Билюкиннар Роман Поликарпович

 

«Тыылга кыайыыны уһансыбыттара»

Мин эбэм Матрена Фёдоровна Герой ийэ, эһэм Роман Поликарпович Билюкиннар, үлэһит, Үлэ-тыыл ветераннара, Ытык ыал.

1953 сыллаахха ыал буолбуттар. 2015 сылга бииргэ олорбуттара 63 сылын туолар. Кун бугун 13 о5олоох, 28 сиэннээх, 16 хос сиэннээх «Ытык ыал» буолаллар. Бэйэлэрэ төрөппут 13 оҕолорун таһынан, Матрёна Фёдоровна кыра саастарыгар тулаайах хаалбыт, бииргэ төрөөбут балтын 6  оҕолорун ииппиттэрэ. 19 оҕону ahaтaн, таҥыннаран улаатыннаран, араас идэлээх үлэһит ыал дьон оҥорбуттара.

Эбэм Билюкина Матрёна Фёдоровна 1933 сыллаахха, тохсунньу ый 1 кунугэр Мэҥэ-Хаҥалас улууhун Алтан нэhилиэгэр  Платоновтар диэн дьадаҥы ыалга төрөөбүтэ. 1941 сыллаахха улахан сут дьыл кэлэн ийэлээх аҕатын кытта икки оҕо хоргуйан өлбуттэрэ. Онон аҕыс caaһыттан тулаайах хаалан, балтынаан Хаптаҕай нэһилиэгин Нам улууһун Хамаҕаттатыгар детдомҥа иитиллэллэр. Эбэм ахтар; «Хаптаҕайга детдом аһыллан балтыбынаан онно киирэн харахпытын өрө көрбүппүт. Ол алдьархайдаах уоттаах сэрии бара турдаҕына тулаайахтарга анаан оҕо дьиэлэрин аһыы… кинилэри киһи-хара оҥорор тyhyгap кыһаныы олус да үчүгэй,үтүөкэн дьыала эбит. Ону билигин кырдьан баран эргитэ саныыбын… олоҕум саамай ыарахан кэмигэр көрбүт-истибит тэрилтэм буолар…»

Эбэм 14 сааһыгар  дойдутугар эргиллэн кэлэн колхозка дайааркалыыр, субан cүөhү көрөр  тутуу биригээдэтигэр улэлиир.

Ол кэмин Эбэм маннык кэпсиир: «Оччолорго аныгы техника, тыраахтыр, массыына суоҕа. Мин начальнай оскуола тутуутугар оҕуһунан мас таһыытыгар улэлээбитим. Таба Муоҕа» диэн 5 биэрэстэлээх алаастан бэрэбинэ таспытым. Куҥҥэ үстэ-түөртэ кырынар этибит. Дьэ ыарахан үлэ этэ. Оскуола тутуллан, оҕолор үөрэхтээх буолуохтара диэн куну куннуктээн улэлиирбит. Оскуола  дьиэтэ тутуллубутун кэннэ үрдүгэр буор кутуутугар түннүк олордуутугар  үлэлээбитим  1950 сыддаахха начальнай оскуола дьиэтэ үлэҕэ киирбитэ».

Эһээм Билюкин Роман Поликарпович, сурукка киирбитинэн 1927 сыллаахха, онтон бэйэтэ этэринэн 1926 сыллаахха ахсынньыга төрөөбүт. Эһээм аҕата Билюкин Поликарп Николаевич сэриилэһэн Берлин куоракка кытта тиийэ сылдьыбыт.

Эһээм маннык ахтар: «Мин аймахтарбытан сэриигэ Билюкин Петр Дмитриевич кини убайа учай,аҕам Билюкин Поликарп Николаевич сылдьыбыттара.Биһиги  билиистээх алааска олордохпутуна аҕам сэриигэ барбыта, онтон бааһыран кэлэн баран иккиһин Бүтэйдээххэ олордохпутуна хос барыта. Улаханнык 6 сиринэн бааһыран кэлэн 1946 күн сириттэн туораабыта.

Оҕо  эрдэхпинэ сиилэс угарбын, оҕус сиэтэрбин өйдүүбүн. Сэрии бириэмэтигэр сайын окко кыһын сүөһү көрүүтүгэр,от тиэйиитигэр үлэлиирим. Амма Буотума көһүүтүгэр сылдьыбытым. Сэрии буоларыгар Бүтэйдээххэ  үөрэнэр  этим. Сэрии сут дьылыгар ас-таҥас суох, сүрдээх эрэйдээх кэм этэ.

Кэлин совхозка сылгыһытынан уонна тутуу биригээдэтигэр үтүө суобастаахтык үлэлээбит  1963 сыллаахха 320 миэстэлээх 8 кылаастаах, оскуола тутуута саҕаланар.

Бу биригээдэҕэ үлэлээбитим маннык кэпсиир: биригээдэбитигэр тутаачылар  алтыа  этибит. Оччолорго  бензининэн үлэлиир эрбии (дружба) суох этэ. Барытын сүгэнэн, илии эрбиитинэн кэрдэр, суорар, көннөрөр этибит. Хоно сылдьан Буха -Баалы диэн үрэх халдьаайытыттын Күөнэхтээххэ , Томтордооххо  Табаҕа алаастарыгар тиийэ мас бөҕөтө сулларан, тутууга сөп буолар гына деловой мас бэлэмнээбиппит. Оҕолорбут туһа  диэн  хара илиибитинэн алта сылы быһа улэлээн, 1969 сыллаахха саҥа 320 миэстэлээх оскуоланы үлэхэ киллэрбиппит .

Эһээм Роман Поликарпович уус буолан, ыҥырыыга сылдьан, нэһилиэккэ элбэх ыал дьиэтиттэн тутуспута.

 

 

Автор: Н.Билюкин, ученица 8е класса.