Билюкина (Платонова) Мотрена Федоровна

 

Дууhа бaaha оспот»

Ытык-мааны кырдьаҕастар

Ыалдьар диэни билинимэн

Сэрии кэмин оҕолоро

Санааҕытын түһэримэн

Умнуллубаттар дьон-норуот өйүттэн санаатыттан Аҕа дойду Улуу сэриитин ыар сутуктээх уонна өрөгөй уктэллээх куннэрэ. Улуу Кыайы 70 сылын көрсө мин эбэм, тыыл бэтэрээнэ Мотрена Федоровна туһунан кэпсиибин.

Мин эбэм Билюкина (Платонова) Мотрена Федоровна сэрии сылларыгар 8-12 саастаах оҕо эбит. Эбэм аҕалаах ийэтэ Мэҥэ-Хаҥалас оройуонун Алтан  нэһилиэгин олохтоохторо этилэр. Оччотооҕу эмп-томп суоҕуна эмискэ ыалдьаннар, иккиэн 1941 сыллаахха өлбуттэр. Эбэм балтын, быраатын, убайдарын, эдьиийдэрин кытта төгүрүк тулаайах хаалбыттар. Хата кини дьолугар Хаптаҕайга детдом аһыллан балтынаан онно киирэн харахтарын өрө кэрбуттэр. Государство көрүүтүгэр-истиитигэр киирдэхпит дии диэн уөрэ кэпсиир. Бэйэтин курдук араас сиртэн кэлбит тулаайахтары кытта эйэ-дэмнээхтик олорбуттар. Ол алдьархайдаах уоттаах сэрии бара турдаҕына тулаайахтарга анаан оҕо дьиэтин ahaннap, онно олорон уөрэммит, ahaaн-тaҥнан киһи-хара буолбут. Икки сыл буолан баран Нам оройуонугар Хама5атта детдомугар ыыппыттар. Онно caahын туолуор диэри олорбут.

Детдомтан кэлбитэ yhун кураан сут дьылларга бииргэ төрөөбүт убайдара хоргуйан өлбуттэр эбит. Дойдутугар кэлэн колхозка ханна туох улэ баарыгар барытыгар улэлээбит; cүөhү көрүүтүгэр, бааһынаҕа, от улэтигэр онтон да атын улэлэргэ. Оҕо диэн улэни араарбакка ыыталлара диир. Таҥнар танас да, ahыыp ас да суоҕа. Тонон-хатан, аччыктаан, сылайары аахсыбакка ынырык ыар ыарахан улэни, күнү-түүнү аахсыбакка улэлээн кэлбит. Биирдэ эмэ дьон аһынан ыҥыран аһаталлара диир. Ол ыарахан куннэргэ төһө кыалларынан туттуна сатаан, хараҕын уутун таһаарбакка ким тугу соруйарынан улэлээбит. Ама да ааспытын иһин  алдьархайдаах сэрии буолан төһөлөөх элбэх оҕо хараҕын уутунан сууммута буолуой. Эбэм оҕо caaha төрэппүттэрэ суох, эрэйдээхтик-муннаахтык ааспыт. Ол иһин оҕолорун улэһит таптыырга, куһаҕан дьаллыкка ылларбакка, киһи быһыытынан көрсүө-сэмэй буоларга үөрэтэ сатаабыт. Эбэм баҕа санаата-оҕолоро, сиэттэрэ тулаайах буолууну, сэрии, сут-кураан кыһалҕатын билбэтэллэр диэн.

Эбэм дойдутун уолугар Билюкин Роман Поликарповичка кэргэн тахсан 13 оҕоломмут. 1971 сыллаахха ССРС Верховнай Советын Президиумун Ыйааҕынан эбэбэр ”Герой Ийэ” диэн үрдүк ааты иҥэрбиттэр.

Кэм-кэрдии тургэнник aahap. Ол эрээри дууһа бaaha оспот, өркөн өйдөбүл өспөт ”Ким да умнуллубат, туох да умнуллубат” — диэн Аҕа дойду Улуу сэриитигэр быһаччы сыһыаннаах этии суолтата сүппэт.

Сэрии сылларын оҕолоро ол ынырыктаах сылларга ычах кырачаан бэйэлэрэ аччыктыыр, тонор-хатар, ыалдьар-сүтэр алдьархайдарыттан тыыннаах ордубуттара бэйэтэ героизмна тэннээх. Сэрии толоонугар охтубут уонна тыылга улэлээбит төрөөбут дойдубутун өстөөхтөн көмүскээбит аҕа дьоҥҥутугар сүгүрүйэбит.

 

 

Автор: Н.Билюкин, ученица 8е класса.