Алексеев Иван Павлович (1930-2005 гг.)

 

Үлэ, тыыл бэтэрээнэ

Мин эһэм, Алексеев Иван Павлович тыыл, үлэ ветерана, Саха сирин үөрэҕириитин туйгуна, «Учууталлар учууталлара», Россия Географическай обществотын чилиэнэ.

Эһэм 1930 сыллаахха тохсунньу 1 күнүгэр «Токос» нэһилиэгэр «Хаар дьиэ» сэлиэнньэтигэр, «Комбайн» колхоз киинигэр төрөөбүтэ (билиҥҥитэ Ньурба улууһун, Күндээдэ нэһилиэгэ).

Эһэм аҕата 1944 с. өлбүт. Эһээлээх, эбээтэ ииппиттэрэ. Сэрии кэмигэр эһэм 11 сааһыттан  колхуоска үлэлээбитэ. Сарсыарда күн тахсыаҕыттан, киириэр диэри колхозка улахан дьону кытта тэҥҥэ үлэлээбитэ. Сэрии кэмигэр кураан дьыллар турбуттара, туох да үүммэт үһү.

«Токос» нэһилиэгэр 12 күөллэри илиинэн хаһан силбэһиннэртээбиттэрэ, бу күөллэр аччыктаан дьон бөҕө өлөн эрдэхтэринэ балыктара наһаа үөскээн, куйуурдаан, дьон араас сирдэртэн кэлэн аһаан, хонон ааһаллара.  Сэрии ыархан кэмигэр оҕо диэбэккэлэр, улахан дьону кытта тэҥҥэ үлэлииллэрэ. Окко үлэлиирин олус сөбүлүүрэ. Сайын 4 атынан, 2 косилканнан от оҕустаран бириэмийэ биэрэллэр үһү: ыстаанынан, (кытаанах куул курдук американскай ыстаан биэрэн турардаахтар диэччи) арыыннан, стенгазетаҕа тахсар үһүлэр. Күһүн отунан бырыһыан аахсан 4-түү, 5-тии тонна оту дьонугар аҕалар үһү. Сарсыарда 6 чааска аттары көлүйэн, киэһэ 22 чааска бүтэллэр.

Сэрии кэмигэр тыылга үчүгэйдик үлэлээбитин иһин, 16 сааһыгар бастакы медалын биэрбиттэрэ. «Сталин» төбөлөөх бастакы медалым диэн киэн туттар этэ.

Токоско начальнай кылааска, онтон Араҥастаахха сэттэ кылааһы бүтэрэн баран, Ньурбатааҕы бастакы нүөмэрдээх оскуоланы интернакка олорон бүтэрбитэ. Магаданнааҕы «Горнай техникуму» 1957 сыллаахха бүтэрэр. Техник-геолог быһыытынан Амакинскай экспедицияҕа үлэлииригэр Хандыгаҕа, Саккырыырга, Алдаҥҥа, Уус Майаҕа, Айхалга, Өлөөҥҥө уо.д.а сирдэргэ үлэлээбитэ. Кэниики кэтэхтэн Дьокускайдааҕы университеты «География» факультетын бүтэрэр. Ол кэнниттэн дойдутугар кэлэн өр сылларга география учууталынан үлэлиир.

Биир дьарыга: уус, араас харамайдары, көтөрдөрү маһынан уһанан, кыһан оҥортуура. уруогар оҕолорго көрдөрөрө, выставкаларга кыттара.

Мин эһэбинэн олус киэҥ туттабын. Кини курдук үлэһит, дэгиттэр талааннах, мындыр өйдөөх буолуом.

 

 

Автор: Алексеев А., 8 кылаас