Алексеева Марфа Дмитриевна (1926-2001 гг.)

 

I Өлтөх олохтооҕо Алексеев Дмитрий Петрович (Буойун Миитэрэй) уонна Анисия Терентьевна кыра кыыстара Алексеева Марфа Дмитриевна Өлүнньэхтээх начаальнай оскуолатын бүтэрбитэ. Сэрии кэмигэр субан сүөһүнү көрүүгэ, сайынын от-бурдук хомууругар үлэлиирэ. Оччолорго хомуйбут бурдуктарын чирэпчигэ тиэйэн илдьэн, бурдук тутар пууҥҥа туттараллара. Кэлин Мичурин аатынан холкуоска эмиэ бу үлэлэргэ сылдьара. Бэйдиҥэ оскуолатын техүлэһитинэн бэрт өр кэмҥэ үлэлээбитэ.

Бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсан да баран, интэринээккэ пуобардаабыта. Шепелев Иннокентий Степановичтыын холбоһон, биэс оҕону улаатыннарбыттара. Марфа Дмитриевна үлэ, тыыл бэтэрээнэ буолан, элбэх юбилейнай мэтээллэринэн наҕараадаламмыта.

Сэрии кэмигэр үлэтэ-хамнаһа «1941-1945 сс. Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэриигэ килбиэннэх үлэтин иһин» мэтээлинэн бэлиэтэммитэ.

БиҺиги хос эбээбит сэриигэ ыҥырыллыбыт дьоммутун солбуйан хаалбыттар бука бары, оҕолуун- уруулуун Улуу Кыайыы туҺугар, харса суох үлэлээбиттэрэ. Кыайыы туҺа диэн аҺыыр- аҺаабат, сылдьан, холкуос ыарахан үлэтин тэҥҥэ үлэлэспиттэрэ. Кинилэр сырдык ааттара өрүү эдэр ыччатка ааттана, ахтылла туруоҕа.

Автор: А. Михайлова, ученица 3 класса.

 

Воспоминания А.Михайлова, ученика 3 класса

I Өлтөх олохтооҕо Алексеев Дмитрий Петрович (Буойун Миитэрэй) уонна Анисия Терентьевна кыра кыыстара Алексеева Марфа Дмитриевна Өлүнньэхтээх начаальнай оскуолатын бүтэрбитэ. Сэрии кэмигэр субан сүөһүнү көрүүгэ, сайынын от-бурдук хомууругар үлэлиирэ. Оччолорго хомуйбут бурдуктарын, Чирэпчигэ тиэйэн илдьэн, бурдук тутар пууҥҥа туттараллара. Кэлин Мичурин аатынан холкуоска эмиэ бу үлэлэргэ сылдьара. Бэйдиҥэ оскуолатын техүлэһитинэн бэрт өр кэмҥэ үлэлээбитэ. Бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсан да баран, интэринээккэ пуобардаабыта. Шепелев Иннокентий Степановичтыын холбоһон, биэс оҕону улаатыннарбыттара. Марфа Дмитриевна үлэ, тыыл бэтэрээнэ буолан, элбэх юбилейнай мэтээллэринэн наҕараадаламмыта.

Сэрии кэмигэр үлэтэ-хамнаһа «1941-1945 сс. Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэриигэ килбиэннэх үлэтин иһин» мэтээлинэн бэлиэтэммитэ.

 

Воспоминания Старостина Э., 1 класс

I Өлтөх олохтооҕо Алексеев Дмитрий Петрович (Буойун Миитэрэй) уонна Анисия Терентьевна кыра кыыстара. Өлүнньэхтээх начаальнай оскуолатын бүтэрбитэ. Сэрии кэмигэр субан сүөһүнү көрүүгэ, сайынын от-бурдук хомууругар үлэлиирэ. Оччолорго хомуйбут бурдуктарын, Чирэпчигэ тиэйэн илдьэн, бурдук тутар пууҥҥа туттараллара. Кэлин Мичурин аатынан холкуоска эмиэ бу үлэлэргэ сылдьара. Бэйдиҥэ оскуолатын техүлэһитинэн бэрт өр кэмҥэ үлэлээбитэ. Бочуоттаах сынньалаҥҥа тахсан да баран, интэринээккэ пуобардаабыта. Шепелев Иннокентий Степановичтыын холбоһон, биэс оҕону улаатыннарбыттара. Марфа Дмитриевна үлэ, тыыл бэтэрээнэ буолан, элбэх юбилейнай мэтээллэринэн наҕараадаламмыта.

