Алексеев Роман Спиридонович (1929-1957 гг.)

 

Алексеев Роман Спиридонович Бүлүү улууһун Бөкчөҥөө нэһилиэгэр «Күһүт Бэрэтэ» диэн алааска  төрөөбүтэ.  Алексеев Испирдиэн Уйбаанабыс дьиэ кэргэнигэр  иккис оҕонон күн сирин көрбүтэ. Бииргэ төрөөбүттэр 4 –тэр.

Роман оҕо да сылдьан олус сэмэй майгылаах,  үтүө, амарах санаалаах этэ.  Ыарахан үлэттэн толлон турбат этэ.  Роман убайын Киэсэни кытта оччолорго оскуола оҕолоро этилэр. Бастаан Акы оскуолатыгар үөрэнэн испиттэрэ. Онтон 1941 сыллаахха оскуола аһыллыбытыгар, Бөтүҥҥэ үөрэммиттэрэ. Сэрии саҕаланыыта подросток оҕолор этэ. Хас биирдиилэрин иннилэригэр Ийэ дойду туһугар,  Кыайыы туһугар диэн кытаанах сорук турара. Кинилэр холкуоска улахан киһи салайааччылаах хараҥаттан хараҥаҕа дылы улэлииллэр этэ.

Романнаах Киэсэ  улахан дьону кытта тэҥҥэ үлэлииллэрэ, ыарахан үлэлэргэ харса суох сылдьаллара. Сир тартарыыта, бурдук ыһыыта, хортуоска олордуута. Байыаннай ыһыы диэн саҕаланнаҕына, куоталаһыы буолан, түүннэри-күннэри үлэ күргүөмүнэн барара. Романнаах  биригээдэлэрин  звенота (сал. Алексеева Екатерина Прокопьевна) 5 күнүнэн  бүтэрбиттэр. Правительственнай болдьох — 6 күн. Барыта 80 га оннугар 80,51 га ыһыллыбыт. Ити байыаннай ыһыыга хоһуун үлэһиттэр Алексеева   Е.П., Иванова М.В. 5  күнү быһа, ол иһигэр 2  түүн утуйбаккалар сири табыйбыттар.

Кинилэр улахан дьону кытта тэҥҥэ ыһыыга, колхоз үлэтигэр кыһыннары-сайыннары үлэлээбиттэрэ. Былаан аһара толоруллуохтаах диэн кытаанах соругу толорор туһуттан. Күhүн хойукка диэри муустаах ууну кэhэ сылдьан от охсоллоро, барыта илиинэн үлэ. Саһаан туруоруутугар, мас кэрдиитигэр, балбаах таһыытыгар, онтон да атын үлэ элбэх буоллаҕа дии, оҕолор эмиэ үлэлииллэрэ.  Үксүгэр аччык сылдьан, утуйар ууларын хаммакка, таҥас-сап мөлтөх, суоҕун да кэриэтэ этэ. Екатерина Прокопьевна 6 оҕону звенотугар салайа сылдьан, астарын бэйэтэ боччойо сатыыр эбит. Оҕолор үлэлии сылдьан туруктарын туhунан хараастан, ситэ кэпсээбэт буолара. Хос Эбэм бииргэ төрөөбүт убайа Алексеев Роман Спиридонович хорсун үлэтин иhин Бөкчөҥөө нэһилиэгиттэн бастакы алта оҕо ахсааныгар киирсэн, «1941-45 с.с. Аҕа дойду Улуу сэриитигэр килбиэннээх үлэтин иһин» мэтээлинэн  наҕараадаламмыта.

Сэрии кэнниттэн араас күрэхтэһиилэргэ, концертарга кытталлара. 1947 сыллаахха Киэсэлээх Роман Алексеевтар оройуон спартакиадатыгар, Бөкчөҥөө оскуолатын үөрэнээччилэрин хамаандаларыгар киирсэн, кыттыбыттара.

1950 сыллаахха Бүлүү педучилищетыгар үөрэнэ киирбитэ. Арамаан аһаҕас, көнө майгылаах буолан, бэйэтигэр дьону наһаа тардар эбит.  Үөрэнэ сылдьан эмиэ элбэх доҕоттордоох буолара.  Куурсугар улахан авторитеттаах, драмкружок активнай кыттыылааҕа, преподавателлэр, үөрэнээччилэр улаханнык убаастыыр табаарыстара этэ. Кэлин Бүлүүтээҕи педучилище урукку директора Спиридон Терентьевич Тюляхов көлүөнэлэр көрсүһүүлэригэр доҕорун Романы истиҥник ахтан турардаах.

1954 с. Роман Спиридонович  Аллайыаха оройуонугар Чокурдаах бөһүөлэгэр начаалынай кылаас учууталынан олус ситиһиилээхтик үлэлээн испитэ. Төрөппүттэр, оҕолор ыраас суобастаах, көнө майгылаах эдэр киһини тута сөбүлээбиттэрэ, нэһилиэнньэ убаастабылын ылыан ылбыта.  Роман Спиридонович Чокурдаах орто оскуолатыгар учууталлыы сылдьан, ыарахан ыарыыга ылларан, Дьокуускайга кэлэн операцияламмыта.  Нэһилиэнньэ, бары турунан, киниэхэ   арыаллыыр киһи булан, иккиэннэрин проезтарын төлөөн, сүҥкэн көмөнү оҥорбуттара. Дьокуускайга  тиийбитигэр, операция оҥорбуттара да,  үтүөрэр кыаллыбатаҕа. Дойдутугар төннөн, икки сыл оскуолаҕа үлэлээн иһэн, 1957  сыллаахха  олохтон хомолтолоохтук туораабыта.

Мин таайдарым кэриэтэ дьоннорум, хос эбэм бииргэ төрөөбүт убайдара иккиэн Кыайыыны чугаhатан, оҕо сылдьан бэйэлэрин харыстаммакка үлэлээбиттэрэ. Роман уонна Киэсэ Алексеевтар «1941- 45 с.с. Аҕа дойду Улуу сэриитигэр килбиэннээх үлэтин иһин» мэтээлинэн иккиэн наҕараадаламмыттара. Мин кинилэринэн киэн туттабын.

 

 

Автор: А.Винокуров, ученик 2 класса.