Белолюбскай Николай Яковлевич (1926 г.р.)

 

Тыыл, улэ бэтэрээнэ — Белолюбскай Николай Яковлевич

Мин хос эһээм  Белолюбскай Николай  Яковлевич (Ньукулай)  1926 сылаахха ахсынньы аам-даам тыымныытыгар Таатта улууһун Баайаҕа ­– Игидэй нэһилиэгэр күн сирин көрбүтэ.

Тумачча а5атын ууьун Белолюбскай  Яков Михайлович – Бөөһөнчө уола.  Хос эьээм  уһун,  дьоһуннаах олоҕу олорбут, үлэттэн дьолломмут киһинэн дьоҥҥо-сэргэҕэ биллэр.  Оҕо, эдэр сааһа сэрии сут — сутурҕан ыал сылларыгар ааспыта көстөр  киһи эбитэ уьу. Оччотоо5у о5олор аччыктааьын, тоҥуу  — хатыы кыьалҕатын эттэринэн-сииннэринэн билбиттэр,  Үлэ ыараханын намчы санныларыгар сүкпүттэр. Хос эьээм 1941 с. Стаханов аатынан колхозка сир хорутуутугар оҕус сиэтээччинэн, от кэбиһиитигэр бугул угааччынан үлэлээбит. Үөрэхтээх үлэһит буолаары Дьокуускайдааҕы потребкооперация техникумугар, бухгалтер үөрэҕэр үөрэнэн иһэн аас-туор олохтон ситэ үөрэммэтэх. Дойдутугар төннөн колхоз төһүү үлэһитэ буолбут. 1947-48 сс. колхозка бухгалтердаабыт.

1949-1952 с.с. хос эьээм улахан государственнай суолталаах сорудахха – Ааллаах Уунтэн таьа5ас таьыытыгар улэлээбит. Бу улэ5э саамай күүстээх-уохтаах, сытыы-хотуу, чэгиэн, эдэр дьон бастыннарын талаллара. Сэрии сылларыгар оннук дьоннор армия5а ынырылланнар, колхозтарга наьаа ыарахан балаьыанньа уескээбит. Онон ыксалга сана улаатан эрэр 17-18 саастаах уолаттары кырдьа5астарга сыьыараллара. Мин хос эьээм сылбырҕа, айылҕаттан сытыы өйдөөх буолан, бэйэтин курдук дьон хоһууннарын кытта ол улэ5э үтүө суобастаахтык үлэлээбит.  Бу эттэххэ  дөбөҥ,  таһаҕасчыттар сэтинньи ыйтан муус устарга дылы, сыл аҥаара ат үрдүгэр айаҥҥа сылдьаллара эбитэ уьу. Таҥас-сап, өйүө-тайаа, сылгы сиир отун барытын бэйэлэрэ бэлэмнииллэрэ. Колхоз көлүүр ат сэбин-сэбиргэлин, барыта 7 көрүҥү тэрийэрэ. Кыладыапсык күһүн туттарбытын саас араспыысканан тутара. Дьэ сыарҕа бөҕө, кытаанах буолуон наада эбит. Баайаҕа Кутааматыгар сыарҕаны үчүгэйдик да  оҥорор ини-бии Бүөтүр, Ньукулай Винокуровтар диэн мас уустара бааллара. Ааллаах сыарҕата эҕий сыарҕа диэн ааттанара, ыллыга иннигэр-кэннигэр эҕиллэр.

Хос эьээм кинини кытта айан күчүмэҕэйдэрин тэҥҥэ үллэстибит доҕотторун В.Р.Лазаревы, В.В. Мандаровы, А.С. Поповы, П.М. Башарины, Ааллаах Үүн кылаабынай бухгалтерынан үлэлээбит Баайаҕа киһитэ Н.Н. Поповы сүр истиҥник  ахтан-санаан ааһара. Николай Николаевич дойдутун дьонун аламаҕайдык көрсөрө, үлэлэрин чиэһинэйдик аахсара, өйүөлэрин уурара.

Таатталар Ааллаах Үүҥҥэ билигин Д.Е. Афанасьев Быйан хаһаайыстыбатын сириттэн-уотуттан Амма өрүһү туораан айан аартыгын тутуһаллара. Чөркөөхтөн бардаххына Дьиэбэгэнэни, Дьаам дьиэтин, Ойуун Күөлүн, Хомустааҕы, Нохуну, Охотскайы таарыйан ааһаҕын, онтон Ытык Күөлтэн айанныыр буоллаххына Үтэ Көлүйэнэн, Харбалааҕынан,  Дьаамынан, Ойуун Күөлүнэн, Хомустааҕынан, Нохунан, Охотскайга тиийэҕин. Айанныы үөрэммит акка түбэстэххинэ – ол дьолуҥ. Биирдии киһи түөртүү аттаах буолара.  Дьон үгүстүк эрэйдэнэр сирэ Сэттэ Дабаан диэн мэҥэһик-мэҥэһик хайалардаах сир этэ диэн кэпсиирэ аҕабыт. Сорох сиргэ биир сыарҕа эрэ ааһар суола баара. Ол иһин биригэдьиир, хонтуора болдьообут күнүн аһарбакка айанныахтааххын.

Хос эьээм кэлин колхозтар холбоһон бөдөҥсүйбүт кэмнэригэр араас үлэлэри толорбута.

1976, 1981 сс. Үүт ыамын ферма үрдүнэн үодүк кэрдиискэ таһааран үлэтэ үрдүктүк сыаналаммыта, Үрүҥ Илгэ чемпион аатын ылбыта.

Ааспыт сыллар-хонуктар үлэлэрин ыарахаттарын барытын эрдээхтик тулуйбут,элбэх эдэр дьону олох ымпыгар-чымпыгар уһуйан үөрэппитэ. Хос эбээбинээн 1949 с. холбоһон, эн-мин дэһэн, саха биир дьоһун ыала буолбуттар.

 

 

Автор: С.Семенов, 7 «Б» кылаас