойут өлүөр диэри: «Үтүө санаалаах барахсан буолан, ол кыһыны этэҥҥэ туораабыппыт, сиэмэбитин суоруналаан, бурдук оҥорон ууга убаҕас хааһы оҥостон сиирбит» — диэн мэлдьи махтана кэпсиирэ. Ол курдук хас биирдии киһи, туох баар ыарахан үлэҕэ үлэлээн, эйэни, кыайыыны уһансыбыттар.

Уоттаах сэрии бүтэн, аны олох тупсарын туһугар күүстээх үлэ саҕаламмыта. 1947 сыллаахха Елена Семеновна Кайгородов Петр Спиридоновичка кэргэн тахсар. Дьиэ-уот туттан эйэлээх олоҕу уһансан бараллар. Баакычча арыыга сайынын хайыыгынан субай сүөһүнү тиэйэн киллэрэн көрөллөрө, оттуулара. Онтон «Молотов» колхозка ыанньыксытынан үлэлээбитэ. Ол саҕана ынахтары түөртэ ыыллара. Ол быыһыгар ыамнарын икки ардыгар бурдук быһыытыгар, Чоомуоска кукуруза, хаппыыста үүннэрэн, хомуйан үлэ бөҕөтүн үлэлииллэрэ. Үлэлэрин түмүгунэн дохуот (трудодень) аахсан аһынан хамнастарын аахсаллара.

Бөдөҥсүйүү саҕана 1953 с. Куһаҕан Ыаллары (Аппааны) кытта холбоһон «Карл Маркс» колхоз буолан, үлэ-хамнас күөстүү оргуйар. Үчүгэй көрдөрүүлээх ыанньыксыты таба көрөн, нэһилиэк, оруйуон Сэбиэттэрин норуодунай депутатынан, дьахталлар сийиэстэрин делегатынан талаллар.

Кыһамньылаах үлэтэ таах хаалбатаҕа, 1968 с. «Ударник коммунистического труда» буолан, анал «Сибирь» диэн бэйэтэ ыктарардаах стиральнай массыына фондатынан наҕараадаланар. 1970 с. «За доблестный труд» мэтээлинэн, «Победитель соцсоревнований» знактарынан, «Ударник пятилетки» диэн аалай лиэнтэлэри түөһүгэр кэтэр. Ол курдук 1970 с. Нам улууһугар бастыҥ ыанньыксыт буолан «Москвич» массыына фондатынан наҕараадаланар. Кэнники настаабынньык-ыанньыксыт, пиэрмэҕэ старшай ыанньыксытынан, эдэр ыанньыксыттарга настаабынньыгынан өр сыл үлэлээбитэ. 1974 сыллаах тоһуттар тохсунньу тымныыта сатыылаан турдаҕына, Бөтүҥтэн хас да үчүгэй көрдөрүүлээх ыанныксыттары босхо путевканан Ленинград курдук, киин куоракка ыытан күүлэйдэтэн аҕалбыттара. 1973 с. «Знак Почета» орденынан, 1978 с. «Ветеран труда», 1994 с. «За доблестный труд в Великой Отечественной Войне, 1941-1945гг», 1995 с. Улуу Кыайыы 50-с сылыгар «Ветеран тыла», 1997 с. «Маршал Советского Союза Жуков» мэтээлинэн, ону таһынан тоҕуста оҕолонон, 1963 с. «Медаль материнства 1 степени» мэтээли түөһүгэр анньынар, «Материнская слава III степнени» орденынан наҕараадаланар.

Тоҕуста оҕоломмутуттан икки оҕо Аня 1,5 сааһыгар, Еля алта ыйыгар, эмп-том кэмчитигэр, олох-дьаһах да саҥа көнөн эрэр кэмигэр өлөөхтөөбүттэр. Сэттэ оҕотун иитэн, үөрэхтээх дьон оҥортоон, дьоллоох улахан дьиэ кэргэн күн-күбэй ийэтэ, эйэҕэс эбээтэ буолар. Түөрт уолуттан, үс кыыһыттан 30-ча сиэн, 50-ча хос сиэн буолан уһаан-тэнийэн, Елена Семеновнаны ааттатан үлэлии-хамсыы, үөрэнэ сылдьабыт. Боброс Елена Семеновна 76 сааһыгар кыра кыыһыгар Татьяна Петровнаҕа олорон, улахан ыарыыттан күн сириттэн бараахтаабыта.

Авторы: А. 9 «а», Н.6 «б», У. 1″в» Федоровтар