Сэрии кэмигэр үлэтэ-хамнаһа «1941-1945 сс. Аҕа дойдуну көмүскүүр Улуу сэриигэ килбиэннэх үлэтин иһин» мэтээлинэн бэлиэтэммитэ.

Марфа Дмитриевна кэргэнэ Шепелев Иннокентий Степанович, сэрии кыттыылааҕа. 1917 сыллааха I Өлтөх нэһилиэгэр Ньылаҕаайы алааска олорбут Шепелев Степан Степанович дьиэ кэргэнигэр төрөөбүт. Ийэтэ Шепелева Варвара Александровна польскай сыылынай Липинскэй Александр Осипович кыыһа эбит. Бииргэ төрөөбүт убайа Шепелев Петр Степанович (1914-1990) эмиэ сэрии кыттыылааҕа. Иннокентий «Харыйалаах» холкуоска чилиэнинэн 1931 сыллаахха киирбит. Холкуоһугар үлэлии сырыттаҕына, 1941 сыллаахха армияҕа ыҥырыллан, биир ый үөрэммит. Фроҥҥа тиийээт, Харьков куорат туһаайыытынан кыргыһыыга контузияланан, госпитальга киирбит. Дойдутугар 1943 сыллахха төннөн кэлэн, үп агенынан, военругунан хонуу биригэдьииринэн үлэлээбитэ. Сэрии бүтэһик сылларыгар нэһилиэгэр дьахталларга , улаатан эрэр оҕолорго, оҕонньотторго оччотооҕу кэм ирдэбилинэн байыаннай үөрэҕи ыытара. Ийэтэ кэпсиир буолара: «Миигин олунньуга төрүөхтээх кыыһы иһигэр илдьэ сылдьан, 1944 сыл ахсыньытыгар Өлүнньэхтээх алаас халдьаайытынан военруктарын ирдэбилинэн хайыһардаан иһэллэр үһү. Онуоха, дьуегэтэ Алексеев Көстөкүүн Ааната нэһиилэ эйэргээн этэр үһү: «Дьөлөккөөй, саатар эйигин ситэр инибин диэхтээн баран, сөтөллөн хахсайан, туран хаалан сиппэтэх уонна нэһиилэ күлэ турар үһү». Оччоттон сэллик ыарыы сии сырыттаҕа эбээт», — диэхтиирэ. Байыаннай кэмҥэ оннук муҥнаналлар эбиттэр ийэлэрбит, эдьиийдэрбит барахсаттар.

Холкуоһунай тутул саҕана нэһилиэк биллиилээх бурдук үүннэрээччитэ. Гектартан 18 центнер үүнүүнү ылан, БСНХСБ кыттыылааҕа буолбута, Москваҕа күүлэйдээн кэлбитэ. Кэлин «Лена» сопхуоска субан сүөһүгэ сайыҥҥы бостуугунан өр үлэлээбитэ. Аҕа дойду сэриитин II истиэпэннээх уордьанын кавалера, «Германияны кыайыы иһин», «Үлэ ветерана», элбэх юбилейнай мэтээллэрдээх. Син уһун үйэлэнэн, ол суостаах сыллар, кыргыһыылар тустарынан эдэр ыччаттарга, оскуола оҕолоругар элбэхтик кэпсиирэ. Бииргэ үлэлииргэ наһаа көр-көрүдьүөс тыллаах, үтүө майгылаах киһи этэ. Саас субан сүөһүлэрин мэччирэҥҥэ ыытыыга, сүөһүлэригэр тимири кытардан бэчээт уурар. Онуоха хамсыы турар сүөһүлэргэ «2» сыыппарата сороҕор, хайдах эрэ тахсар, ону «сатаммата ээ», — диэтэххэ «И» буукубаҕа маарыннатан син-биир сөп «И», «Иннокентий»,- диэн куотунара.

БиҺиги хос эбээбит, эҺээбит Сэриигэ ыҥырыллыбыт дьоммутун солбуйан хаалбыттар бука бары, оҕолуун- уруулуун Улуу Кыайыы туҺугар, харса суох үлэлээбиттэрэ. Кыайыы туҺа диэн аҺыыр- аҺаабат, сылдьан, холкуос ыарахан үлэтин тэҥҥэ үлэлэспиттэрэ. Кинилэр сырдык ааттара өрүү эдэр ыччатка ааттана, ахтылла туруоҕа.